Comments
Description
Transcript
Document 2328133
ΑΝΧΣΑΣΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΡΖΣΖ ΥΟΛΖ ΓΟΗΖΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: “ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΚΡΖΣΗΚΟΤ ΣΟΤΡΗΜΟΤ” ΠΟΤΓΑΣΡΗΑ: ΜΗΝΑΡΑΚΖ ΔΛΔΝΖ A.M.5025 ΔΠΟΠΣΖ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΓΗΑΝΝΟΤΛΗΓΟΤ ΠΑΡΑΚΔΤΖ ΖΡΑΚΛΔΗΟ ΔΠΣΔΜΒΡΗΟ 2011 1 Πεξηερόκελα Πεξίιεςε 5 Δηζαγσγή 6 Κεθάιαην 1 1.1 πνπδαηόηεηα ηνπ ηνπξηζκνύ ζηε Κξήηε. ύγθξηζε κε άιινπο αλαπηπμηαθνύο ηνκείο. 9 Κεθάιαην 2 2.1 Σνπξηζηηθή Τπνδνκή 10 2.1.2 Κπξηφηεξα ηνπξηζηηθά ζέιγεηξα ηνπ λεζηνχ 32 2.1.2.1 Ννκφο Υαλίσλ 33 2.1.2.2 Ννκφο Ρεζχκλνπ 48 2.1.2.3 Ννκφο Ζξαθιείνπ 56 2.1.2.4 Ννκφο Λαζηζίνπ 67 2.2 Δθπαίδεπζε 76 2.3 Σνπξηζηηθή Αλσδνκή 77 2.3.1 Γνκέο Σνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ 77 2.3.1.1 Ξελνδνρεηαθέο Μνλάδεο 78 2.3.1.2 Δλνηθηαδφκελα Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα 93 2.3.1.3 Camping 107 2.3.1.4 Σνπξηζηηθέο Καηνηθίεο – Δπαχιεηο 110 2.3.2 Γνκέο Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ 111 2.3.2.1 Γξαθεία Σνπξηζκνχ 112 2.3.2.2 Γξαθεία Δζσηεξηθνχ Σνπξηζκνχ 113 2.3.2.3 Γξαθεία Δλνηθίαζεο Η.Υ. απηνθηλήησλ 115 2.3.2.4 Γξαθείν Δλνηθίαζεο Μνηνζπθιεηψλ 117 2.3.2.5 Σνπξηζηηθά Καηαζηήκαηα 118 2.3.3 Γνκέο Μεηαθνξηθψλ κέζσλ 121 2.3.3.1 Αεξνπνξηθέο Δηαηξίεο 121 2.3.3.2 Ναπηηιηαθέο Δηαηξίεο 123 2.3.4 Γνκέο Τπεξεζηψλ Φπραγσγίαο 125 2.3.4.1 Animation 125 2.4 Αλάιπζε ηεο Σνπξηζηηθήο Εήηεζεο ζηελ Κξήηε 126 2 2.4.1 Αλάιπζε Αθίμεσλ 126 2.4.2 Αθίμεηο αιινδαπψλ απφ ην εμσηεξηθφ 126 2.4.3 Αλάιπζε αθίμεσλ Άγγισλ θαη Γεξκαλψλ ηνπξηζηψλ ζε πίλαθεο % 128 2.4.4 Αλάιπζε Γηαλπθηεξεχζεσλ θαηά εζληθφηεηα επί ηνηο % - Γηάξθεηα παξακνλήο – Δπνρηθφηεηα 133 2.4.5 Αλάιπζε ηνπξηζκνχ θαη Διιεληθήο Οηθνλνκίαο 138 2.5. Δπηθνηλσληαθή Πνιηηηθή – Marketing 144 2.6 ηόρνο ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο θαη ηα κέζα πινπνίεζεο ηεο 146 2.7 Ο ξόινο ησλ θνξέσλ ζηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή 149 2.8 Ζ επηινγή ησλ κέζσλ πξνβνιήο 153 2.9 Μέζα πξνώζεζεο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί 155 2.10 πκπεξάζκαηα γηα ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή 157 Κεθάιαην 3 3.1 Πξνηάζεηο γηα αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνύ ζηελ Κξήηε 159 3.1.1 Πεξηβάιινλ 159 3.1.2 Σνπξηζηηθφ πξντφλ 161 3.1.3 πγθνηλσλίεο 163 3.2 Αλαπηπμηαθνί θαη πιινγηθνί Φνξείο 166 3.2.1 Πξνηάζεηο Αλαβάζκηζεο θαη αλάπηπμεο 169 3.2.2 Δηδηθνί ηφρνη 171 Κεθάλαιο 4 4.1 Δλαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνύ 175 4.1.1 Γεληθφο Σνπξηζκφο ή Σνπξηζκφο Γηαθνπψλ – Αλαςπρήο 177 4.1.2 Μνξθσηηθφο Σνπξηζκφο 178 4.1.3 Σνπξηζκφο Δθζέζεσλ 178 4.1.4 Σνπξηζκφο Τγείαο ή Θεξαπεπηηθφο Σνπξηζκφο 179 4.1.5 Σνπξηζκφο Άζιεζεο 179 4.1.6 Σνπξηζκφο Πφιεο 180 4.1.7 πλεδξηαθφο Σνπξηζκφο 180 4.1.8 Σνπξηζκφο Πεξηπέηεηαο 181 4.1.9 Οηθνγελεηαθφο Σνπξηζκφο 181 4.1.10 Σνπξηζκφο Σξίηεο Ζιηθίαο 182 4.1.11 Σνπξηζκφο Υεηκεξηλψλ πνξ 182 3 4.1.12 Σνπξηζκφο Παξαρείκαζεο 183 4.1.13 Οξεηλφο Σνπξηζκφο 184 4.1.14 Αγξνηηθφο Σνπξηζκφο ή Αγξνηνπξηζκφο 184 4.1.15 Θαιάζζηνο Σνπξηζκφο 185 4.1.16 Υξνλνκεηξηθφο Σνπξηζκφο 186 4.1.17 Θξεζθεπηηθφο Σνπξηζκφο 187 4.1.18 Δπηιεθηηθφο Σνπξηζκφο 187 4.1.19 Σνπξηζκφο Κηλήηξσλ 188 4.1.20 Οηθνινγηθφο Σνπξηζκφο 189 4.1.21 Λατθφο Σνπξηζκφο 190 4.1.22 Κνζκνπνιίηηθνο Σνπξηζκφο 190 4.1.23 Κνηλσληθφο Σνπξηζκφο 191 4.1.24 Σνπξηζκφο Αλαπήξσλ ή Αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο 192 4.2 Σνπξηζκόο ζηελ Κξήηε 194 4.2.1 Σα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ηεο Κξήηεο γηα αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ 195 4.3 Αζιεηηθέο Γξαζηεξηόηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρώξα ζηελ Κξήηε 196 4.3.1 Οξεηβαζία – Πεδνπνξία 197 4.3.2 Αιεμίπησην Πιαγηάο – Παξά πέληε 198 4.3.3 Πνδειαζία 200 4.3.4 Καηαδχζεηο 200 4.3.5 Ηζηηνπινΐα 200 4.3.6 Ηππαζία 201 4.4 Σα αξλεηηθά θαη ηα ζεηηθά ηνπ Κξεηηθνύ Σνπξηζκνύ 202 Κεθάιαην 5 5.1 πκπεξάζκαηα 204 5.2 Πξνηάζεηο – Δηζεγήζεηο 206 Βηβιηνγξαθία 210 Ζιεθηξνληθή Βηβιηνγξαθία 211 4 Πεξίιεςε Ο ηνπξηζκόο είλαη γλσζηφο απφ ηα αξραία ρξφληα, ε εληππσζηαθή φκσο αλάπηπμή ηνπ παξαηεξείηαη κεηά ην 1970, φπνπ θαη κεηαηξέπεηαη ζε θαηαλαισηηθφ πξντφλ. Ζ άλνδφο ηνπ, ζε ζρέζε κε ηνπο άιινπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο, νδήγεζε ζην λα απνηειεί ζήκεξα κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο βηνκεραλίεο ζε πνιιέο αλαπηπζζφκελεο θαη αλαπηπγκέλεο ρψξεο. Ο ηνπξηζκόο επεξεάδεη άκεζα πξνζθέξνληαο απαζρφιεζε ζε πνιιέο ρηιηάδεο αλζξψπνπο θαη έκκεζα δξαζηεξηνπνηψληαο πνιινχο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο, φπσο ηξφθηκα, εκπφξην, κεηαθνξέο θαη γεσξγία/θηελνηξνθία. Δπσθειείηαη θαη θηλεηνπνηείηαη κε απηφ ηνλ ηξφπν νιφθιεξε ε νηθνλνκία κηαο ρψξαο. Με ηνλ ηνπξηζκφ πξψην θαη θαιχηεξν αλάκεζα ζηνπο βαζηθνχο ηνκείο πνπ επηιέγεη, ε Κξήηε είλαη ην λεζί ηεο Διιάδαο κε ηε κεγαιχηεξε αλαγλσξηζηκφηεηα δηεζλψο. Κάζε θνξά πνπ αλαηξέρεη θαλείο ζην ηνπξηζηηθφ πξνθίι ηεο Κξήηεο, ηα νηθνλνκηθά θαη ζηαηηζηηθά κεγέζε, ηηο αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο, ηα θπζηθά θαη πνιηηηζκηθά ραξαθηεξηζηηθά, θαηαιήγεη ακέζσο ζε κία δηαπίζησζε: Ζ Κξήηε πνπ κε βάζε ην «θιαζζηθφ» κνληέιν ήιηνο - ζάιαζζα αλέδεημε θαη ζπλερίδεη λα αλαδεηθλχεη ηνλ ηνπξηζκφ πνιπηειείαο, έρεη απφιπηε αλάγθε απφ κηα αλαλέσζε ηεο ηνπξηζηηθήο ηεο νηθνλνκίαο, κε επίθεληξν ηνπο θπζηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο θαη ηνλ άλζξσπν. Ο αλαπξνζαλαηνιηζκφο απηφο ζα επηθέξεη ηζνξξνπία κεηαμχ θνξεζκέλσλ θαη κε αλεπηπγκέλσλ πεξηνρψλ, κεηαμχ βφξεηνπ άμνλα θαη λφηηνπ άμνλα θαη επηπιένλ ζα δεκηνπξγήζεη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάπηπμε λέσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ θαη γηα ηελ επηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ. θνπφο ηεο εξγαζίαο κνπ ινηπφλ είλαη νη ηξφπνη αλάπηπμεο ηνπ θξεηηθνχ ηνπξηζκνχ ζε ζρέζε κε ηελ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά θαη δήηεζε , θαζψο θαη πξνηάζεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί γηα ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνχ φπσο ε αμηνπνίεζε ηνπ θπζηθνχ πινχηνπ ηνπ λεζηνχ,κε ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηηο ήδε ππάξρνπζεο ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο θαη ζηελ θαηαζθεπή λέσλ, ηελ επνρηθφηεηα ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο θαζψο θαη ηηο πξνζπάζεηεο πξνψζεζεο ηνπ ηνπξηζκνχ απφ ηνπο ηνπηθνχο θνξείο . 5 Δηζαγσγή Ζ Κξήηε είλαη έλα παλέκνξθν λεζί ζηα λφηηα ηνπ Αηγαίνπ Πειάγνπο, ζρεδφλ ζηε κέζε ηεο Μεζνγείνπ, αλάκεζα ζε ηξεηο επείξνπο-λνηηαλαηνιηθά ηεο Δπξψπεο, λνηηνδπηηθά ηεο Αζίαο θαη βφξεηα ηεο Αθξηθήο, θαη ηξηψλ ζαιαζζψλ. Απνηεινχζε αλέθαζελ πξνζθηιή πξννξηζκφ γηα ηνπο ιανχο ηεο Μεζνγεηαθήο ιεθάλεο. Δίλαη ην πέκπην ζε κέγεζνο λεζί ζηε Μεζφγεην κε ζπλνιηθή έθηαζε 8.335 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα θαη θαιχπηεη ην 6,3% ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηεο ρψξαο. Δίλαη έλα λεζί κε ηζηνξία πνπ ράλεηαη ζηα βάζε ηνπ ρξφλνπ θαη ηεο αλζξψπηλεο κλήκεο απφ ηελ επνρή ηνπ Γία θαη ηεο Δπξψπεο θαη ηελ επνρή ηνπ Οκήξνπ κέρξη ζήκεξα. Σφπνο ειιεληθφο, κνλαδηθφ θξάκα ζηνηρείσλ απφ ηε δεκηνπξγηθή αθνκνίσζε πνιππνίθηισλ πνιηηηζκηθψλ κνξθψλ ζε έλα εθπιεθηηθήο νκνξθηάο θπζηθφ πιαίζην. Φπζηθά θαη αλζξψπηλα ζηνηρεία ζε κηα αλεπαλάιεπηε αξκνλία πιάζνπλ έλα δσληαλφ κχζν. Ηζηνξηθέο ζηηγκέο δηαθνξεηηθφο θξίθνο ηεο ίδηαο αδηάζπαζηεο αιπζίδαο πνπ ζπλδέεη ην κπζηεξηαθφ παξειζφλ κε ην δσληαλφ παξφλ. Δθεί γελλήζεθε ν Γίαο θαη πνιινί άιινη ζενί ηνπ Αξραηνειιεληθνχ Γσδεθάζενπ. Δθεί ε Δπξψπε αθνχεη γηα πξψηε θνξά λα ηε θσλάδνπλ κε ην φλνκά ηεο. Δθεί γελλήζεθε θαη κεγαινχξγεζε ν Μηλσηθφο Πνιηηηζκφο, έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ζηελ Παγθφζκηα Ηζηνξία. Σφπνο θαηαγσγήο αιιά θαη δηακνλήο κεγάισλ πξνζσπηθνηήησλ πνπ ζεκάδεςαλ ηελ Ηζηνξία θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο Διιάδαο θαη έθαλαλ γλσζηφ ην λεζί κέρξη ηελ άθξε ηνπ θφζκνπ. Ο Διεπζέξηνο Βεληδέινο, ν Γνκίληθνο Θενηνθφπνπινο, ν Νίθνο Καδαληδάθεο είλαη κφλν κεξηθνί απφ απηνχο ηνπο ζεκαληηθνχο αλζξψπνπο πνπ έβγαιε ν επινγεκέλνο απηφο ηφπνο. ηελ πνξεία ηεο ηζηνξίαο απν‟δψ πέξαζαλ Αξραίνη Έιιελεο, Ρσκαίνη, Βπδαληηλνί, αξαθελνί θαη Γελνβέδνη, Βελεηζηάλνη, Αηγχπηηνη, Σνχξθνη, κέρξη θαη νη Γεξκαλνί ηνλ πεξαζκέλν αηψλα. ινη ηνχηνη άθεζαλ ην ζεκάδη ηνπο ζηνλ ηφπν, ηηο παξαδφζεηο θαη ηηο κλήκεο απηνχ ηνπ επινγεκέλνπ θνκκαηηνχ γεο, κηαο γεο πνπ θνπβαιάεη ηζηνξία ηνπιάρηζηνλ 8000 εηψλ. Δδψ ζα βξνχκε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, κνπζεία θαη κλεκεία, απνκεηλάξηα κηαο ηζηνξίαο πνπ εθηείλεηαη απφ ηνπο πξντζηνξηθνχο ρξφλνπο σο ηηο κέξεο καο. ινπο απηνχο ηνπο αηψλεο, ε Κξήηε ήηαλ έλα κέξνο πνπ κπνξνχζε λα πξνζεγγηζηεί θπξίσο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο θαη ηνπο ππφινηπνπο κφλν φηαλ νη ζπλζήθεο ην επέηξεπαλ. Έηζη ην λεζί γηα έλα κεγάιν δηάζηεκα ηνπ έηνπο ήηαλ 6 απνθνκκέλν, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεζεί έλαο ηδηαίηεξνο πνιηηηζκφο, επεξεαζκέλνο θπζηθά απφ ηνπο εθάζηνηε θαηαθηεηέο κε ήζε, έζηκα, παξαδφζεηο αιιά θαη δηάιεθην μερσξηζηή απφ ηελ ππφινηπε Διιάδα. Ο ηδηαίηεξνο απηφο πνιηηηζκφο επηβηψλεη αθφκα θαη ζήκεξα ζηελ Κξήηε ζε έλα κεγάιν βαζκφ, ηδηαηηέξσο ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο. Ζ ηνπνζεζία ηεο ζηελ πθήιην, ζηε κέζε ηεο Μεζνγεηαθήο ιεθάλεο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα ςειά βνπλά ηεο, ηελ έρνπλ πξνηθίζεη κ‟ έλα ζαπκάζην θιίκα δεκηνπξγψληαο έλα πεξηβάιινλ κνλαδηθφ. Δδψ ζα ζπλαληήζνπκε πεξίπνπ 184 ελδεκηθά θπηά (π.ρ. ηνλ πεξίθεκν Γίθηακν) ή αθφκα θαη δψα, φπσο ην πεξίθεκν Κξη-Κξη (Κξεηηθφο Αίγαγξνο). Οη ςειέο νξνζεηξέο ηήο κε θνξπθέο πνπ αγγίδνπλ ηα 2500 κ. θαη εθηείλνληαη απφ αλαηνιή πξνο δχζε , ρσξίδνπλ ην λεζί ζε βφξεην θαη λφηην, κε ην βφξεην λα έρεη πεξηζζφηεξεο βξνρνπηψζεηο, πην πγξφ θιίκα, πεξηζζφηεξν πξάζηλν θαη ρξπζέο ακκνπδηέο, ελψ ην λφηην λα είλαη πην μεξφ κε κεγαιχηεξε ειηνθάλεηα, ρσξίο ηδηαίηεξν πξάζηλν θαη παξαιίεο κε γθξηδσπή άκκν. Οη κεγάινη απηνί νξεηλνί φγθνη δεκηνπξγνχλ ακέηξεηα κηθξνθιίκαηα απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή, ζε ηέηνην βαζκφ ψζηε ην ηνπίν λα αιιάδεη ζπλερψο απφ ηφπν ζε ηφπν. Μεγάιεο δηαθνξέο παξαηεξεί θαλείο επίζεο, ηαμηδεχνληαο απφ ηα δπηηθά ζηα αλαηνιηθά. Σν δπηηθφ κέξνο ηνπ λεζηνχ είλαη θαηάθπην απφ δέληξα θαη έρεη πεξηζζφηεξε πγξαζία, εμ‟ αηηίαο ησλ πςειψλ επηπέδσλ βξνρφπησζεο, ελψ φζν πην αλαηνιηθά κεηαθηλείηαη θαλείο γίλεηαη πην μεξφ κε ζακλψδε βιάζηεζε. ηε γε απηή κπνξνχλ λα θαιιηεξγεζνχλ ζρεδφλ ηα πάληα, θπηά πνπ επδνθηκνχλ ζε παξαζαιάζζηεο, πεδηλέο ή θαη εκηνξεηλέο πεξηνρέο. Ζ Κξήηε είλαη παζίγλσζηε γηα ην ειαηφιαδν, ηε ζηαθίδα θαη ηα θξαζηά ηεο, ηα ιαραληθά, ηα θξνχηα θαη ηα βφηαλα ηεο, βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο ιεγφκελεο Κξεηηθήο Γηαηξνθήο, ηεο πγηεηλφηεξεο δηαηξνθήο παγθνζκίσο ζχκθσλα κε ηειεπηαίεο έξεπλεο. ια ηα παξαπάλσ θαζηζηνχλ ηελ Κξήηε σο έλα ηδηαίηεξα ελδηαθέξνλ ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ πνπ κπνξεί λα θαιχςεη ηηο αλάγθεο ηνπ κέζνπ αιιά θαη ηνπ εμεηδηθεπκέλνπ ηνπξίζηα. Έηζη απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 1960 άξρηζαλ λα θαίλνληαη ηα πξψηα ζεκάδηα ηεο πξννπηηθήο αλάπηπμεο ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λεζί. Σηο επφκελεο δεθαεηίεο νινέλα θαη πεξηζζφηεξνη ηνπξίζηεο επηζθέπηνληαλ ην λεζί, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεζνχλ ρηιηάδεο εγθαηαζηάζεηο γηα λα θαιχςνπλ ηελ νινέλα απμαλφκελε δήηεζε, ρσξίο εληαίν πξνγξακκαηηζκφ δπζηπρψο. ήκεξα ε Κξήηε δέρεηαη ην 20-25% ησλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέπηνληαη ηελ Διιάδα, γεγνλφο πνπ 7 απνηειεί ηζρπξφηαην θίλεηξν γηα ηνλ ζεκεξηλφ επηρεηξεκαηία λα επελδχζεη ζε απηφλ ηνλ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ θαηνίθσλ απαζρνιείηαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ κηα πνπ είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θιάδνπο ηεο νηθνλνκίαο γηα ηελ πεξηνρή. Δίλαη φκσο ιππεξφ έλαο ηέηνηνο ηφπνο πνπ πεξηθιείεη ηφζεο θπζηθέο νκνξθηέο, έρνληαο ηφζν ζαπκάζην θιίκα θαη ηφζε ηζηνξία, λα κελ κπνξεί λα πξνζθέξεη έλα ηνπξηζηηθφ πξντφλ αλσηέξνπ επηπέδνπ. Αηηία είλαη ε ξαγδαία αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λεζί, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε ζσζηνχ ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ, θαηάιιεισλ ππνδνκψλ, επαγγεικαηηθήο ζπλείδεζεο θαη εμεηδηθεπκέλεο εθπαίδεπζεο. Δηδηθφηεξα, ζην θεθάιαην 1 γίλεηαη κία ζχγθξηζε ηνπ ηνπξηζκνχ κε ηνπο ηνκείο ηεο αιηείαο, ηεο γεσξγίαο θαη ηεο θηελνηξνθίαο. ην 2ν θεθάιαην ζρνιηάδεηαη ε ηνπξηζηηθή ππνδνκή αλαθνξηθά κε ηηο ζπγθνηλσλίεο, ηα αεξνδξφκηα, ηα δίθηπα, θιπ, κε ηδηαίηεξε κλεία ζηελ πιεζψξα ιηκαληψλ πνπ δηαζέηεη ε Κξήηε. ην ίδην θεθάιαην ζα δνχκε αλαιπηηθά ηα αμηνζέαηα ηνπ λεζηνχ ηαμηλνκεκέλα θαηά λνκφ, ην ζέκα ηεο εθπαίδεπζεο, ζεκεηψλνληαο ηηο ζρνιέο ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο χπαξμήο ηνπο ζρεηηθά κε ηελ παξνρή ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ. Αθφκα ζα αλαιχζνπκε ηελ ηνπξηζηηθή αλσδνκή ηνπ λεζηνχ δειαδή ηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο, ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία θαη θαηαζηήκαηα παξνπζηάδνληαο θαη αλαιχνληαο ζηαηηζηηθά ζηνηρεία. Σέινο βιέπνπκε ηελ αλάιπζε ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο, δειαδή ηα πνζνζηά αθίμεσλ αλά ρψξα πξνέιεπζεο, ηα πνζνζηά αθίμεσλ ζε θάζε επνρή ηνπ έηνπο, ην ζέκα ηεο επηθνηλσληαθήο πνιηηηθήο θαη γεληθά ηνλ ηξφπν πνπ ρεηξίδνληαη νη αξκφδηνη θνξείο ηνπ λεζηνχ, ηε δηαθήκηζε θαη ηελ νπζηψδε πξνψζεζή ηνπ. ην θεθάιαην 3 ζα δνχκε πξνηάζεηο γηα ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηνπο εμήο δσηηθήο ζεκαζίαο ηνκείο : πεξηβάιινλ, ηνπξηζηηθφ πξντφλ θαη ζπγθνηλσλίεο.ην θεθάιαην 4 ζπλαληάκε φιεο ηηο κνξθέο ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, άιιεο απφ ηηο νπνίεο είλαη αξθεηά αλεπηπγκέλεο ζηελ Κξήηε θαη άιιεο έρνπλ ζνβαξνχο ιφγνπο λα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ. Σέινο ζην θεθάιαην 5 αλαθέξνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ έρνπλ εμάγεη. 8 Κεθάιαην 1 1.1 πνπδαηόηεηα ηνπ ηνπξηζκνύ ζηε Κξήηε. ύγθξηζε κε άιινπο αλαπηπμηαθνύο ηνκείο. Ζ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε φπσο θαη θάζε άιιν είδνο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο επηθέξεη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζε κηα πεξηνρή δεκηνπξγψληαο έηζη αιιαγέο ζην θνηλσληθφ, ζην πεξηβαληνιινγηθφ θαη ζην πνιηηηζηηθφ επίπεδν. ε έλαλ ηφπν φπσο είλαη ε Κξήηε, πνπ είλαη έλα λεζί πινχζην ζε πξψηε χιε, ε αλάπηπμε ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ βνήζεζε ζεκαληηθά ζηελ αλαβάζκηζε θαη ηελ θνηλσληθή θαη ηελ πεξηβαιινληηθή θαη ηελ πνιηηηζηηθή. Κη απηφ γηαηί δελ ρξεηάζηεθε θάηη παξαπάλσ απφ ηε ζσζηή αλάδεημε ηνπ πξντφληνο ηεο. ληαο πινχζηα ζε θπζηθά ηνπία θαη έρνληαο πίζσ ηεο έλαλ απφ ηνπο πην ελδηαθέξνληεο πνιηηηζκνχο θαη κηα ηδηαίηεξε θνπιηνχξα, θαηάθεξε λα γίλεη γλσζηή αλά ηνλ θφζκν θαζψο θαη λα κεηξά ρηιηάδεο επηζθέπηεο θάζε ρξφλν. Γηα απηφ ινηπφλ δε ζα κπνξνχζακε λα ακθηζβεηήζνπκε ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Κξήηε, ε νπνία πνιιέο θνξέο ηπραίλεη λα είλαη αιιειέλδεηε θαη κε άιινπο αλαπηπμηαθνχο ηνκείο φπσο είλαη ε αιηεία, ε θηελνηξνθία θαη ε γεσξγία. Πεξίπνπ ν κηζφο πιεζπζκφο ηεο Κξήηεο εξγάδεηαη άκεζα ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα. Καη κ‟απηφλ ηνλ ηξφπν σθεινχληαη έκκεζα φινη νη ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο φπσο ε παξαγσγή ηξνθίκσλ, πνηψλ, ξνπρηζκνχ θηι, αθνχ ηα εηζνδήκαηα ησλ άκεζα εξγαδφκελσλ ζηνλ ηνπξηζκφ θαηαλαιψλνληαη ζε πάζεο θχζεσο αγαζά. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζην λεζί νδήγεζε ζηελ παξάιιειε θαη αλαγθαζηηθή αλάπηπμε επελδχζεσλ, ηφζν ηδησηηθψλ αιιά θαη δεκνζίσλ, ψζηε λα κπνξέζεη ην λεζί λα δερζεί ρσξίο πξφβιεκα απηφλ ηνλ φγθν ηνπξηζηψλ πνπ δέρεηαη ζήκεξα. Δπελδχζεσλ φπσο ε θαηαζθεπή νδηθψλ αξηεξηψλ, αεξνδξνκίσλ, ιηκαληψλ, ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ, ρψξσλ εζηίαζεο θηι. ιεο απηέο νη επελδχζεηο ζαθψο βειηηψλνπλ ηελ δσή ησλ κνληίκσλ θαηνίθσλ ηνπ λεζηνχ. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη πξνζπάζεηεο γηα λέεο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Ο ηνπξηζκφο έρεη αξρίζεη λα ζπλδέεηαη θαη κε άιινπο αλαπηπμηαθνχο ηνκείο (γεσξγία, θηελνηξνθία, αιηεία), νη νπνίνη κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ θαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ επηδεηνχκελνπ ηνπξηζκνχ ζηελ ελδνρψξα, ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο, ησλ θαηλνκέλσλ εξεκνπνίεζεο θαη εξήκσζεο, ζηε δηαζθάιηζε ηνπ αγξνηηθνχ εηζνδήκαηνο θαη ζηελ εκςχρσζε ηνπ αγξνηηθνχ λνηθνθπξηνχ βνεζψληαο έηζη ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε θαη ηελ αγξνθηιία. 9 Κεθάιαην 2 2.1.Σνπξηζηηθή Τπνδνκή Οη ππνδνκέο αιιά θαη νη ππεξεζίεο κεηαθνξάο είλαη πνιχ ζεκαληηθέο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Κξήηε θαη έρνπλ λα θάλνπλ θπξίσο κε ην βαζκφ πξνζβαζηκφηεηαο ηνπ λεζηνχ. ε έλα πεξηζζφηεξν γεληθεπκέλν πιαίζην νη ππνδνκέο κεηαθνξψλ είλαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθέο αθνχ νη ζπγθνηλσλίεο απνηεινχλ ηνλ βαζηθφηεξν παξάγνληα γηα ηελ αλνδηθή πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ελφο ηφπνπ. Γηα απηφ ην ιφγν ε Κξήηε έρεη αξθεηά ιηκάληα θαζψο θαη αεξνδξφκηα ηα νπνία θαζηζηνχλ επθνιφηεξε ηελ πξνζέιεπζε ησλ επηζθεπηψλ. Οπφηε θαη πνζνηηθά αιιά θαη πνηνηηθά θαίλεηαη λα θαιχπηνπλ εμίζνπ ηηο αλάγθεο ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ ηνπξηζηψλ επηζθεπηψλ πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνχλ θαζεκεξηλά, βνεζψληαο ζηελ αλαβάζκηζε θαη ηε δηακφξθσζε ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Οη ελαέξηεο αιιά θαη νη ζαιάζζηεο κεηαθνξέο θξίλνληαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθέο. Σφζν νη αεξνπνξηθέο φζν θαη νη λαπηηιηαθέο εηαηξίεο παξέρνπλ ππεξεζίεο πςειήο πνηφηεηαο, ιφγσ ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα ζην λεζί. ε αληίζεζε κε απηά ηα κέζα, νη νδηθέο ππεξεζίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ κεγάιν πνζνζηφ αλεπάξθεηαο. Απηφ νθείιεηαη ζηε ρακειή πνηφηεηα ησλ πιηθψλ πνπ δεκηνπξγεί πνιιαπιά πξνβιήκαηα αιιά θαη ζηα ίδηα ηα νδηθά δίθηπα ηα νπνία δελ επαξθνχλ γηα ηελ θάιπςε πξφζβαζεο ζε αξθεηέο πεξηνρέο ηεο Κξήηεο. Οπφηε αξθεηά έξγα ζα πξέπεη λα πινπνηεζνχλ πξνθεηκέλνπ λα βειηησζεί ε πνηφηεηα ησλ ππνδνκψλ κεηαθνξάο. πσο ε βειηίσζε θαη ε θαηαζθεπή λέσλ εζληθψλ νδψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ δξφκσλ, θαη ε θαηαζθεπή πεξηζζφηεξσλ αληζφπεδσλ θφκβσλ. Οη πξάμεηο απηέο απνζθνπνχλ ζηελ βειηίσζε ηεο αζθάιεηαο ησλ νδψλ (ζήκαλζε, ειεθηξνθσηηζκφο, ζηεζαία αζθαιείαο, εμνπιηζκφο). 10 Οδηθέο κεηαθνξέο χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΤΠΔΥΧΓΔ, ην νδηθφ δίθηπν ηεο Κξήηεο, απνηειείηαη απφ ηηο εζληθέο νδνχο, ηνπο δεκνηηθνχο θαη ηνπο επαξρηαθνχο δξφκνπο. Σν νδηθφ δίθηπν απφ άπνςε πξνζβαζηκφηεηαο θαη ζπλππνινγίδνληαο πάληα ηηο αλάγθεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα είλαη ζεσξεηηθά επαξθέο (ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη δελ επηδέρεηαη πεξαηηέξσ βειηίσζε θαη αλάπηπμε). Τπνινγίδνληαο φκσο ηνπο πνιίηεο θαη ηε ρξήζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ζηελ πξάμε, απνδεηθλχεηαη πξνβιεκαηηθφ. Σν εζληθφ νδηθφ δίθηπν ηεο Κξήηεο πεξηιακβάλεη ηα εμήο: Βόξεηνο Οδηθόο Άμνλαο. Ο ΒΟΑΚ ζπλδέεη ηηο πφιεηο πνπ βξίζθνληαη ζην βφξεην ηκήκα ηνπ λεζηνχ θαη απνηειεί ηελ ζεκαληηθφηεξε νδηθή αξηεξία κε ηελ πεξηζζφηεξε θίλεζε. Βξίζθεηαη ζε θαιή θαηάζηαζε, ιφγσ επεθηάζεσλ θαη εξγαζηψλ πνπ γίλνληαη αθφκε θαη ζήκεξα γηα ηελ πεξαηηέξσ βειηίσζε ηνπ. Παιαηά Δζληθή Οδόο. Ζ παιαηά εζληθή νδφο είλαη κηθξφηεξε θαη ζε κήθνο αιιά θαη ζε θπθινθνξηαθή πξνηίκεζε ιφγσ ηνπ φηη είλαη παιαηφηεξε θαη ρακειφηεξεο πνηφηεηαο θάλνληαο ηελ πνξεία δχζθνιε θαη επηθίλδπλε. Απνηειείηαη θπξίσο απφ ζηελνχο δξφκνπο κε απφηνκεο θιίζεηο. Νόηηνο Οδηθόο Άμνλαο. Ο ΝΟΑΚ βξίζθεηαη θαηά κήθνο ηνπ λφηηνπ νξηδφληηνπ ηκήκαηνο ηνπ λεζηνχ αιιά ε νινθιήξσζή ηνπ είλαη αθφκε ππφ εμέιημε. Σν επαξρηαθφ νδηθφ δίθηπν ηεο Κξήηεο ζπλδέεη ηνπο νηθηζκνχο κε ην εζληθφ νδηθφ δίθηπν αιιά θαη κεηαμχ ηνπο. Τπάξρεη κεγάιε αλάγθε γηα αζθαιηνζηξψζεηο θαη δηαπιαηχλζεηο έηζη ψζηε λα γίλεη πην πξνζπειάζηκν, επεηδή ην επαξρηαθφ νδηθφ δίθηπν ζπλδέεη ειθπζηηθνχο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο. Σν δεκνηηθφ νδηθφ δίθηπν ηεο Κξήηεο ην νπνίν ζπλδέεη ηνπο νηθηζκνχο κεηαμχ ηνπο αιιά θαη κε θεληξηθά ζεκεία ηνπ λεζηνχ ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο απφ ηνλ αγξνηηθφ πιεζπζκφ ηνπ λεζηνχ αιιά θαη απφ ηνπο ιηγνζηνχο επηζθέπηεο πνπ ελδηαθέξνληαη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ πεξηεγήζεηο ζηελ Κξεηηθή χπαηζξν. Μέξνο ηνπ αγξνηηθνχ νδηθνχ δηθηχνπ ηεο Κξήηεο, ην νπνίν ζπλδέεη θπξίσο αγξνηηθά θαη θηελνηξνθηθά θαηαιχκαηα, ρξεζηκνπνηείηαη ζήκεξα απφ ηνπξηζηηθά γξαθεία γηα ηε δηνξγάλσζε εθδξνκψλ (jeep safari). Γηα ηηο αλάγθεο ηνπ ηνπξηζκνχ ηε κεγαιχηεξε ζεκαζία έρεη ην εζληθφ νδηθφ 11 δίθηπν θαη κεηά ηα ππφινηπα. Ζ βαηφηεηα ησλ δξφκσλ παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν γηα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε κηαο πεξηνρήο. Ο Βφξεηνο Οδηθφο Άμνλαο γηα παξάδεηγκα, έρεη βνεζήζεη πνιχ ζηελ ξαγδαία ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ησλ παξαιηψλ ζηα βφξεηα ηνπ λεζηνχ. Αληίζεηα, ζε πεξηνρέο φπνπ νη δξφκνη είλαη είηε παιηνί είηε θαθήο πνηφηεηαο δελ ππάξρεη αλάπηπμε. Δλψ ν βαζκφο δηαζχλδεζεο κεηαμχ ησλ νηθηζκψλ είλαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφο, νη νξεηλνί φγθνη πνπ βξίζθνληαη θπξίσο ζην κέζνλ ηνπ λεζηνχ δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα ζηελ νδηθή δηαζχλδεζε ηνπ βφξεηνπ θαη λφηηνπ ηκήκαηνο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ηα ρσξηά ηνπ λφηην-δπηηθνχ άμνλα ησλ Υαλίσλ. ε απηφ επζχλεηαη θπξίσο ε πεξηνρή ησλ Λεπθψλ ξεσλ ε νπνία δπζθνιεχεη ηε δεκηνπξγία νδηθνχ δηθηχνπ. Έλα επίζεο ζνβαξφ κεηνλέθηεκα ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ, είλαη ε αλεπάξθεηα ζήκαλζεο. Γελ ππάξρεη ζήκαλζε γηα παξαθακπηήξηνπο δξφκνπο αιιά νχηε θαη γηα δξφκνπο πνπ νδεγνχλ ζε πεξηνρέο ηνπξηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο. Σελ πεξίνδν φκσο 2006-2008 πξνγξακκαηίζηεθε ε νινθιήξσζε κεγάισλ θαη πνιχ ζεκαληηθψλ νδηθψλ έξγσλ φπσο ν νδηθφο άμνλαο Ζξαθιείνπ-Μνηξψλ θαη ΖξαθιείνπΒηάλνπ αιιά θαη ν νδηθφο άμνλαο Ρεζχκλνπ-Απνζηφισλ θαη Ρεζχκλνπ-πειίνπ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζεί φηη ε αλαγθαηφηεηα ηεο δεκηνπξγίαο ζσζηψλ νδηθψλ δηθηχσλ είλαη εμαηξεηηθά κεγάιε, φρη κνλάρα γηα ηνπο θαηνίθνπο ηνπ λεζηνχ αιιά θαη γηα ηνπο ηνπξίζηεο-επηζθέπηεο θαη φηη ρξεηάδεηαη ζνβαξή κειέηε θαη ζρεδηαζκφ έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί ην θαιχηεξν δπλαηφ απνηέιεζκα. Ζ αλεπάξθεηα θαη νη ειιείςεηο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηηο νδηθέο ζπγθνηλσλίεο έρνπλ άκεζν θαη κεγαιχηεξν αληίθηππν ζηνπο ηνπξίζηεο-επηζθέπηεο πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζζφηεξν γηα ηηο κεηαθνξέο ηνπο. Ζ εμππεξέηεζή ηνπο, γίλεηαη κε ηα αζηηθά θαη ππεξαζηηθά ιεσθνξεία ηνπ ΚΣΔΛ. Σα δξνκνιφγηα απμάλνληαη ηνπο ζεξηλνχο θπξίσο κήλεο ιφγσ πςεινχ βαζκνχ επηζθεςηκφηεηαο ηνπξηζηψλ θαη ζπλδένπλ κεηαμχ ηνπο, ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο απφ ηνπο νηθηζκνχο. Γπζηπρψο φκσο θαη ζε απηφ ηνλ ηνκέα παξαηεξνχληαη δηάθνξα πξνβιήκαηα ηα νπνία πξνθαινχλ ηαιαηπσξία ζηηο κεηαθηλήζεηο. Τπάξρνπλ κέξε φπνπ δελ ππάξρεη δηαζχλδεζε θαη πνπ γηα λα ηα επηζθεθζεί θαλείο, πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ην δηθφ ηνπ κεηαθνξηθφ κέζν. Δπίζεο ην γεγνλφο φηη δελ ππάξρνπλ απεπζείαο γξακκέο λα ελψλνπλ ηνπο νηθηζκνχο αιιά ν επηβάηεο πξέπεη λα αιιάμεη ιεσθνξείν πξνθεηκέλνπ λα πξνζεγγίζεη ηνλ πξννξηζκφ ηνπ, δπζθνιεχεη αθφκε πεξηζζφηεξν ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε. Σέινο ρξεζηκνπνηνχληαη ιεσθνξεία ηα νπνία δελ πιεξνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο άλεζεο θαη αζθάιεηαο, θαη ππάξρεη ειιηπήο πιεξνθφξεζε γηα δξνκνιφγηα θαη πξννξηζκνχο. 12 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα δξνκνιφγηα πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ Κξήηε ν αλαγλψζηεο κπνξεί λα επηζθεθηεί ηελ ηζηνζειίδα ηνπ ΚΣΔΛ Κξήηεο. Δλαέξηεο κεηαθνξέο Ζ Κξήηε δηαζέηεη δχν δηεζλή αεξνδξφκηα ζηα Υαληά θαη ζην Ζξάθιεην, απφ ηα νπνία εθηεινχληαη ηαθηηθέο πηήζεηο πξνο ηελ ππφινηπε Διιάδα θαη πξνο επξσπατθέο ρψξεο. Δπίζεο ππάξρεη θαη ην αεξνδξφκην ηεο εηείαο απφ ην νπνίν εθηεινχληαη πηήζεηο ζε επηιεγκέλεο πεξηνρέο ζηελ Διιάδα. Καηά ηε ζεξηλή πεξίνδν πξαγκαηνπνηνχληαη πνιιέο πηήζεηο charter απφ θαη πξνο πνιιέο πφιεηο ηεο Δπξψπεο. Πέξα απφ ηα ήδε ππάξρνληα αεξνδξφκηα ππήξμαλ πξνηάζεηο γηα ηε δεκηνπξγία λέσλ, ηδησηηθψλ αεξνδξνκίσλ (κε πξσηνβνπιία ησλ ηνπηθψλ θνξέσλ ηνπ λνκνχ Λαζηζίνπ), ηελ επαλαιεηηνπξγία ηνπ αεξνδξνκίνπ Σπκπαθίνπ γηα πνιηηηθνχο θπξίσο ζθνπνχο, ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ελφο λένπ αεξνδξνκίνπ ζην λνκφ Ρεζχκλνπ (πεξηνρή Λαηδηκά) θαη, ηέινο, ηε κεηαθνξά ηνπ αεξνδξνκίνπ Ζξαθιείνπ «Νίθνο Καδαληδάθεο» ζην Καζηέιη Πεδηάδνο αληί ηεο πξφηαζεο θαηαζθεπήο ηνπ «ινμνχ δηαδξφκνπ». Γεληθφ ζπκπέξαζκα είλαη φηη, αλεμάξηεηα απφ ηε δεκηνπξγία λέσλ αεξνδξνκίσλ ή ηελ ζπληήξεζε ησλ ήδε ππαξρφλησλ, κπνξνχλ λα ππάξμνπλ απξφβιεπηεο ζπλέπεηεο ζηελ ηνπξηζηηθή χθεζε θαζφηη ν έιεγρνο ηεο ξνήο ησλ επηζθεπηψλ γίλεηαη απφ μέλεο αεξνπνξηθέο εηαηξείεο. Αθνινπζνχλ αλαιπηηθά φινη νη αεξνιηκέλεο πνπ ππάξρνπλ ζηελ Κξήηε: Αεξνιηκέλαο Ννκνύ Ζξαθιείνπ Ο αεξνιηκέλαο ηνπ λνκνχ Ζξαθιείνπ, νλνκάδεηαη Νίθνο Καδαληδάθεο θαη γεσγξαθηθά ηνπνζεηείηαη ζε παξαζαιάζζηα πεξηνρή θαη ζε απφζηαζε 2,5 πεξίπνπ ρηιηφκεηξα απφ ην ιηκάλη ηεο πφιεο ηνπ Ζξαθιείνπ, ελψ απφ ην θέληξν ηεο 3,5 πεξίπνπ ρηιηφκεηξα. Ο αεξνιηκέλαο ηνπ Ζξαθιείνπ «Νίθνο Καδαληδάθεο», είλαη έλαο δηεζλήο αεξνιηκέλαο, ν νπνίνο ζε εζληθφ επίπεδν κεηαθέξεη εηεζίσο 1.942.500 επηβάηεο θαηά κέζν φξν. πλ ηνηο άιινηο ε γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε ζην λνηηφηεξν άθξν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κπνξεί λα ην αλαδείμεη ζε δηακεηαθνκηζηηθφ θφκβν ηεο λνηηναλαηνιηθήο Μεζνγείνπ. Οδηθψο, είλαη εχθνια πξνζβάζηκνο δεδνκέλνπ φηη 13 πξνο ην αεξνδξφκην θαηεπζχλνληαη δχν αζθαιηνζηξσκέλνη δξφκνη. Ο πξψηνο κε παξάθακςε απφ ην BOAK, θαη ν δεχηεξνο, κέζσ ηεο πφιεο. Σξία απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ αεξνιηκέλα Ζξαθιείνπ αθνξνχλ: 1) ηηο εγθαηαζηάζεηο πνπ αλ θαη θξίλνληαη ηθαλνπνηεηηθέο, ζε πεξηφδνπο κεγάισλ αθίμεσλ θαη αλαρσξήζεσλ πηήζεσλ charters, δεκηνπξγείηαη ζπλσζηηζκφο, 2) ηηο πεξηφδνπο λνηίσλ αλέκσλ πνπ δπζρεξαίλνπλ ηελ πξνζέγγηζε ηνπ αεξνδξνκίνπ απφ ηα αεξνπιάλα. (Γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ απαηηείηαη ε δεκηνπξγία ελφο «ινμνχ δηαδξφκνπ» κε επέθηαζε ζε ρεξζαία αιιά θαη ζε ζαιάζζηα πεξηνρή.) θαη 3) ηελ θνληηλή απφζηαζε ηνπ αεξνδξνκίνπ απφ ηελ ππθλνθαηνηθεκέλε πεξηνρή ηεο Ν. Αιηθαξλαζζνχ κε απνηέιεζκα ππεξβνιηθφ ζφξπβν, αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε θαη θίλδπλν πξφθιεζεο αηπρήκαηνο. Πέξα απφ ηα θξίζηκα απηά πξνβιήκαηα, αμίδεη επίζεο λα ζεκεησζεί φηη ην αεξνδξφκην δελ δηαζέηεη ηαρπδξνκείν, γξαθείν ελεκέξσζεο ηνπ ΔΟΣ θαη ηαηξεία γηα πεξηπηψζεηο έθηαθηεο αλάγθεο. Αεξνιηκέλαο Ννκνύ Υαλίσλ Σν αεξνδξφκην Υαλίσλ βξίζθεηαη θνληά ζηελ νκψλπκε πφιε θαη εμππεξεηεί θπξίσο ηελ ηνπξηζηηθή θαη επηβαηηθή θίλεζε ηεο πεξηνρήο. Βξίζθεηαη ζε απφζηαζε 14 πεξίπνπ ρηιηνκέηξσλ απφ ηελ πφιε ησλ Υαλίσλ ζηελ πεξηνρή ηεο νχδαο θαη εμππεξεηεί θπξίσο ηνπ επηζθέπηεο ηεο Γπηηθήο Κξήηεο. Ζ επηβαηηθή ηνπ θίλεζε δελ είλαη ηφζν απμεκέλε φζν ηνπ Ζξαθιείνπ αιιά ζεσξείηαη έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα δηεζλή αεξνδξφκηα ηεο ρψξαο, θαζψο είλαη ην κνλαδηθφ πνπ κπνξεί λα εμππεξεηήζεη θαη πηήζεηο Ζξαθιείνπ πνπ νξηζκέλεο θφξεο δε κπνξνχλ λα πξνζγεησζνχλ εθεί εμαηηίαο θαθψλ θαηξηθψλ ζπλζεθψλ. Σνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο θπξίσο παξαηεξνχληαη απμεκέλεο πηήζεηο charter. Γηαζέηεη αεξνδηάδξνκν κήθνπο 3,5 ρηιηνκέηξσλ. Γηα ηνλ αεξνιηκέλα Υαλίσλ πξφβιεκα απνηεινχλ νη εγθαηαζηάζεηο,νη νπνίεο είλαη αλεπαξθείο θαη δελ θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο πνπ δεκηνπξγνχληαη. Δπίζεο, ε νδηθή ηνπ πξνζβαζηκφηεηα είλαη ηδηαίηεξα δχζθνιε αθνχ ν δξφκνο πεξλά κέζα απφ ηνπο νηθηζκνχο ηνπ δήκνπ Αθξσηεξίνπ. Αεξνιηκέλαο εηείαο Ο αεξνιηκέλαο εηείαο βξίζθεηαη ζην αλαηνιηθφ άθξν ηεο Κξήηεο θαη εμππεξεηεί ηαθηηθέο θαη εθπαηδεπηηθέο πηήζεηο εζσηεξηθνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ. Σν ζεκαληηθφ είλαη φηη εμειίζζεηαη κε ζθνπφ λα εμππεξεηήζεη ηελ 14 απμαλφκελε δήηεζε ζε έθηαζε πηήζεσλ charter ηεο Αλαηνιηθήο Κξήηεο. Ο αεξνιηκέλαο δελ ραξαθηεξίδεηαη δηεζλήο. Αλαθεθαιαηψλνληαο, ε αεξνπνξηθή ζχλδεζε ηνπ λεζηνχ κε ηελ ππφινηπε Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ θαιχπηεηαη ηφζν απφ ειιεληθέο δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο εηαηξείεο (Olympic Airlines θαη Aegean Airlines) φζν θαη απφ μέλεο αεξνπνξηθέο εηαηξείεο, νη νπνίεο πξαγκαηνπνηνχλ θαη πηήζεηο charter κε πξννξηζκφ φιε ηε Κξήηε. Ζ ζπλερήο ρξήζε ησλ ππαξρφλησλ αεξνιηκέλσλ, ε αλάγθε αλαδφκεζήο ηνπο θαη δεκηνπξγία λέσλ απνδεηθλχεη ηελ πξνηίκεζε ησλ ηνπξηζηψλ ζηελ Κξήηε σο ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ. ην παξαθάησ δηάγξακκα θαίλεηαη ην πνζνζηφ αθίμεσλ πηήζεσλ charterην ζχλνιν ζηελ Διιάδα είλαη 45.391.705 αθίμεηο κέζα ζε πέληε έηε (2000-2005), εθ ησλ νπνίσλ 15.043.213 αθίμεηο-δειαδή ην 33%- είραλ πξννξηζκφ ηελ Κξήηε.1 Γξάθεκα 1 - Πνζνζηό αθίμεσλ πηήζεσλ charter ζε Κξήηε θαη ζηελ ππόινηπε Διιάδα ηα έηε 2000-2005 Γξάθεκα 2 - Δμέιημε αθίμεσλ κε πηήζεηο charter ζηελ Κξήηε ην δηάζηεκα 1995-2005 1 Σα γραφιματα και ο πίνακασ που ακολουκοφν είναι από τον Ε.Ο.Σ. 15 Πίλαθαο 1 - Αθίμεηο charter ζηνπο αεξνιηκέλεο Υαλίσλ θαη Ζξαθιείνπ Αθηνπιντθέο κεηαθνξέο Αθηνπιντθψο ε Κξήηε ζπλδέεηαη απφ φιεο ηηο κεγάιεο πφιεηο κε ην ιηκάλη ηνπ Πεηξαηά κε θαζεκεξηλά δξνκνιφγηα. Οη λαπηηιηαθέο εηαηξίεο ηεο Κξήηεο πνπ εθηεινχλ ηα δξνκνιφγηα, νη νπνίεο είλαη απφ ηηο κεγαιχηεξεο ζε φιε ηε Μεζφγεην, είλαη ε ΑΝΔΚ Lines, ε Hellenic Seaways, νη Μηλσηθέο Γξακκέο θαη ε Λ.Α.Ν.Δ. Δπίζεο απφ ηελ Κξήηε ππάξρνπλ ηαθηηθά δξνκνιφγηα πξνο άιια λεζηά. Έηζη ην Ζξάθιεην ζπλδέεηαη κε ηε αληνξίλε, ηε Μχθνλν, ηελ Πάξν, ηε χξν θαη ηε θηάζν, ην Καζηέιιη κε ηα Κχζεξα θαη ηελ Πεινπφλεζζν, ν Άγηνο Νηθφιανο θαη ε εηεία κε ηα Γσδεθάλλεζα, ελψ ζηα λφηηα ε Παιαηφρσξα θαη ε Υψξα θαθίσλ ζπλδένληαη κε ηε Γαχδν. Σέινο πξαγκαηνπνηνχληαη εκεξήζηεο θξνπαδηέξεο απφ πνιιέο παξαζαιάζζηεο πφιεηο θαη ρσξηά ζε αξθεηά κηθξφηεξα λεζάθηα πνπ πεξηβάιινπλ ηελ Κξήηε φπσο είλαη ε Υξπζή, ν Γίαο θαη ηα Θνδσξνχ. Αθνινπζνχλ αλαιπηηθά φινη νη ιηκέλεο πνπ ππάξρνπλ ζηελ Κξήηε: Ζξάθιεην Σν κεγάιν ιηκάλη ηνπ Ζξαθιείνπ θαίλεηαη εχθνια κπξνζηά απφ ηελ πφιε. Δίλαη έλα πνιπζχρλαζην ιηκάλη θαη νη γεξαλνί θαη ηα θαξάβηα θαίλνληαη απφ απφζηαζε. Σν εζσηεξηθφ ηνπ ιηκαληνχ θαη ε λέα καξίλα βξίζθνληαη ζην δπηηθφηεξν άθξν. Σν Βελεηηθφ Κάζηξν ηνπ Κνχιε ζεκαδεχεη ηελ είζνδφ ηνπ. Τπάξρεη κηα λέα καξίλα ζην εζσηεξηθφ ηνπ ιηκαληνχ πνπ δηαζέηεη ειεθηξηζκφ. Αλεθνδηαζκφο ζε λεξφ κπνξεί λα γίλεη ζηελ πξνθπκαία ελψ κπνξεί λα θαλνληζηεί θαη αλεθνδηαζκφο θαπζίκσλ. Σν Ζξάθιεην είλαη Ληκάλη Δηζφδνπ. Σν Σεισλείν, ην Σκήκα Μεηαλαζηψλ θαη ε Ληκεληθή 16 Αζηπλνκία έρνπλ γξαθεία ζην ιηκάλη. Σν ζεκείν αγθπξνβφιεζεο κέζα ζην εμσηεξηθφ ιηκάλη παξέρεη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. ηνπο δπλαηνχο βφξεηνπο αλέκνπο ππάξρεη θνπζθνζαιαζζηά ζηελ θεληξηθή είζνδν ηνπ ιηκαληνχ. Με ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη ζηε λέα καξίλα είλαη δπλαηφ λα μερεηκσληάζεη θαλείο εθεί. Ζ είζνδνο ηνπ ιηκαληνχ ζεκαδεχεηαη ηε λχρηα κε έλα πξάζηλν θσο πνπ αλαβνζβήλεη ζην εμσηεξηθφ βφξεην ηείρνο θαη έλα πξάζηλν πάλσ ζηνλ Κνχιε. Έλα θφθθηλν θσο αλαβνζβήλεη ζηα αξηζηεξά, απέλαληη απφ ηνλ Κνχιε. Γχν κεγάιεο πξνθπκαίεο ζηα λφηηα έρνπλ θφθθηλα θψηα. Σν ιηκάλη είλαη πνιπζχρλαζην θαη πξέπεη λα δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηα θαξάβηα πνπ ζπλερψο πεγαηλνέξρνληαη. Δηθόλα 1 - Ληκάλη Ζξαθιείνπ Καζηέιη Σν Κχξην Ληκάλη βξίζθεηαη ζηε λνηηνδπηηθή γσλία ηνπ θφιπνπ ηεο Κηζάκνπ. Ζ Υεξζφλεζνο ηεο Γξακβνχζαο είλαη ζηα δπηηθά θαη ε ρεξζφλεζνο ηεο πάζαο ζηα αλαηνιηθά. Σν ιηκάλη βξίζθεηαη θάησ απφ κηα κεγάιε κάδα βξάρσλ πνπ θαίλνληαη εχθνια απφ ηε ζάιαζζα. ηα δπηηθά ηνπ ιηκαληνχ ππάξρεη έλα εγθαηαιειεηκκέλν λαπάγην πινίνπ. ηα αλαηνιηθά βξίζθνληαη έλα κηθξφ ςαξνιίκαλν θαη ε πφιε ηνπ Καζηειίνπ. Ζ πξνθπκαία ηνπ θπξίσο ιηκαληνχ, ζηελ νπνία ππάξρεη λεξφ, έρεη κηα ηαβέξλα θαη ηα γξαθεία ηεο Ληκεληθήο Αζηπλνκίαο. Ζ πφιε ηνπ Καζηειίνπ βξίζθεηαη 3 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά . Ζ πφιε ησλ Υαληψλ απέρεη κφλν κηα ψξα απφ ην Καζηέιη θαη κπνξεί εχθνια λα πξνζεγγηζζεί κε ιεσθνξείν, ηαμί ε ελνηθηαδφκελν απηνθίλεην. Ο κφινο ηνπ ιηκαληνχ παξέρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαη έλα θαιφ θαηαθχγην απφ βφξεηνπο, λφηηνπο θαη βνξεηνδπηηθνχο αλέκνπο. Σν ιηκάλη είλαη αλνηθηφ ζηα αλαηνιηθά θαη ηα λνηηαλαηνιηθά. ηα δεμηά ηεο εηζφδνπ ηνπ ιηκαληνχ αλαβνζβήλεη έλα πξάζηλν θσο θαη ζηα αξηζηεξά έλα θφθθηλν θσο. Σν θαξάβη γηα ηελ 17 Πεινπφλλεζν αξάδεη ζην κεγάιν ιηκάλη. ην ςαξνιίκαλν κπνξνχλ λα αγθπξνβνιήζνπλ κηθξά πινία. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ιηκαληνχ είλαη γεκάην ςαξφβαξθεο. Σν ιηκάλη απνηειεί θαηαθχγην ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Δηθόλα 2 - Ληκάλη Καζηειίνπ Ρέζπκλν Σν Ρέζπκλν είλαη ε ηξίηε ζε κέγεζνο πφιεο ηεο Κξήηεο θαη βξίζθεηαη αλάκεζα ζηα Υαληά θαη ην Ζξάθιεην. Ζ πφιε εχθνια αλαγλσξίδεηαη απφ ηε ζάιαζζα απφ ην κεγάιν Βελεηηθφ Κάζηξν ηεο Φνξηέηζαο πνπ βξίζθεηαη ζην ιφθν ζηα δπηηθά ηεο πφιεο, ακέζσο αλαηνιηθά απφ ην νπνίν βξίζθεηαη ην ιηκάλη. ην ιηκάλη ππάξρνπλ Σεισλεηαθέο Αξρέο θαη Ληκεληθή Αζηπλνκία αιιά δελ ππάξρεη Σκήκα Αιινδαπψλ. Σν Ρέζπκλν δελ είλαη Ληκάλη Δηζφδνπ. Ζ πφιε είλαη ακέζσο κφιηο ζηξίςεηε ζην ιηκάλη. Σν κηθξφ Βελεηηθφ ιηκάλη κπνξεί λα ζηεγάζεη 2 ή 3 κηθξά ζθάθε. Σν βάζνο ηεο εηζφδνπ είλαη αλνκνηφκνξθν θαη απξφβιεπην ιφγσ ηνπ φηη ην ιηκάλη θξάδεηαη απφ ιάζπε. Γίλεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαη παξέρεη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. ην εμσηεξηθφ ιηκάλη ρψξνο αγθπξνβφιεζεο κπνξεί λα βξεζεί ζην αλαηνιηθφ θαη ζην δπηηθφ ηείρνο. Σν αλαηνιηθφ ηείρνο παξέρεη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. ην δεμηφ ηείρνο ηνπ εμσηεξηθνχ ιηκαληνχ αλαβνζβήλεη έλα πξάζηλν θσο θαη έλα θφθθηλν θσο αλαβνζβήλεη ζην αξηζηεξφ. ην εζσηεξηθφ ηνπ ιηκαληνχ ππάξρεη έλαο παιηφο θάξνο. ε πεξίπησζε ηξηθπκίαο ηα θχκαηα ζηελ είζνδν ηνπ ιηκαληνχ κπνξνχλ λα γίλνπλ επηθίλδπλα. Δηθόλα 3 - Ληκάλη Ρεζύκλνπ 18 Υαληά Σν ιηκάλη θαη ε καξίλα ησλ Υαλίσλ βξίζθνληαη ζηε βφξεηα πιεπξά ηεο πφιεο. Ζ είζνδνο ηνπ ιηκαληνχ είλαη εχθνια αλαγλσξίζηκε απφ ην Βελεηηθφ θάξν θαη ην θάζηξν ζην ζηφκην, ελψ πην πέξα θαίλνληαη έλα ζνισηφ ηδακί θαη ηα ζπίηηα ηνπ ιηκαληνχ. Ζ είζνδνο ζην εζσηεξηθφ ηνπ ιηκαληνχ θαη ε καξίλα βξίζθνληαη ζηα αξηζηεξά ακέζσο κφιηο κπείηε ζην ιηκάλη. Σν ιηκάλη δίλεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαη παξέρεη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Απηφ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαηλνχξηα καξίλα θαη ηηο δηεπθνιχλζεηο ηεο πφιεο θάλνπλ ηα Υαληά έλα θαιφ ρεηκεξηλφ θαη ζεξηλφ ιηκάλη. Ο θάξνο ζηελ αλαηνιηθή πιεπξά ηνπ ιηκαληνχ αλαβνζβήλεη φιε ηε λχρηα, ελψ θαη ν θπκαηνζξαχζηεο ζηα δπηηθά ηνπ ιηκαληνχ έρεη θψηα πνπ αλαβνζβήλνπλ. Σν εζσηεξηθφ ηεο εηζφδνπ ηνπ ιηκαληνχ έρεη θψηα θαη ζηηο δχν πιεπξέο (θφθθηλν ζηα βφξεηα θαη πξάζηλν ζηα λφηηα). Δηθόλα 4 - Ληκάλη Υαλίσλ εηεία Ζ εηεία είλαη ην αλαηνιηθφηεξν ιηκάλη ηεο Κξήηεο. Φαίλεηαη εχθνια απφ ηα δπηηθά κφιηο ζηξίςεηε απφ ην Αθξσηήξη Βακβάθηα. Σν Βελεηηθφ θάζηξν κπξνζηά απφ ην ιηκάλη θαίλεηαη θαζαξά θαη απφ ηα δπηηθά. Ο θάξνο πνπ βξίζθεηαη ζην Αθξσηήξη δηαθξίλεηαη θαζαξά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο. Σα θηίξηα θαηά κήθνο ηνπ ιηκαληνχ θαη ηεο πφιεο θαίλνληαη απφ ηε ζάιαζζα. Ζ πξνθπκαία, φπνπ ππάξρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο ζην ιηκάλη, παξέρεη αξθεηά θαιή πξνζηαζία απφ ηνπο βφξεηνπο θαη ηνπο βνξεηνδπηηθνχο αλέκνπο. Σν ιηκάλη είλαη αλνηρηφ ζηα βνξεηναλαηνιηθά. Ζ 19 είζνδνο ηνπ ιηκαληνχ θσηίδεηαη απφ έλα θάξν κε έλα πξάζηλν θσο πνπ αλαβνζβήλεη ζηα δεμηά θη έλα θφθθηλν ζηα αξηζηεξά. Δηθόλα 5 - Ληκάλη εηείαο Ηεξάπεηξα Ζ πφιε ηεο Ηεξάπεηξαο βξίζθεηαη ζηα λνηηναλαηνιηθά, ζην ζηελφηεξν ζεκείν ηνπ λεζηνχ. Φαίλεηαη εχθνια απφ ηε ζάιαζζα θαη θαζψο πιεζηάδεηε ην Βελεηηθφ θάζηξν θαη ν πχξγνο ηνπ ιηκαληνχ γίλνληαη εκθαλή. Γχν ζεκαδνχξεο ζην θνίιν ηνπ ιηκαληνχ νξηνζεηνχλ κηα πεξηνρή κε ππνζαιάζζηνπο βξάρνπο. Ζ είζνδνο βξίζθεηαη αλάκεζα ζηηο ζεκαδνχξεο θαη ην ηείρνο ηνπ ιηκαληνχ. Σν ιηκάλη δίλεη ηε δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο ζηελ πξνθπκαία θαη παξέρεη θαιή πξνζηαζία γηα φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, εθηφο αλ πλένπλ ηζρπξνί λφηηνη άλεκνη. Τπάξρεη θάξνο ζηα ΝΑ ηνπ ηείρνπο ηνπ ιηκαληνχ. Γελ ζα πξέπεη λα επηρεηξεζεί είζνδνο ζην ιηκάλη ηε λχρηα, ιφγσ ηνπ φηη ην άλνηγκα ηνπ ιηκαληνχ είλαη ζηελφ θαη δχζθνιν ζην λα πξνζεγγηζηεί, ελψ ζην βπζφ ηεο εηζφδνπ ππάξρνπλ επηθίλδπλνη βξάρνη. Δηθόλα 6 - Ληκάλη Ηεξάπεηξαο 20 Άγηνο – Νηθόιανο Έλα κηθξφ λεζάθη πάλσ ζην νπνίν ππάξρεη κηα εθθιεζία βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ηελ πφιε, ε νπνία είλαη ρηηζκέλε ζηνπο ιφθνπο πάλσ απφ ηελ αθηή. Σν κηθξφ ιηκαλάθη κπξνζηά απφ ηνλ Άγην Νηθφιαν ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπξηζηηθά ζθάθε ην θαινθαίξη θαη ην εζσηεξηθφ ηνπ ιηκαληνχ (θάησ απφ ηε γέθπξα) απφ κηθξέο ςαξφβαξθεο. Ζ λέα καξίλα πνπ ρηίζηεθε αλαηνιηθά ηνπ Αθξσηεξίνπ Μαλδξάθε παξέρεη φιεο ηηο ππεξεζίεο θαη κπνξεί λα θηινμελήζεη πνιιά ζθάθε. Ζιεθηξηζκφο θαη λεξφ παξέρνληαη ζηελ πξνθπκαία. Αλεθνδηαζκφο θαπζίκσλ κπνξεί εχθνια λα πξαγκαηνπνηεζεί. Αξθεηά θαηαζηήκαηα κπνξνχλ λα εθνδηάζνπλ ηνπο επηζθέπηεο κε πξνκήζεηεο ελψ κπνξνχλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ θαη αξθεηέο επηζθεπέο. Τπάξρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο ζε φιν ην κήθνο ηεο λέαο καξίλαο πνπ παξέρεη ζαπκάζηα πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Ζ είζνδνο ηνπ ιηκαληνχ θσηίδεηαη κε έλα πξάζηλν θσο ζηα δεμηά θαη έλα θφθθηλν ζηα αξηζηεξά. Σν Αθξσηήξην Μαλδξάθε έρεη έλα θάξν κε θφθθηλν θσο πνπ αλαβνζβήλεη ζην βνξεηφηεξν ζεκείν ηνπ. Δηθόλα 7 - Νέα καξίλα αλαηνιηθά ηνπ Αθξσηεξίνπ Μαλδξάθε Δηθόλα 8 - Μηξθό ιηκάλη κπξνζηά από ηνλ Άγην-Νηθόιαν 21 νύδα Σν ιηκάλη ηεο νχδαο βξίζθεηαη ζηα λφηηα ηεο κεγάιεο ρεξζνλήζνπ ηνπ Αθξσηεξίνπ. ηε ζηεξηά ζηελ άιιε πιεπξά ηνπ ιηκαληνχ ππάξρεη έλα Σνπξθηθφ θάζηξν (Άπηεξα) πάλσ απφ ην ζηφκην ηνπ θφιπνπ. Σν Αθξσηήξη έρεη έλα Γηεζλέο Αεξνδξφκην θαζψο θαη ζηξαηησηηθέο βάζεηο ησλ νπνίσλ νη πχξγνη θαίλνληαη απφ απφζηαζε. ην κέζν ηνπ θφιπνπ ηεο νχδαο βξίζθεηαη ην κηθξφ Νεζί ηεο νχδαο φπνπ ππάξρεη έλα Βελεηηθφ θάζηξν. Δθεί είλαη έλα ζηελφ θαλάιη πνπ ζεκαδεχεηαη απφ θφθθηλεο θαη έλα πξάζηλεο ζεκαδνχξεο πνπ θσηίδνληαη, ζηελ άιιε πιεπξά ησλ νπνίσλ βξίζθεηαη έλα αλζππνβξπρηαθφ δίθηπν πνπ πξνζδηνξίδεηαη απφ κεγάιεο καχξεο ζεκαδνχξεο. Απηφ ην δίθηπν εθηείλεηαη θαη ζηηο δχν πιεπξέο ηεο αθηήο. Πέξα απ' απηήλ ππάξρεη έλα ακαξθάξηζην ειεχζεξν θαλάιη πνπ εθηείλεηαη απφ ηελ πξνβιήηα κέρξη ην ηέινο ηνπ θφιπνπ ηεο νχδαο 3 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά. ην ηέινο ηνπ ιηκαληνχ βξίζθεηαη έλαο κεγάινο αιεπξφκπινο. Τπάξρνπλ απαγνξεπκέλεο πεξηνρέο ζην ιηκάλη θνληά ζηε λαπηηθή πξνβιήηα. ηελ πην απνκαθξπζκέλε άθξε ηνπ ιηκαληνχ ππάξρεη έλα πξφζθαηα θαηαζθεπαζκέλν ςαξνιίκαλν πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ζεκείν αγθπξνβφιεζεο ζε κηθξά πινία. Σν ιηκάλη ηεο νχδαο παξέρεη φιεο ηηο ππεξεζίεο. Δθεί κπνξείηε λα αλεθνδηαζηείηε απφ θαχζηκα. Γελ είλαη Ληκάλη Δηζφδνπ. Ζ νχδα δίλεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαηά κήθνο ηνπ ιηκαληνχ θαη παξέρεη ηέιεηα πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Οη θαηξηθέο ζπλζήθεο έμσ απφ ηνλ θφιπν κπνξεί λα είλαη δξαζηηθά δηαθνξεηηθέο. Γελ επηηξέπεηαη ε είζνδνο ζηε νχδα ηε λχρηα θαη φιεο νη δξαζηεξηφηεηεο ζηνλ Κφιπν ζεσξνχληαη δεπηεξεχνπζεο, κεηά ηηο ζηξαηησηηθέο επηρεηξήζεηο. Ζ βφξεηα πιεπξά ηνπ Κφιπνπ απνηειεί απαγνξεπκέλε πεξηνρή. Δηθόλα 9 - Ληκάλη νύδαο 22 Υώξα θαθίσλ Σν κηθξφ απηφ ρσξηφ βξίζθεηαη 10 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά απφ ην Λνπηξφ ζηα Νφηηα ηεο Κξήηεο. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ θαινθαηξηλψλ κελψλ ηα ferry boats πνπ κεηαθέξνπλ πεδνπφξνπο απφ ην θαξάγγη ηεο ακαξηάο αξάδνπλ ζπρλά ζηε λέα πξνβιήηα, ζηελ αλαηνιηθή άθξε ηνπ ρσξηνχ. Έλα λέν ιηκάλη θαηαζθεπάδεηαη ζ' απηή ηελ πιεπξά. Σν ρσξηφ θαίλεηαη απφ ηε ζάιαζζα θαζψο είλαη ρηηζκέλν ακθηζεαηξηθά πάλσ απφ ηνλ νξκίζθν. Δηθόλα 10 - Ληκάλη Υώξαο θαθίσλ Παιαηόρσξα Ζ Παιαηφρσξα είλαη έλα ρσξηφ ζηε λνηηνδπηηθή αθηή ηεο Κξήηεο. Σν ιηκάλη βξίζθεηαη θάησ απφ ηα εξείπηα ελφο Βελεηηθνχ θάζηξνπ ζην ηέινο ηεο ρεξζνλήζνπ. Έλα ςαξνιίκαλν βξίζθεηαη κέζα ζε έλα κεγαιχηεξν ιηκάλη. Ζ αγθπξνβφιεζε ζην ιηκάλη θαηά κήθνο ηεο πξνβιήηαο παξέρεη πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Μπνξεί λα γίλεη κέζα ζηνπο θφιπνπο ζηα αξηζηεξά θαη ζηα δεμηά ηεο ρεξζνλήζνπ αλάινγα κε ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Έλαο θάξνο βξίζθεηαη ζην κηθξφ λεζί κπξνζηά απφ ην ιηκάλη. Απηή ε πεξηνρή ηεο Κξήηεο ππφθεηηαη ζε μαθληθνχο θαη άγξηνπο αλέκνπο. Σν ιηκάλη έρεη ζεκαδνχξεο πνπ ζεκαδεχνπλ έλα ζηελφ θαλάιη. Καη ζηηο δχν πιεπξέο ηεο εηζφδνπ ηνπ ιηκαληνχ ππάξρνπλ βξάρνη θάησ απφ ην λεξφ. πληζηάηαη λα κελ πεξλνχλ κεγάια πινία αλάκεζα απφ ην λεζί θαη ηελ μεξά, γηαηί είλαη ξερά θαη ζε πεξίπησζε ηζρπξψλ αλέκσλ ζα είλαη δχζθνιν λα αθηρζνχλ ή λα αλαρσξήζνπλ απφ ην ιηκάλη. Δηθόλα 11 - Ληκάλη Παιαηόρσξαο 23 Φαιάζαξλα Σν ζεκείν αγθπξνβφιεζεο ζηα Φαιάζαξλα θαη ηα εξείπηα ηεο αξραίαο πφιεο ησλ Φαιάζαξλσλ βξίζθνληαη ζηε δπηηθή παξαιία ηεο Κξήηεο. Σν κηθξφ ςαξνιίκαλν βξίζθεηαη ζηα λφηηα κηαο κεγάιεο άζπξεο ακκψδνπο παξαιίαο. Ζ αξραία πφιε είλαη θνληά ζε έλα κεγάιν ακκφινθν ζηα βφξεηα ηνπ θφιπνπ. Σν ιηκάλη παξέρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο κφλν γηα έλα ή δχν κηθξά ζθάθε. Σν αγθπξνβφιην ηεο παιηάο πφιεο ζπλίζηαηαη κφλν φηαλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο είλαη θαιέο. ' απηή ηε πεξηνρή θπζνχλ δπλαηνί θαη μαθληθνί άλεκνη. Αλ ηαμηδεχεη θαλείο απφ ηε κία άθξε ηεο Κξήηεο σο ζηελ άιιε είλαη θαιχηεξν λα κείλεη κεξηθά ρηιηφκεηξα καθξηά απφ ηελ αθηή. Δηθόλα 12 - Ληκάλη Φαιάζαξλα Καζηέιη Σν Κχξην Ληκάλη βξίζθεηαη ζηε λνηηνδπηηθή γσλία ηνπ θφιπνπ ηεο Κηζάκνπ. Ζ Υεξζφλεζνο ηεο Γξακβνχζαο είλαη ζηα δπηηθά θαη ε ρεξζφλεζνο ηεο πάζαο ζηα αλαηνιηθά. Σν ιηκάλη βξίζθεηαη θάησ απφ κηα κεγάιε κάδα βξάρσλ πνπ θαίλνληαη εχθνια απφ ηε ζάιαζζα. ηα δπηηθά ηνπ ιηκαληνχ ππάξρεη έλα εγθαηαιειεηκκέλν λαπάγην πινίνπ. ηα αλαηνιηθά βξίζθνληαη έλα κηθξφ ςαξνιίκαλν θαη ε πφιε ηνπ Καζηειίνπ. Ο κφινο ηνπ ιηκαληνχ παξέρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαη έλα θαιφ θαηαθχγην απφ βφξεηνπο, λφηηνπο θαη βνξεηνδπηηθνχο αλέκνπο. Σν ιηκάλη είλαη αλνηθηφ ζηα αλαηνιηθά θαη ηα λνηηναλαηνιηθά. ηα δεμηά ηεο εηζφδνπ ηνπ ιηκαληνχ αλαβνζβήλεη έλα πξάζηλν θσο θαη ζηα αξηζηεξά έλα θφθθηλν θσο. Σν θαξάβη γηα ηελ Πεινπφλλεζν αξάδεη ζην κεγάιν ιηκάλη. ην ςαξνιίκαλν κπνξνχλ λα αγθπξνβνιήζνπλ κηθξά πινία. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ ιηκαληνχ είλαη γεκάην ςαξφβαξθεο. Σν ιηκάλη απνηειεί θαηαθχγην ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. 24 Δηθόλα 13 - Ληκάλη Καζηειίνπ Γξακβνύζα Σν ζεκείν αγθπξνβφιεζεο ηεο Γξακβνχζαο βξίζθεηαη πίζσ απφ ην λεζί ηεο Γξακβνχζαο ζην ηέινο ηεο νκψλπκεο ρεξζνλήζνπ ζηε βνξεηνδπηηθή άθξε ηεο Κξήηεο. Σν δεχηεξν λεζί ζηα βφξεηα είλαη ε Άγξηα Γξακβνχζα. Έλα Βελεηηθφ θάζηξν βξίζθεηαη πάλσ ζην λεζί πξηλ ηε δπηηθή παξέθθιηζε ζηελ πξφζνςε ηνπ λεζηνχ ηεο Γξακβνχζαο. ' έλα κηθξφ νξκίζθν ζηα λφηηα ππάξρεη εγθαηαιεηκκέλν έλα λαπάγην πινίνπ. Έλαο νξκίζθνο βξίζθεηαη ζηε βφξεηα πιεπξά ηνπ λεζηνχ. Πφζηκν λεξφ (απφ πεγάδη) ππάξρεη θνληά ζηελ εθθιεζία. Γελ παξέρνληαη άιιεο ππεξεζίεο. Μέζα ζην κηθξφ νξκίζθν ππάξρεη έλα αζθαιέο ζεκείν αγθπξνβφιεζεο απφ βνξεηνδπηηθνχο θαη βνξεηαλαηνιηθνχο αλέκνπο. Ζ πξνθπκαία έρεη ζεκεία αγθπξνβφιεζεο αιιά ε αγθπξνβφιεζε πξέπεη λα γίλεη κε πξνζνρή, εμαηηίαο ησλ βξάρσλ πνπ ππάξρνπλ ζηε πεξηνρή. Οη λφηηνη άλεκνη θφβνπλ ζηνλ θφιπν πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ ην κηθξφ ηζζκφ πνπ βξίζθεηαη ζηελ μεξά. Υξεηάδεηαη πξνζνρή θαηά ηελ είζνδν ζηε πεξηνρή θαζψο ππάξρνπλ βξάρνη ζην βπζφ ηεο δπηηθήο εηζφδνπ κπξνζηά απφ ην θάζηξν. Δηθόλα 14 - Ληκάλη Γξακβνύζα Γεσξγηνύπνιε Ζ Γεσξγηνχπνιε είλαη έλα κηθξφ ρσξηφ ζηελ εθβνιή ηνπ Πνηακνχ Αικπξνχ. Βξίζθεηαη αλαηνιηθά ηνπ θφιπνπ ηεο νχδαο πξηλ ην Ρέζπκλν. Καζψο πιεζηάδεηε θαίλεηαη κηα κηθξή εθθιεζία πάλσ ζε έλα λεζάθη αλαηνιηθά ηεο εθβνιήο ηνπ πνηακνχ. Σν λεζάθη ζπλδέεηαη κε έλα δηάδξνκν κε ηε ζηεξηά. Τπάξρνπλ θνπάδηα 25 ςαξηψλ θαη βξάρνη ζην βπζφ ηνπ θφιπνπ. Ζ πξνθπκαία βξίζθεηαη ζηα αλαηνιηθά ηνπ πνηακνχ, ζην βαζχηεξν ζεκείν. Μπνξείηε λα αγθπξνβνιήζεηε θαηά κήθνο ηεο πξνβιήηαο ζην κηθξφ θφιπν ζηα δπηηθά ηνπ πνηακνχ. Ζ πξνζηαζία πνπ παξέρεηαη είλαη θαιή ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο εθηφο απφ ηελ πεξίπησζε πνπ θπζνχλ δπλαηνί βφξεηνη ή βνξεηνδπηηθνί άλεκνη. Γελ ππάξρεη θσηηζκφο ηε λχρηα. Δηθόλα 15 - Ληκάλη Γεσξγηνύπνιεο Πιαθηάο Ο Πιαθηάο είλαη έλα κηθξφ ρσξηφ ζηνλ Κφιπν ηνπ Πιαθηά, ζηα λφηηα ηεο Κξήηεο, 40 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ησλ θαθίσλ. Σν ιηκάλη ηνπ Πιαθηά παξέρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαη πξνζηαζία απφ ηνπο λνηηνδπηηθνχο αλέκνπο. Δηθόλα 16 - Ληκάλη Πιαθηά Κόθθηλνο Πύξγνο Σν ρσξηφ βξίζθεηαη πεξίπνπ 10 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ηεο Αγίαο Γαιήλεο ζηνλ Κφιπν ηεο Μεζαξάο. Σν ιηκάλη βξίζθεηαη ζηα δπηηθά ηεο πφιεο. Υακειά θηίξηα θαη μελνδνρεία απιψλνληαη ζε κήθνο 2 ρηιηνκέηξσλ πίζσ απφ ηελ παξαιία. Σν κηθξφ ιηκάλη δίλεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο ζηελ πξνθπκαία θαη παξέρεη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. ηε πεξηνρή αλαπηχζζνληαη πνιχ ηζρπξά λφηηα θχκαηα αέξα. Δηθόλα 17 - Ληκάλη Κόθθηλνπ Πύξγνπ 26 Μάηαια Σα Μάηαια είλαη έλα ζεκείν αγθπξνβφιεζεο ζην αλαηνιηθφ άθξν ηνπ Κφιπνπ ηεο Μεζαξάο ζηε Νφηηα Κξήηε, 25 ρηιηφκεηξα απφ ηελ Αγία Γαιήλε. Σν ρσξηφ βξίζθεηαη κέζα ζ' έλαλ νξκίζθν. Σν παξαζαιάζζην απηφ ζέξεηξν έρεη θαιά καγαδηά γηα θάζε είδνπο ηξνθνδνζία. Σν αγθπξνβφιην απηφ είλαη θαηάιιειν κφλν φηαλ ν θαηξφο είλαη ήπηνο. Δηθόλα 18 - Ληκάλη Μαηάισλ Αγηά – Γαιήλε Σν παξαζαιάζζην απηφ ζέξεηξν βξίζθεηαη ζηα δπηηθά ηνπ θέληξνπ ηνπ Κφιπνπ ηεο Μεζζαξάο ζηα λφηηα ηεο Κξήηεο. Σν ρσξηφ θαη ην ιηκάλη αλαγλσξίδνληαη εχθνια θαζψο ηα μελνδνρεία θαη ηα ζπίηηα ηνπ ρσξηνχ είλαη ρηηζκέλα πάλσ ζηνπο ιφθνπο ηνπ θαξαγγηνχ. Σν ιηκάλη βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ην ρσξηφ. Σν θαηλνχξην ιηκάλη παξέρεη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο θαη ππάξρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο ζε φιν ην κήθνο ηεο πξνθπκαίαο. Έλαο θάξνο βξίζθεηαη ζηε λνηηνδπηηθή γσλία ηνπ ηείρνπο ηνπ ιηκαληνχ. Ζ πξφζβαζε ζην ιηκάλη ην ρεηκψλα γίλεηαη δχζθνιε εμαηηίαο ησλ δπλαηψλ θπκάησλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηελ πεξηνρή. Δηθόλα 19 - Ληκάλη Αγίαο-Γαιήλεο Καινί Ληκέλεο Eίλαη έλα κηθξφ ρσξηφ ζηα λφηηα ηεο Κξήηεο, αλαηνιηθά ηνπ Αθξσηεξίνπ Λίηηλνο. Σν κηθξφ λεζί ηνπ Αγίνπ Παχινπ πνπ έρεη κεγάιεο δεμακελέο πεηξειαίνπ βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ηνπο Καινχο Ληκέλεο θαη είλαη εχθνια αλαγλσξίζηκν. Ο θφιπνο έρεη βάζνο 3 έσο 6 κέηξα θαη παξέρεη πξνζηαζία απφ βφξεηνπο θαη δπηηθνχο αλέκνπο, 27 αιιά είλαη αλνηθηφο απφ ηα αλαηνιηθά θαη ηα λφηηα. Σν κηθξφ λεζί ηεο Σξάθνπ ζηα αλαηνιηθά παξέρεη πεξηνξηζκέλε πξνζηαζία απφ ηνπο αλαηνιηθνχο αλέκνπο. Δηθόλα 20 - Ληκάλη Καιώλ Ληκέλσλ Βάη Σν ζεκείν αγθπξνβφιεζεο ηνπ Βάη βξίζθεηαη θνληά ζην θνηληθφδαζνο ζηελ αλαηνιηθή αθηή ηεο Κξήηεο, ζην αλαηνιηθφηεξν κέξνο ηνπ θφιπνπ ησλ Γξαληψλ. Σν δάζνο θαίλεηαη απφ καθξηά θαη έλα κηθξφ λεζάθη βξίζθεηαη ζηα βφξεηα ηνπ νξκίζθνπ. Δθεί βξίζθεηαη θαη κηα παξαιία κε άκκν. Σν Βάη πξνζθέξεηαη ζα ζεκείν αγθπξνβφιεζεο κφλν αλ νη θαηξηθέο ζπλζήθεο είλαη θαιέο. Δηθόλα 21 - Ληκάλη Βάη νύγηα Ζ νχγηα είλαη έλα κηθξφ ςαξνρψξη 15 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ηεο Παιαηφρσξαο. ηα αλαηνιηθά ηνπ ιηκαληνχ, κπξνζηά απφ ην ρσξηφ, ππάξρεη κηα εθηελήο ακκνπδηά κε βφηζαια. Τπάξρεη επίζεο έλαο μεξνπνηακφο ζηα αλαηνιηθά ηνπ νηθηζκνχ θαζψο θαη έλα πνιχ κηθξφ ςαξνιίκαλν. Τπάξρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο κφλν κηθξψλ πινίσλ (θάησ απφ 3 κέηξα) αιιά παξέρεηαη θαιή πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Αγθπξνβνιείζηε κφλν αλ ν θαηξφο είλαη θαιφο. Οη άλεκνη κπνξεί λα είλαη άγξηνη θαη λα μεζπάζνπλ μαθληθά. Δηθόλα 22 - Ληκάλη νύγηαο 28 Πάλνξκν Σν Πάλνξκν είλαη έλα κηθξφ ρσξηφ 10 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ηνπ Ρεζχκλνπ. Έλα πξφζθαηα θαηαζθεπαζκέλν πξνζηαηεπηηθφ ηείρνο πξνζθέξεη πξνζηαζία απφ ηνπο βφξεηνπο θαη ηνπο βνξεηναλαηνιηθνχο αλέκνπο. Σν ιηκάλη είλαη αλνηθηφ ζηα αλαηνιηθά. Σν ρσξηφ βξίζθεηαη πάλσ απφ ην ιηκάλη. Καηά κήθνο ηνπ ζεκείνπ αγθπξνβφιεζεο ην ιηκάλη παξέρεη πξνζηαζία απφ φινπο ηνπο αλέκνπο εθηφο απφ ηζρπξνχο βφξεηνπο θαη αλαηνιηθνχο. Σν ιηκάλη είλαη αλνηθηφ ζηα αλαηνιηθά. Τπάξρεη έλαο θάξνο ζηε βφξεηα είζνδν ηνπ ιηκαληνχ. Δηθόλα 23 - Ληκάλη Παλόξκνπ Κάησ Εαθξόο Ζ Κάησ Εάθξνο είλαη έλαο ακκψδεο θφιπνο ζην λνηηναλαηνιηθφ άθξν ηεο Κξήηεο, πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζα ζεκείν αγθπξνβφιεζεο. Ζ Κάησ Εάθξνο είλαη έλα ζεκείν αγθπξνβφιεζεο πνπ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηαη κφλν φηαλ ν θαηξφο είλαη θαιφο. Τπάξρνπλ βξάρνη γχξσ απφ ηελ αθηή θαη ζην κέζν ηνπ θφιπνπ. Δηθόλα 24 - Ληκάλη Κάησ Εαθξνύ Μίιαηνο Ζ Μίιαηνο είλαη έλα κηθξφ ρσξηφ 16 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ηεο Υεξζνλήζνπ ζηνλ θφιπν ηεο Μηιάηνπ. Τπάξρνπλ μελνδνρεία θαηά κήθνο ηεο αθηήο, ηα νπνία θαίλνληαη εχθνια απφ ηε ζάιαζζα. Αλαηνιηθά απ' απηά, θάησ απφ κηα κεγάιε κάδα ζηεξηάο, βξίζθεηαη ην ιηκάλη. Ζ Παξαιία ηεο Μηιάηνπ είλαη ε αθηή θαη ε ηνπξηζηηθή πεξηνρή ηνπ νκψλπκνπ ρσξηνχ. Σν ιηκάλη βξίζθεηαη ζηα αλαηνιηθά απηήο ηεο πεξηνρήο, κπξνζηά απφ ηελ πφιε. Τπάξρεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαηά κήθνο ηνπ 29 ιηκαληνχ, ην νπνίν παξέρεη πξνζηαζία ζε φιεο ηηο θαηξηθέο ζπλζήθεο, εθηφο αλ πλένπλ αλαηνιηθνί άλεκνη. Γελ ππάξρεη θσηηζκφο θαη ην ιηκάλη είλαη ξερφ. Δηθόλα 25 - Ληκάλη Μηιάηνπ πηλαιόγθα Καζψο έξρεηαη θαλείο απφ αλαηνιηθά θαίλεηαη ην κεγάιν Βελεηηθφ Κάζηξν ζην λεζάθη ηεο πηλαιφλγθαο. Καζψο ζηξίβεη ζην Αθξσηήξη ηνπ Αγίνπ Ησάλλε ζηα δπηηθά ζα ην δείηε μαλά. Ζ είζνδνο ηεο ιηκλνζάιαζζαο βξίζθεηαη αλάκεζα ζην δπηηθφ ηκήκα ηεο ζηεξηάο θαη ζηελ άθξε ηνπ λεζηνχ. Ζ πφιε ηεο Δινχληαο βξίζθεηαη ζην ηέινο ηεο ιηκλνζάιαζζαο θαη ππάξρεη έλαο δηάδξνκνο πνπ ελψλεη ηε ζηεξηά κε ην κεγαιχηεξν λεζί ηεο πηλαιφλγθαο. εκεία αγθπξνβφιεζεο ππάξρνπλ ζε φιν ην κήθνο ηεο ιηκλνζάιαζζαο. Σν βάζνο ηεο θπκαίλεηαη κεηαμχ 3 θαη 6 κέηξσλ. Ο νξκίζθνο ηεο Δινχληαο είλαη ζπρλά πνιπζχρλαζηνο. Τπάξρεη έλαο θάξνο ζην ηέινο ηνπ Αθξσηεξίνπ ηνπ Αγίνπ Ησάλλε θαη ηα ρσξηά ηεο Πιάθαο θαη ηεο Δινχληαο θσηίδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο. Τπάξρνπλ δπλαηά θχκαηα αέξα. Γχξσ απφ ην λεζάθη θαη ηε ρεξζφλεζν ηεο πηλαιφγθαο ππάξρνπλ πνιιά αγθπξνβφιηα. Δηθόλα 26 - Ληκάλη πηλαιόγθαο 30 Υεξζόλεζνο Ζ πφιε ηνπ Ληκέλα Υεξζνλήζνπ θαίλεηαη εχθνια απφ ηε ζάιαζζα. Μηα κηθξή άζπξε εθθιεζία βξίζθεηαη ζην ιφθν ζηε δπηηθή πιεπξά ηνπ ηείρνπο ηνπ ιηκαληνχ. Ο κφινο ηνπ ιηκαληνχ δίλεη δπλαηφηεηα αγθπξνβφιεζεο θαη παξέρεη θαιή πξνζηαζία απφ ηνπο βφξεηνπο θαη ηνπο βνξεηνδπηηθνχο αλέκνπο. Σν ιηκάλη είλαη αλνηθηφ ζηα αλαηνιηθά. Τπάξρνπλ θψηα γηα ην ιηκάλη. Γε ζα πξέπεη λα επηρεηξεζεί λπρηεξηλή πξνζέγγηζε ελψ πξνζνρή ζα πξέπεη λα ππάξρεη θαη ηε κέξα, γηαηί ππάξρνπλ αξθεηνί βξάρνη ζην βπζφ γχξσ απφ ην ιηκάλη θαη θαηά κήθνο ηεο αθηήο. Δηθόλα 27 - Ληκάλη Υεξζνλήζνπ Μπαιί Σν Μπαιί είλαη έλα παξαζαιάζζην ζέξεηξν 20 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ηνπ Ρεζχκλνπ. Μέζα ζηνλ θφιπν ππάξρνπλ δπν νξκίζθνη ζηε δπηηθή πιεπξά, κπξνζηά απφ ηελ πφιε, πνπ παξέρνπλ αζθαιή αγθπξνβφιεζε θαη πξνζηαζία απφ φινπο ηνπο αλέκνπο, εθηφο αλ ζηελ πεξηνρή πλένπλ βφξεηνη θαη αλαηνιηθνί άλεκνη. Αζθαιέο ζεκείν αγθπξνβφιεζεο είλαη αλάκεζα ζηνπο δπν κηθξνχο νξκίζθνπο ζηε δπηηθή άθξε ηνπ θφιπνπ. Οη νξκίζθνη παξέρνπλ πξνζηαζία απφ βφξεηνπο θαη βνξεηνδπηηθνχο αλέκνπο. Τπάξρνπλ βξάρνη πνπ εθηείλνληαη απφ ηε δπηηθή άθξε ηνπ θφιπνπ πξνο ηε ζάιαζζα. Ζ πφιε θσηίδεηαη θαιά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο. Σν ιηκάλη δελ παξέρεη θαιή πξνζηαζία θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα, θαζψο ηα θχκαηα πεξλνχλ πάλσ απφ ην πξνζηαηεπηηθφ ηείρνο θαη πξνθαινχλ ηξηθπκία. ηνπο νξκίζθνπο ε δπλαηφηεηα αζθαινχο αγθπξνβφιεζεο είλαη κηθξή. Δηθόλα 28 - Ληκάλη Μπαιί 31 2.1.2. Κπξηόηεξα ηνπξηζηηθά ζέιγεηξα ηνπ λεζηνύ Ζ Κξήηε είλαη ην κεγαιχηεξν λεζί ηεο Διιάδαο θαη ηφπνο δηαθνπψλ γηα πεξίπνπ ηξία εθαηνκκχξηα ηνπξίζηεο θάζε ρξφλν. Σν λνχκεξν απηφ ζα είρε πνιχ κηθξφηεξε αμία αλ φινη απηνί έξρνληαλ, πεξλνχζαλ ηηο δηαθνπέο ηνπο θαη δελ μαλαγχξηδαλ πνηέ. Απηφ φκσο δελ ζπκβαίλεη γηαηί ε Κξήηε κπαίλεη ζηελ θαξδηά ρηιηάδσλ επηζθεπηψλ, πνπ επηζηξέθνπλ ηνπιάρηζηνλ κηα θνξά ην ρξφλν γηα λα απνιαχζνπλ ηελ νκνξθηά ηνπ λεζηνχ, ηελ θηινμελία ησλ θαηνίθσλ ηνπ, ηνλ θαιφ θαηξφ θαη ηηο θαζαξέο ζάιαζζεο. Ζ Κξήηε απφ άθξε ζε άθξε έρεη 250 ρηιηφκεηξα κήθνο θαη πιάηνο πνπ πνηθίιιεη απφ 15 ρηιηφκεηξα ζην πην ζηελφ ζεκείν, κέρξη 65 ρηιηφκεηξα ζην πην θαξδχ. Σν κέγεζνο ηεο Κξήηεο θαη ε πνηθηιία ησλ ηνπίσλ ηεο μεγειάεη ηνλ επηζθέπηε πνπ ζπρλά ράλεη ηελ αίζζεζε φηη βξίζθεηαη ζε λεζί. Δηθόλα 29 – Κξήηε ηελ Κξήηε ζα κπνξέζεηε λα βξείηε ηεξάζηηα πνηθηιία ηνπίσλ φπσο δάζε απφ θαζηαληέο θαη βειαληδηέο, εμσηηθά θνηληθνδάζε δίπια ζε φκνξθεο παξαιίεο, εχθνξεο πεδηάδεο πνπ επσδηάδνπλ νη πνξηνθαιηέο θαη νη ιεκνληέο θάζε άλνημε ή ρξπζίδνπλ ηα ψξηκα ηζακπηά απφ ηα ζηαθχιηα θάζε θαινθαίξη, ιφθνπο θαιπκκέλνπο κε ρηιηάδεο ειαηφδεληξα πνπ ηα θχιια ηνπο αζεκίδνπλ κε ην θχζεκα ηνπ αλέκνπ, αιιά θαη ιφθνπο γπκλνχο, πνπ πάλσ ζηηο θνθηεξέο πέηξεο θαη ηα βξάρηα ε δσή κε πείζκα βξίζθεη ηνλ ηξφπν λα βιαζηήζεη θαη λα πξνζθέξεη θαηαθχγην ζε δεθάδεο κηθξά πνπιηά θαη δψα. Δίλαη ην κφλν ειιεληθφ λεζί πνπ κπνξεί λα μελαγήζεη ηνλ θαζέλα ζε κηλσηθά παιάηηα πνπ ρηίζηεθαλ πξηλ απφ ηξεηζήκηζη ρηιηάδεο ρξφληα , θαζψο ηα ξσκατθά πιαθφζηξσηα, νη βπδαληηλνί λανί, Σα Σνχξθηθα θαη Βελεηζηάληθα θξνχξηα θαη θηίζκαηα, φια απηά ζπλζέηνπλ έλα κνλαδηθφ κσζατθφ κε ηελ ηζηνξία θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο Κξήηεο, ηνπ λεζηνχ κε ηνλ αξραηφηεξν επξσπατθφ πνιηηηζκφ. ηελ ζπλέρεηα ζα αλαθεξζνχκε ζηα θπξηφηεξα ηνπξηζηηθά ζέιγεηξα αλά λνκφ. 32 2.1.2.1. Ννκόο Υαλίσλ Ο λνκφο Υαλίσλ βξίζθεηαη ζην δπηηθφηεξν ηκήκα ηνπ λεζηνχ θαη έρεη πιεζπζκφ πνπ θηάλεη ηνπο 54.000 θαηνίθνπο. Ζ έθηαζε ηνπ λνκνχ είλαη 2.375 η.ρικ. Απφ απηά ηα 1.476 η.ρικ. είλαη νξεηλή πεξηνρή πνπ ηε δηαζρίδνπλ άγξηα βνπλά θαη παλέκνξθα θαξάγγηα. ε αληίζεζε κε ηνπο άιινπο λνκνχο ηα Υαληά έρνπλ πνιιέο ελαιιαγέο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ ελψ ηαπηφρξνλα δηαζέηνπλ αξθεηά αξραηνινγηθά ζεκεία, θπξίσο φκσο ελεηηθά θαη βπδαληηλά κλεκεία θαη ηζηνξηθά ρσξηά. Ηζηνξηθά ηνηρεία Οη αλαζθαθέο δείρλνπλ φηη ππήξμαλ αξθεηνί κηλσηθνί νηθηζκνί ζην λνκφ. Ο θπξηφηεξνο ήηαλ εθείλνο πνπ βξέζεθε θνληά ζην ιφθν Καζηειίνπ. Ο νηθηζκφο ήηαλ γλσζηφο κε ην φλνκα Κπδσλία θαη ήηαλ κία πεξηνρή κε έληνλε εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα. Αξγφηεξα νη Άξαβεο θαηέθηεζαλ ηελ πφιε ησλ Υαλίσλ θαη ηεο έδσζαλ ην ζεκεξηλφ ηεο φλνκα. Σελ πεξίνδν ηεο Δλεηνθξαηίαο ε πφιε έθηαζε ζηελ αθκή ηεο. Δλεηηθά θηήξηα θαη ηείρε θνζκνχλ αθφκα θαη ζήκεξα ηελ παιηά πφιε. Υαξαθηεξηζηηθφ δείγκα ηεο Δλεηηθήο αξρηηεθηνληθήο είλαη ην ιηκάλη ησλ Υαλίσλ ην νπνίν δελ απέθηεζε φκσο πνηέ ηελ αλακελφκελε ζπνπδαηφηεηα ιφγσ ηνπ κηθξνχ ηνπ βάζνπο. Σν 1645 ε πεξηνρή θαηαιακβάλεηαη απφ ηνπο Σνχξθνπο νη νπνίνη αθήλνπλ ηε δηθή ηνπο ζθξαγίδα ζηελ πεξηνρή. Απφ ην 1850 θαη κεηά ηα Υαληά απνηεινχλ πνιηηηθφ θέληξν ηνπ λεζηνχ ελψ ην 1898 ε πφιε αλαθεξχζζεηαη πξσηεχνπζα ηεο απηφλνκεο Κξήηεο κέρξη ην 1972 φπνπ ηνλ ηίηιν ηεο πξσηεχνπζαο παίξλεη ε πφιε ηνπ Ζξαθιείνπ. Αξραηνινγηθνί Υψξνη Άπηεξα Ζ αξραία πφιε Άπηεξα δεκηνπξγήζεθε ζηε γεσκεηξηθή πεξίνδν. Έθηαζε ζην απνθνξχθσκα ηεο δφμαο ηεο ηελ Διιεληζηηθή πεξίνδν, κε έληνλε νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή δξάζε. ηε Ρσκατθή πεξίνδν, ε πφιε απφθηεζε έλα πην πξσηφγνλν ραξαθηήξα. Καηαζηξάθεθε απφ ζεηζκφ ηνλ 7ν αηψλα κ.Υ. θαη πνιχ αξγφηεξα, ην 12ν αηψλα, ρηίζηεθε ζηε ζέζε ηεο ην Μνλαζηήξη ηνπ Αγίνπ Ησάλλε ηνπ Βαπηηζηή. 33 Εικόνα 30 - Άπτερα Πνιπξξήληα Πνιχ ζεκαληηθή πφιε ηεο Διιεληζηηθήο πεξηφδνπ ε νπνία άλζηζε ηε Ρσκατθή πεξίνδν. πζηεκαηηθέο αλαζθαθέο έθεξαλ ζην θσο ηελ πφιε ην 1986. Φαιάζαξλα εκαληηθφ ιηκάλη ηεο Κιαζζηθήο θαη ηεο Διιεληζηηθήο πεξηφδνπ, ηεο νπνίαο ε αμηνζαχκαζηε αξρηηεθηνληθή ζψδεηαη κέρξη ζήκεξα. Ζ πφιε θαηαζηξάθεθε απφ ηνπο Ρσκαίνπ θαηαθηεηέο. Έγηλαλ δηάθνξεο πξνζπάζεηεο αλαζθαθήο απφ ην 1968, αιιά κφλν ην 1986 άξρηζαλ ζπζηεκαηηθέο αλαζθαθέο πνπ έθεξαλ ζην θσο ηεο εκέξαο ηα Φαιάζαξλα. Εικόνα 31 - Φαλάςαρνα Ληζζόο Ήηαλ ην ζξεζθεπηηθφ θέληξν ηεο Ννηηνδπηηθήο Κξήηεο. Άλζεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Διιεληζηηθήο θαη Ρσκατθήο πεξηφδνπ. Σν 1957 έσο ην 1958 ν Ν. Πιάησλ έθεξε ζην θσο ην Αζθιεπηείν. Υαληά (Κπδώληα) Σα Υαληά είλαη γλσζηά θαη κε ην αξραίν φλνκα ηεο πφιεο ηεο Κπδσλίαο, ε νπνία ήηαλ απφ ηηο πην ζεκαληηθέο πφιεηο ηεο Μηλσηθήο πεξηφδνπ. Μεξηθά απφ ηα πην ζεκαληηθά επξήκαηα εθζέηνληαη ζην Αξραηνινγηθφ Μνπζείν Υαλίσλ. Σάθνο ζηελ πεξηνρή Μαζηνπιάθε 34 Ο ηάθνο αλήθεη ζε λεθξνηαθείν ηεο Διιεληζηηθήο πφιεο ηεο Κπδσλίαο θαη απνδεηθλχεη ηηο ζρέζεηο πνπ ππήξραλ κε ηελ Διιεληζηηθή Αιεμάλδξεηα. Υξνλνινγηθά ηνπνζεηείηαη ζην ηέινο ηνπ 4νπ κε ην πξψην κηζφ ηνπ 3νπ αηψλα π.Υ Σάθνο κε ζόιν ζηε Φπιαθή Ο ζνισηφο απηφο ηάθνο απνηειείηαη απφ έλα ηεηξαγσληζκέλν δσκάηην θαη θηηζκέλν κε εθθνξεηηθφ ζχζηεκα. Έλαο καθξχο ρηηζηφο δξφκνο νδεγεί ζηελ είζνδν. Υξνλνινγηθά ηνπνζεηείηαη ζηελ Σειεπηαία Μηλσηθή 3ε πεξίνδν. Σάθνο κε ζόιν ζην Μάιεκε Δίλαη έλαο κεγάινο ηάθνο κε ζφιν ρηηζκέλνο κε εθθνξεηηθφ ζχζηεκα. Σν θπξίσο δσκάηην είλαη ζρεδηαζκέλν ηεηξάγσλν, ελψ ν δξφκνο πνπ νδεγεί ζηελ είζνδν είλαη 2 κέηξα πιαηχο θαη 13,3 κέηξα καθξχο. Υξνλνινγηθά ηνπνζεηείηαη ζηελ Σειεπηαία Μηλσηθή 3ε πεξίνδν θαη είλαη απνδεηθηηθφ ζηνηρείν ηεο Μπθελατθήο επηξξνήο ζηελ Κξήηε. Σάθνο κε ζόιν ζην ηύιν Μεγάινο ζνισηφο ηάθνο κε έλα ρηηζηφ καθξχ δξφκν. Δίλαη ρηηζκέλνο κε εθθνξεηηθφ ζχζηεκα θαη ρξνλνινγείηαη θαη απηφ ζηελ Σειεπηαία Μηλσηθή 3ε πεξίνδν. Μνλαζηήξηα θαη Μλεκεία Παιαηνρξηζηηαληθή βαζηιηθή Αικπξίδαο Πξφθεηηαη γηα ηξίθιηηε παιαηνρξηζηηαληθή βαζηιηθή ηνπ δεχηεξνπ κηζνχ ηνπ 6νπ αηψλα. ψδεη ςεθηδσηφ δάπεδν ζην θεληξηθφ θιίηνο. Αλήθεη ζηνλ ηχπν ηεο βαζηιηθήο κε εγθάξζην θιίηνο θαη λάξζεθα. Αλαζθαθέο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην ρψξν ηεο βαζηιηθήο κεηαμχ 1974-1989, απφ ηελ 13ε Δθνξεία Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ. Έρνπλ νινθιεξσζεί ζηεξεσηηθέο εξγαζίεο θαη έρεη γίλεη ζπληήξεζε ηνπ ςεθηδσηνχ δαπέδνπ. Ο ρψξνο έρεη πεξηθξαρζεί θαη βξίζθεηαη ππφ θαηαζθεπή πξνζηαηεπηηθφ ζηέγαζηξν. Μνλή Γθνπβεξλέηνπ: Σν ζεκεξηλφ ζπγθξφηεκα ηεο Μνλήο θηίζηεθε κεηαμχ 1537 θαη 1548. χκθσλα κε ηελ παξάδνζε ζπλδέεηαη κε ηνλ ζαπκαηνπξγφ Άγην Ησάλλε ηνλ Δξεκίηε θαη ζηέγαδε πιήζνο πξνζθπλεηψλ ηνπ Αγίνπ. Αθκάδεη ηνλ 16ν αηψλα, πθίζηαηαη θαηαζηξνθέο ην 1765 θαη ζηελ επαλάζηαζε ηνπ 1821, αιιά κεηά ηελ απειεπζέξσζε αθκάδεη μαλά ιφγσ ηεο κεγάιεο θηελνηξνθηθήο ηεο πεξηνπζίαο. Ζ Μνλή είλαη δείγκα νξζφδνμεο 35 κνλαζηεξηαθήο αξρηηεθηνληθήο. Απνηειείηαη απφ έλα ηεηξάπιεπξν πεξίβνιν, κε ην κεγάιν θαζνιηθφ ζην θέληξν. Σν θαζνιηθφ αλήθεη ζηνλ ηχπν ηνπ ηξίθνγρνπ κε ηξνχιν θαη πιάγηα, δηακεξίζκαηα κε ππξακηδσηνχο ηξνχινπο, πνπ επηζηέθνληαη κε νβειίζθν. Γηαζέηεη ηξάπεδα, καγεηξεία, απνζήθεο, θνχξλν, θξαζαπνζήθε, απνζήθε ιαδηνχ θαη θειηά. Ζ ζεκεξηλή λενθιαζηθή κνξθή ηνπ θαζνιηθνχ δφζεθε ηνλ πεξαζκέλν αηψλα. Αλαζηεισηηθέο θαη ζηεξεσηηθέο εξγαζίεο έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζηε Μνλή απφ ηελ 13ε Δθνξεία Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ. Σν Κάζηξν ζην Φξαγθνθάζηειιν Γηα λα κπνξνχλ λα πξνζηαηέςνπλ ηνλ θφιπν πνπ βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή απφ ηνπο πεηξαηέο, απνθαζίζηεθε ην1371 λα ρηίζνπλ απηφ ην θάζηξν. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο Δλεηνθξαηίαο ην θάζηξν ρξεζηκνπνηνχηαλ πνιχ ιίγν ελψ ηελ παξακνλή ηεο Σνπξθηθήο επίζεζεο εγθαηαιείθζεθε. Σν 1828 νη Κξεηηθνί επαλαζηάηεο θαηέιαβαλ ην θάζηξν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πνιηνξθίαο ηνπ, νη πχξγνη ηνπ θαηαζηξάθεθαλ. χκθσλα κε ηελ παξάδνζε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δεχηεξνπ κηζνχ ηνπ Μαΐνπ θαη κε ζπγθεθξηκέλν θαηξφ, νη ζθηέο ησλ νπιηζκέλσλ Κξεηηθψλ ζηξαηησηψλ πνπ έραζαλ ηε δσή ηνπο εθεί θαίλεηαη λα πξνρσξάλε ζην θάζηξν. Οη ληφπηνη ηνπο νλνκάδνπλ Γξνπζνπιίηεο. Κνληά ζην θάζηξν είλαη κία εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Νηθήηα πνπ θαηαζθεπάζηεθε θαη απηή ην 1371 θαη ππάξρνπλ ίρλε κηαο λεφηεξεο ρξηζηηαληθήο Βαζηιηθήο. Οη εξγαζίεο επηζθεπψλ έρνπλ μεθηλήζεη απφ ηε 13ε Δθνξεία Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ. Σν θάζηξν ηεο Γξακβνύζαο ην βνξεηνδπηηθφ άθξν ηεο Κξήηεο βξίζθεηαη ην κηθξφ λεζάθη ηεο Γξακβνχζαο, ην νπνίν έρεη ιακπξή ηζηνξία. ήκεξα είλαη αθαηνίθεην αιια επηζθέςηκν , κε ηα θαΐθηα πνπ πξαγκαηνπνηνχλ ηνπξηζηηθέο δηαδξνκέο . Σνλ 16ν αηψλα νη Δλεηνί έθηηζαλ εθεί έλα ηζρπξφ θξνχξην απφ ην νπνίν έιεγραλ ηνπο ζαιαζζηλνχο δξφκνπο ηεο Μεζνγείνπ. Σν 1692, θπξηεχηεθε απφ ηνπο Σνχξθνπο θη έγηλε νξκεηήξην πεηξαηψλ. ηελ δηάξθεηα ηνπ απειεπζεξσηηθφ αγψλα ππήξμε έδξα ηεο επαλαζηαηηθήο επηηξνπήο Κξήηεο. Μνλή Σδαγθαξόισλ Μνλή ηνπ 17νπ αηψλα. Έρεη ππνζηεί επεκβάζεηο ηελ πεξίνδν ηεο Σνπξθνθξαηίαο. Δγθαηαιείπεηαη ηελ πεξίνδν ηεο Δπαλάζηαζεο ηνπ 1821 θαη ιεειαηείηαη απφ ηνπο Σνχξθνπο. Αθκάδεη πάιη απφ ην 1834, νπφηε γίλνληαη λέεο επηζθεπέο. Σνλ 19ν αηψλα 36 θαηαζθεπάδεηαη λέν εγνπκελείν θαη μελψλαο θαη ζηα ηέιε ηνπ αηψλα ην θσδσλνζηάζην. Απφ ην 1897 ιεηηνπξγεί εθθιεζηαζηηθή ζρνιή. Δίλαη ηππηθφ δείγκα νξζφδνμεο κνλαζηεξηαθήο αξρηηεθηνληθήο. Ο νξζνγψληνο πεξίβνινο έρεη κεγαινπξεπή ππιψλα. Σν θαζνιηθφ είλαη αθηεξσκέλν ζηελ Αγ. Σξηάδα, αλήθεη ζηνλ ηχπν ηνπ αγηνξείηηθνπ ηξίθνγρνπ, κε παξεθθιήζη αθηεξσκέλν ζηε Μεηακφξθσζε ηνπ Υξηζηνχ θαη δηαζέηεη θνηκεηεξηαθφ ρψξν θάησ απφ ην λαφ. ηε Μνλή ππήξραλ ρψξνη ειαηνηξηβείνπ, ζηάβινη, ρψξνη επεμεξγαζίαο θαη απνζήθεπζεο θξαζηνχ. Δξγαζίεο ζηεξέσζεο θαη αλαζηήισζεο ηνπ ζπγθξνηήκαηνο ζε κεγάιε έθηαζε έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί απφ ηελ 13ε Δθνξεία Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ. Λεηηνπξγεί σο Μνλή. Γηαζέηεη κνπζεηαθφ ρψξν θαη δέρεηαη ζπρλά επηζθέπηεο. Ζ Γεκνηηθή Αγνξά ησλ Υαλίσλ Πνιχ ζεκαληηθφ θηίξην πνπ θαηαζθεπάζηεθε ηελ πεξίνδν ηεο Κξεηηθήο Πνιηηείαο. Έρεη ζρήκα ζηαπξνχ θαη επηξξνέο απφ ηα θηίζκαηα ηνπ 190π αηψλα πνπ ζπκβνιίδεη ηελ επνρή ηεο Βηνκεραληθήο Δπαλάζηαζεο. Σν θηίζκα είλαη γλσζηφ γηα ηελ θνκςφηεηά ηνπ θαη ηελ θαιή ηζνξξνπία πνπ έρεη ζε ζρέζε κε ηα ηππηθά Νενθιαζηθά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ θαηνηθία ηνπ Διεπζέξηνπ Βεληδέινπ Σν θηίξην θαηαζθεπάζηεθε ην 1880 θαη ρξεζηκνπνηνχηαλ ζαλ Βίιια ζηε Υαιέπα ην ιφθν ησλ Υαλίσλ. Σελ ηειηθή ηνπ κνξθή ηελ απφθηεζε ην 1927, φηαλ ν Διεπζέξηνο Βεληδέινο πήξε ηελ απφθαζε λα επηβιέςεη ν ίδηνο ηηο εξγαζίεο αλαπαιαίσζεο ηνπ ζπηηηνχ. Ζ εμσηεξηθή Νφηηα ζθάια, θαηεδαθίζηεθε θαη αληηθαηαζηάζεθε απφ κηα βεξάληα ζηνλ πξψην φξνθν θαη κηα θαιπκκέλε είζνδν ζην ηζφγεην. Οη ρψξνη ππνδνρήο βξίζθνληαλ φινη ζην ηζφγεην θαη έλα ζαπκάζην κπαιθφλη πξνζηέζεθε ζηελ πξφζνςε ηνπ ζπηηηνχ. Έλα θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ θηίζκαηνο είλαη νη εμσηεξηθνί ηνπ ρψξνη θαη εηδηθά ν κπξνζηηλφο θήπνο ηνλ νπνίν πεξηπνηνχηαλ πνιχ ζπρλά ν ίδηνο ν Διεπζέξηνο Βεληδέινο. Ζ Ννκαξρία Υαλίσλ Δίλαη έλα ραξαθηεξηζηηθφ θηίζκα πνπ θαηαζθεπάζηεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα ηεο ηνπξθηθήο θαηνρήο θαη έρεη επεξεαζζεί απφ ηα Νενθιαζηθά θηίξηα ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ, ε ζπκκεηξία πνπ έρεη ζαλ θηίζκα είλαη νξαηή ηφζν ζηα ζρέδηα φζν 37 θαη ζηελ πξφζνςε. Απνηειείηαη απφ ρσξηζηέο πηέξπγεο πνπ πιαηζηψλνπλ έλα θεληξηθφ ATRIUM. Σν θηίξην θαηαζθεπάζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα θαη είρε ζρεδηαζηεί λα ζηεγάζεη ην Σνπξθηθφ ηξαηησηηθφ Ννζνθνκείν. Δλεηηθό Ληκάλη Υαλίσλ Σν Δλεηηθφ ιηκάλη ησλ Υαλίσλ είλαη έλα πξαγκαηηθφ ζηνιίδη γηα ηελ πφιε θαη εληππσζηάδεη φινπο ηνπο επηζθέπηεο. Καηαζθεπάζηεθε απφ ηνπο Δλεηνχο γηα λα πξνζηαηεχεη ηελ πφιε απφ ηηο πεηξαηηθέο επηδξνκέο. Λέγεηε φηη ε θαηαζθεπή ηνπ, πνπ άξρηζε γχξσ ζην1320, δηήξθεζε 300 πεξίπνπ ρξφληα! Γχξσ ζην 1526 νη Δλεηνί άξρηζαλ λα επεθηείλνπλ ηα ήδε ππάξρνληα λεψξηα, φπνπ ρξεζίκεπαλ ζαλ απνζεθεπηηθνί ρψξνη θαη ηφπνη επηζθεπήο πινίσλ. Απφ ηα 17 λεψξηα πνπ ππήξραλ ζήκεξα ζψδνληαη κφλν ηα 7, ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη ζαλ αίζνπζεο δηαθφξσλ εθδειψζεσλ. Σν Δλεηηθφ Ληκάλη έρεη ράζεη πηα ηελ αίγιε ηνχ παξειζφληνο. ήκεξα ρξεζηκνπνηείηαη κφλν γηα ηα θαΐθηα ηηο ςαξφβαξθεο. ηελ παξαιηαθή νδφ ιεηηνπξγνχλ πνιιά θέληξα δηαζθέδαζεο, θαθεηέξηεο θαη εζηηαηφξηα. Φξνύξην Φηξθά Βξίζθεηαη ζηε δπηηθή πιεπξά ηνπ ιηκαληνχ θαη θηίζηεθε ηελ πεξίνδν ηεο Σνπξθνθξαηίαο γηα λα πξνζηαηεχεη ηελ είζνδν ηνπ ιηκαληνχ. Σν θξνχξην απνηεινχζε ηελ έδξα ηνπ ζηξαηησηηθνχ δηνηθεηή ηεο πφιεο. ηα ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο αιιά θαη ζηα λεφηεξα ρξφληα, ην Φξνχξην Φηξθάο ρξεζηκνπνηήζεθε σο ζηξαηψλαο θαη θπιαθή. Σα ππφγεηά ηνπ απνηέιεζαλ ηηο θπιαθέο ησλ αγσληζηψλ ησλ απειεπζεξσηηθψλ αγψλσλ ηεο Κξήηεο, κέρξη θαη ηελ πεξίνδν ηεο γεξκαληθήο θαηνρήο. ηε ζθνπηά ηνπ θξνπξίνπ πςψζεθε ηελ 1ε Γεθεκβξίνπ 1913 ε ζεκαία ηεο Έλσζεο ηεο Κξήηεο κε ηελ Διιάδα. Δλεηηθόο Φάξνο Ο θάξνο πξσηνθηίζηεθε απφ ηνπο Βελεηζηάλνπο θάπνπ ηνλ 16ν αηψλα θαη ε αξρηθή ηνπ κνξθή είλαη απηή πνπ ζψδεηαη θαη ζήκεξα. Μηα ρνληξή αιπζίδα έθιεηλε ηελ είζνδν ηνπ ιηκαληνχ κέρξη απέλαληη ζην Φηξθά, πνπ ζψδεηαη θαη ζήκεξα ε ζέζε πνπ έκπαηλε θαη παιηφηεξα,θαζψο θαη έλαο θξίθνο ηεο, ν «θέξθεινο». Ο Βελεηζηάληθνο θάξνο ήηαλ αξθεηά θαξδχηεξνο απφ ην ζεκεξηλφ, δελ ήηαλ φκσο ςειφηεξνο, φπσο θαλεξψλνπλ κεξηθέο γθξαβνχξεο ηεο επνρήο, πνπ φπσο θαίλεηαη είλαη θηηαγκέλεο «απφ κλήκεο». 38 Δηθόλα 32 - Γθξαβνύξα Φάξνπ Οη Σνχξθνη πνπ θαηά ηε ζπλήζε ηαθηηθή ηνπο άθεζαλ ην ιηκάλη εγθαηαιειεηκκέλν, δελ θξφληηζαλ νχηε γηα ην θάξν, πνπ θαίλεηαη πσο γθξεκίζηεθε ζε θάπνηα κεγάιε θαηαηγίδα ην 18ν αηψλα. Οη Αηγχπηηνη πνπ πήξαλ ηελ Κξήηε ην 1830, πξαγκαηνπνίεζαλ ιηκεληθά έξγα ζηα Υαληά θαη αλαθαηαζθεχαζαλ ηνλ παιηφ θάξν ζηελ αξρηθή κνξθή ηνπ. Ο λένο θάξνο πνπ ζηελ θαηαζθεπή ζπκίδεη κηλαξέ, ήηαλ ζηελφηεξνο απφ ηνλ αξρηθφ, ιεηηνπξγνχζε φκσο κε ζχγρξνλν γηα ηελ επνρή ζχζηεκα θσηηζκνχ (αζεηπιίλεο) πνπ θαηαζθεπάζηεθε απφ Γάιινπο κεραληθνχο. Με ηνλ ίδην ηξφπν ιεηηνπξγνχζε ζρεδφλ κέρξη ηελ επνρή καο, φηαλ αληηθαηαζηάζεθε κε έλα κηθξφ ειεθηξηθφ θαλφ. Ζ αξρηηεθηνληθή ηνπ είλαη έλαο ζπγθεξαζκφο νζσκαληθψλ, λενθιαζζηθψλ θαη παιηφηεξσλ Βελεηζηάληθσλ ζηνηρείσλ απφ ηελ ηνπηθή παξάδνζε, κε ελδηαθέξνλ απνηέιεζκα. Καηά δηαζηήκαηα κηθξά ζηξνγγπιά παξάζπξα πξνζπαζνχλ λα θσηίζνπλ ην εζσηεξηθφ. Σν θνπβνχθιην ζηελ θνξπθή, θαηαζθεπαζκέλν απφ κφιπβδν, κε πεξίεξγεο ηξχπεο εμαεξηζκνχ, ήηαλ έλα φκνξθν ηερλνχξγεκα. Πάλσ ζηελ θηηζηή βάζε θαηαζθεπάζηεθε δσκάηην γηα ην θαξνθχιαθα, θπθιηθή ζθνπηά κε ζηξνγγπιά παξαζπξάθηα θαη έλα άλνηγκα γηα ππξνβφιν («θαλνληέξα»). Οη Αηγχπηηνη ηνλ ζηήξημαλ πάλσ ζε μχιηλε βάζε, γηα λα έρεη ειαζηηθφηεηα ζηνπο ζεηζκνχο θαη ηηο θαηαηγίδεο, ε νπνία βξέζεθε ζηηο πξφζθαηεο εξγαζίεο απνθαηάζηαζεο. ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα, δψζηεθε ην πάλσ ηκήκα ηνπ κε ζηδεξέληεο ξέιεο, γηαηί άξρηζε λα γέξλεη. ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ '60, επεηδή ην κλεκείν παξνπζίαδε επηθίλδπλε θιίζε, ηνπ έθαλαλ κηα επέλδπζε εζσηεξηθά απφ ζίδεξα θαη κπεηφλ θαη έηζη ε ζθάια αλφδνπ ζηέλεςε πνιχ. Διπίδνπκε λα απνθαηαζηαζεί ζχληνκα, κε ηελ επηηπρία πνπ απνθαηαζηάζεθε ν κηλαξέο ηνπ Αγ. Νηθνιάνπ, αθνχ ηνλ έρνπλ αλαιάβεη θαη νη ίδηνη θνξείο. 39 Μνπζεία Αξραηνινγηθό Μνπζείν Σν αξραηνινγηθφ κνπζείν ζηεγάδεηαη απφ ην 1962 ζηνλ παιαηφ θαζνιηθφ ηεο Μνλήο ησλ Φξαγθηζθαλψλ Μνλαρψλ. ηηο αίζνπζεο ηνπ κνπζείνπ εθηίζεηαη επξήκαηα απφ δηάθνξεο πεξηνρέο ηνπ λνκνχ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ηζηνξία ηεο πεξηνρήο απφ ηε λενιηζηθή επνρή κέρξη ηελ πεξίνδν ηεο Ρσκαηνθξαηίαο. Ζ έθζεζε είλαη ρσξηζκέλε θαηά πιάηνο ζε δπν ελφηεηεο. Ζ πξψηε πεξηιακβάλεη εθζέκαηα ησλ πξντζηνξηθψλ θαη ε δεχηεξε ησλ ηζηνξηθψλ ρξφλσλ. Δπίζεο εθηίζεληαη ςεθηδσηά δάπεδα ηεο Ρσκαηνθξαηίαο θαη εηθνλίδνπλ ζθελέο απφ ην Γηνλπζηαθφ θχθιν θαη θνκκάηηα ηνπ κχζνπ ηνπ Πνζεηδψλα θαη ηεο λχκθεο Ακπκψλεο. Δηθόλα 33 - Δηθόλεο από Αξραηνινγηθό Μνπζείν Υαλίσλ Αξραηνινγηθό Μνπζείν Κηζάκνπ Σν αξραηνινγηθφ κνπζείν Κηζάκνπ ζηεγάδεηαη ζην θηίξην Γηνηθεηεξίνπ Κηζάκνπ. Πξφθεηηαη γηα δηψξνθν ιηζφθηηζην θηίξην ην νπνίν βξίζθεηαη ζηελ πιαηεία ηνπ παξαδνζηαθνχ ππξήλα ηεο πφιεο πνπ είλαη ρηηζκέλε ζηε ζέζε ηεο αξραίαο Κηζάκνπ. Βπδαληηλή θαη Μεηαβπδαληηθή πιινγή Υαλίσλ Βξίζθεηαη ζηελ εζσηεξηθή βνξεηνδπηηθή πιεπξά ησλ νρπξψζεσλ, πνπ πήξε ην φλνκά ηεο απφ ηε κνλή. Αξρηθά ππήξρε έλα κηθξφ θακαξνζθέπαζην παξεθθιήζη πηζαλφηαηα ηνπ 15νπ αηψλα. Καηά ηνλ 16ν αηψλα έγηλε κηα πξψηε επέθηαζε θαη ζηα ηέιε ηεο Βελεηνθξαηίαο πήξε ηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή. ηα ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο 40 κεηαηξάπεθε ζε ηδακί. Σν πινχζην αξραηνινγηθφ πιηθφ, ην νπνίν έρεη ζπγθεληξσζεί απφ ηηο αλαζθαθέο, αιιά θαη απφ πεξηζπιινγέο θαη δσξεέο απνηέιεζε κηα ζπιινγή ζηελ νπνία θαηαγξάθεηαη κε ζαθήλεηα ε ηζηνξηθή πνξεία ηνπ λνκνχ απφ ηα παιαηνρξηζηηαληθά ρξφληα κέρξη ηελ Σνπξθνθξαηία. Ηζηνξηθό Λανγξαθηθό Μνπζείν Γαβαινρσξίνπ Σν κνπζείν ηδξχζεθε ην 1967 θαη εγθαηληάζηεθε ην επηέκβξην ηνπ 1993. ηεγάδεηαη ζε θηίξην πνπ απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ δείγκα παξαδνζηαθήο αξρηηεθηνληθήο θαη αλαπηχζζεηαη ζε δπν επίπεδα. Ναπηηθό Μνπζείν Κξήηεο Σν Ναπηηθφ Μνπζείν Κξήηεο βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηνπ ηζηνξηθνχ θξνπξίνπ «Φηξθάο» ην νπνίν θαηαζθεπάζηεθε επί Δλεηνθξαηίαο (1204 – 1669). Ηδξχζεθε ην 1973,θαη ζθνπφ έρεη ηελ πξνβνιή ηεο λαπηηθήο ηζηνξίαο ηεο Διιάδνο θαη ηδηαίηεξα ηεο Κξήηεο, θαζψο θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο αγάπεο πξνο ην ζαιάζζην ζηνηρείν σο πεγή δσήο θαη εζληθνχ κεγαιείνπ. Δίλαη ην δέπηεξν Ναπηηθφ κνπζείν ζηελ Διιάδα ηφζν απφ πιεπξά παιαηφηεηαο φζν θαη δπλακηθνχ. Πεξηιακβάλεη 2.500 εθζέκαηα φπσο θεηκήιηα ,αληηθείκελα πνπ αλαζχξζεθαλ απ ην βπζφ ,ράξηεο καθέηεο πινίσλ, δηάθνξα λαπηηθά φξγαλα θιπ. Καηαλεκεκέλα ζε ελφηεηεο , θαιχπηνπλ ρξνλνινγηθά ηηο πεξηφδνπο απφ ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ κέρξη ηε ζεκεξηλή. Πέξαλ απηνχ ππάξρεη έθζεζε ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο κε κηα πινχζηα ζπιινγή νζηξάθσλ απφ δηάθνξα κέξε ηνπ θφζκνπ. Δηθόλα 34 - Ναπηηθό Μνπζείν Κξήηεο Άιια αμηνζεκείσηα κνπζεία ηνπ λνκνχ είλαη ην κνπζείν Υεκείαο θαη ην κνπζείν Σππνγξαθίαο. 41 Φπζηθά θάιιε ηελ Κξήηε ππάξρνπλ ζπλνιηθά 20 αλαγλσξηζκέλεο πεξηνρέο, σο πεξηνρέο "Φπζηθνχ Κάιινπο", εθ ησλ νπνίσλ νη 14 βξίζθνληαη ζηελ πεξηνρή ησλ Υαλίσλ. Γηα ηνπο ιάηξεηο ησλ αλαβάζεσλ, ησλ αλαξξηρήζεσλ θαη ησλ ζπειαίσλ ππάξρνπλ αξθεηά ζέιγεηξα απφ ηα νπνία ηα ζεκαληηθφηεξα είλαη ηα εμήο: Φαξάγγη ακαξηάο Σν Φαξάγγη ηεο ακαξηάο είλαη αλακθηζβήηεηα ην δηαζεκφηεξν ηεο Κξήηεο, θαη φρη κφλν. Πξφθεηηαη γηα ην κεγαιχηεξν, νκνξθφηεξν θαη επηβιεηηθφηεξν θαξάγγη νιφθιεξεο ηεο Δπξψπεο. Οη ληφπηνη ην απνθαινχλ ην «θάξαγγα», απφ ζαπκαζκφ γηα ηελ νκνξθηά ηνπ, αιιά θαη γηα λα ην μερσξίζνπλ ζε ζρέζε κε ηα άιια κηθξφηεξα θαξάγγηα ζηελ Κξήηε. Σν κήθνο ηνπ θηάλεη ηα 18ρικ. Απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βηφηνπν κε ζπάληα ρισξίδα θαη παλίδα. Σα νλεηξεκέλα ηνπία πνπ αληηθξίδεη θαλείο θαζψο δηαβαίλεη ην θαξάγγη είλαη αλεπαλάιεπηα θαη κνλαδηθά. Σν θαξάγγη έρεη αλαθεξπρζεί σο Δζληθφο Γξπκφο Λεπθψλ Οξέσλ απφ ην 1962, ελψ ην 1973 αλαθεξχρζεθε σο ηφπνο ηδηαηηέξνπ θπζηθνχ θάιινπο. Κάζε ρξφλν πεξηζζφηεξνη απφ ηξηαθφζηεο ρηιηάδεο θπζηνιάηξεηο απφ φιν ηνλ θφζκν ην δηαβαίλνπλ. Δίλαη κηα εκπεηξία πνπ θάζε επηζθέπηεο ησλ Υαλίσλ πξέπεη λα δήζεη. Ζ δηάζρηζή ηνπ δηαξθεί 6 έσο 8 ψξεο θαη ζπλίζηαηαη λα γίλεηαη κε νξγαλσκέλεο εθδξνκέο. Ζ είζνδνο ηνπ θαξαγγηνχ βξίζθεηαη ζηελ ηνπνζεζία Ξπιφζθαιν, πνπ είλαη θαη ην πςειφηεξν ζεκείν ηνπ νξνπεδίνπ ηνπ Οκαινχ. Απφ εθεί μεθηλά κηα καγεπηηθή δηαδξνκή. Σα ηνπία ελαιιάζζνληαη θαη ε θχζε απνθαιχπηεη ην κεγαιείν ηεο. Αησλφβηα θππαξίζζηα θαη ηεξάζηηα δέλδξα, πεγέο κε θξπζηάιιηλν πφζηκν λεξφ, ζεφξαηνη βξάρνη θαη παλχςεια βνπλά (2.000 κέηξα), καγεχνπλ θάζε πεδνπφξν. Τπνινγίδεηαη φηη ζην θαξάγγη ηεο ακαξηάο ππάξρνπλ πεξίπνπ 450 είδε ηεο Κξεηηθήο ρισξίδαο, απφ ηα νπνία 70 θχνληαη κφλν ζε απηφ. Αθφκα ζηε ακαξηά ππάξρνπλ δάζε κε ηα πειψξηα πεχθα θαη ηα θππαξίζζηα, κηα εηθφλα απφ ην παξειζφλ ηεο Κξήηεο, φηαλ ην λεζί θαιππηφηαλ απφ δάζε νλνκαζηά γηα ηελ θαιήο πνηφηεηαο μπιεία ηνπο, ηδαληθή γηα λα θηηάρλνληαη γεξά θαξάβηα. ηα δάζε ηεο ακαξηάο απαληάηαη ζπρλά ην ζχκβνιν ηεο ακαξηάο ν θξεηηθφο αίγαγξνο, ή αιιηψο θξη-θξη. Σν νπνίν κε ηελ θξεηηθή αγξηφγαηα θαη ηνλ θξεηηθφ ζηαπξαεηφ ζεσξνχληαη είδε ππφ εμαθάληζε θαη ην θπλήγη ηνπο είλαη παξάλνκν. ηε κέζε πεξίπνπ ηεο δηαδξνκήο βξίζθεηαη ην ρσξηφ ακαξηά, πνπ εθθελψζεθε ην 1962, φηαλ αλαθεξχρζεθε ε ίδξπζε ηνπ Δζλ. Γξπκνχ. Σα παιηά ζπίηηα 42 εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ θαη ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνπο θχιαθεο ηνπ δξπκνχ. Σν ρσξηφ ακαξηά απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηεο παξαδνζηαθήο θξεηηθήο αξρηηεθηνληθήο. Λίγν πην θάησ απφ ην ρσξηφ βξίζθεηαη ε εθθιεζία ηεο Οζίαο Μαξίαο (14νο αηψλαο), απ 'φπνπ κε παξαθζνξά πξνέξρεηαη ην φλνκα ακαξηά. Σν κνλνπάηη ζηε ακαξηά είλαη άξηζηα ζεκαηνδνηεκέλν ζε φιν ην κήθνο ηνπ θαη ζεσξείηαη ην πην πεξπαηεκέλν κνλνπάηη ζε νιφθιεξε ηελ Διιάδα (δεχηεξν είλαη ην κνλνπάηη ζηνλ Οιπκπν). Καηά ηε δηάξθεηα ηεο μερσξηζηήο απηήο δηαδξνκήο ππάξρνπλ θαη πνιιά ζηελψκαηα, πνπ νλνκάδνληαη «πφξηεο». Σν ζηελφηεξν ζεκείν , γλσζηφ σο ηδεξφπνξηα, έρεη πιάηνο ηξία κέηξα θαη ην θαηαθφξπθν χςνο ησλ δχν πιεπξψλ θηάλεη κέρξη θαη ηα 700 κέηξα. Σνπία άγξηα θαη απεηιεηηθά πνπ φκσο αμίδεη λα δεηο. Δηθόλα 35 - Σν γλσζηό ζεκείν "Πόξηεο" Σν ηέινο ηεο δηαδξνκήο θαηαιήγεη ζ‟ έλα μεξφ ρείκαξξν. Σφηε ην θαξάγγη «αλνίγεη» θαη θαλεξψλεη έλα άιιν έξεκν ρσξηφ, ηελ Αγία Ρνπκέιε. Δθεί, είλαη θαη ε έμνδνο ηνπ θαξαγγηνχ πξνο ην Ληβπθφ πέιαγνο. Φαξάγγη Αγίαο- Δηξήλεο Βξίζθεηαη ζηελ δπηηθή πιεπξά ησλ Λεπθψλ Οξέσλ, ζηελ επαξρία ειίλνπ θαη πήξε ην φλνκά ηνπ απφ ην νκψλπκν ρσξηφ πνπ είλαη θηηζκέλν θνληά ζηελ είζνδφ ηνπ. Σν κήθνο ηνπ θηάλεη ηα 7,5 ρικ. θαη ε δηάζρηζή ηνπ δηαξθεί πεξίπνπ ηξεηο ψξεο. Ζ δηαδξνκή είλαη παλέκνξθε, θαζψο ην θαξάγγη δηαθξίλεηαη γηα ηελ βιάζηεζή ηνπ θαη ηα ζπάληα θπηά πνπ θχνληαη ζε απηφ. ηελ έμνδφ ηνπ ιεηηνπξγεί έλα ηνπξηζηηθφ πεξίπηεξν, φπνπ κπνξεί θαλείο λα μεθνπξαζηεί, θη έπεηηα, λα ζπλερίζεη ηελ πνξεία ηνπ σο ην ρσξηφ νχγηα θαη λα απνιαχζεη ην κπάλην ηνπ ζηελ ππέξνρε παξαιία πνπ βξέρεηαη απφ ην Ληβπθφ πέιαγνο. 43 Φαξάγγη Αξάδαηλαο Πξφθεηηαη γηα έλα απφ ηα πην ελδηαθέξνληα θαθηαλά θαξάγγηα. Βξίζθεηαη ζηηο λφηηεο πιαγηέο ησλ Λεπθψλ Οξέσλ θαη θνληά ζην εξεηπσκέλν ρσξηφ Αξάδαηλα. Ζ είζνδφο ηνπ βξίζθεηαη θνληά ζε κηα ζηδεξέληα γέθπξα πνπ ελψλεη ηηο δπν πιεπξέο ηνπ θαξαγγηνχ. ηελ γέθπξα απηή νη ιάηξεηο ησλ extreme sports κπνξνχλ λα βηψζνπλ ηελ εκπεηξία ηνπ πην θεκηζκέλνπ bungee-jumbing ζηελ Κξήηε. Ζ δηαδξνκή δηαξθεί δπφκηζη πεξίπνπ ψξεο θαη ζεσξείηαη έλα απφ ηα επηβιεηηθφηεξα θαξάγγηα ηεο Κξήηεο θαζψο δηαθξίλεηαη γηα ηελ άγξηα νκνξθηά ηνπ. Ζ έμνδφο ηνπ βξίζθεηαη ζηελ παξαιία Μαξκαξά. Φαξάγγη Διπγηά Δίλαη έλα ηδηαίηεξν θαξάγγη ησλ θαθίσλ θαζψο έρεη δηαδξνκέο γηα αξράξηνπο πεδνπφξνπο, αιιά ελδείθλπηαη θαη γηα έκπεηξνπο νξεηβάηεο. Ζ δηαδξνκή μεθηλά απφ ην ρσξηφ Άγηνο Ησάλλεο θαθίσλ θαη κεηά απφ κηαο ψξαο πεδνπνξία θηάλεη θαλείο ζηελ ηνπνζεζία Κνξκνθφπνο φπνπ αξρίδεη ε θάζνδνο γηα ηε δηάζρηζε ηνπ θαξαγγηνχ. Μεηά απφ δπφκηζη ψξεο πεδνπνξίαο, αλάκεζα ζηελ ππέξνρε θχζε θαηαιήγεη θαλείο ζηελ ακκνπδηά ηεο Αγίαο Ρνπκέιεο. Απηή ε δηαδξνκή θαιχπηεη ην κηζφ θαξάγγη. Γηα λα δηαζρηζηεί φινο ν Διπγηάο ρξεηάδεηαη δπν εκέξεο θαη θπζηθά έλαο έκπεηξνο νδεγφο. Φαξάγγη Σξππεηήο Άιιν έλα κεγάιν θαη δχζβαην κνλνπάηη ησλ Υαλίσλ. Ζ δηάζρηζή ηνπ δηαξθεί κηάκηζε κέξα θαη γίλεηαη κφλν κε ηελ ζπλνδεία έκπεηξνπ νδεγνχ. Σν θαξάγγη δηαζέηεη πινχζηα ρισξίδα θαη παλίδα. Σα εληππσζηαθά ηνπία ηνπ θαη ε άγξηα νκνξθηά ηνπ πξνθαινχλ δένο. Ζ δηαδξνκή ηνπ μεθηλά απφ ην νξνπέδην ηνπ Οκαινχ, θηάλεη ζηελ θνξπθή Γθίγθηινο (1400 πςφκεηξν) θαη έπεηηα απφ πεδνπνξία έμη πεξίπνπ σξψλ θαηαιήγεη ζην ρσξηφ νχγηα. Φαξάγγη Ίκπξνπ Σν θαξάγγη Ίκπξνο είλαη κηθξφ αιιά δηαθξίλεηαη γηα ηελ εμαηξεηηθή ηνπ νκνξθηά. Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ είλαη φηη ε δηάζρηζή ηνπ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί θαζ‟ φιε ηελ δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ. Ζ είζνδφο ηνπ βξίζθεηαη ζην ρσξηφ Ίκβξνο ησλ θαθίσλ ζε πςφκεηξν 780 κέηξσλ. Έρεη κήθνο 8 ρικ. θαη ε δηάβαζή ηνπ δηαξθεί δπφκηζη πεξίπνπ ψξεο. Οη επηβιεηηθέο ΄΄πφξηεο΄΄, ηα ζηελψκαηα δειαδή ησλ θαηαθφξπθσλ βξάρσλ, πξνθαινχλ δένο ζηνλ θάζε πεδνπφξν, θαζψο ζε νξηζκέλα ζεκεία γίλνληαη ηφζν ζηελά 44 πνπ θιείλνπλ ηε ζέα πξνο ηνλ νπξαλφ. Ζ έμνδνο ηνπ θαξαγγηνχ βξίζθεηαη ζηνλ δξφκν πνπ ζπλδέεη ηε Υψξα ησλ θαθίσλ κε ην Φξαγθνθάζηειιν. πήιαην Γνπξγνύθαζα Σν ζπειαηνβάξαζξν «Γνπξγνχζαθαο» ην κεγαιχηεξν ζηελ Διιάδα βξίζθεηαη ζηελ ηνπνζεζία «Αηδίλεο» ησλ Λεπθψλ Οξέσλ θαη Αλαηνιηθά ηεο θνξπθήο ηνπ Αγίνπ Πλεχκαηνο, ζηελ πεξηνρή Μειηδνλίνπ Απνθνξψλνπ. Δίρε αλαθαιπθζεί ην 1990 απφ ηε πειαηνινγηθή Απνζηνιή ηεο νκάδαο Catamaran πνχ εδξεχεη ζην Μontbeliard ηεο Γαιιίαο. Ζ Οκάδα απηή, ην 1996 πξνζέγγηζε ην βάζνο ησλ -452m. Σν 1997 ησλ – 985m. Σνλ Αχγνπζην ηνπ 1998 ηειηθά θαηάθεξαλ λα θζάζνπλ ζην ππζκέλα ηνπ ζε βάζνο –1208m, φπνπ βξίζθεηαη έλα φκνξθν "ζηθψλη" (κηθξή ιίκλε κε λεξφ). Σν 2001, Ζ Μεγάιε πειαηνινγηθή Οηθνγέλεηα ( Έιιελεο θαη Γάιινη ζπειαηνιφγνη ) άγγημε ηνλ αξηζκφ ησλ 38 αηφκσλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ απνζηνιή ζπλνιηθά. Γηα δχν νιφθιεξεο εβδνκάδεο θνπηαζηηθψλ θαη επίπνλσλ πξνζπαζεηψλ ηφζν έμσ, φζν θαη κέζα ζην βάξαζξν, είραλ ζαλ κνλαδηθή αληακνηβή ηελ αζχγθξηηε νκνξθηά ησλ ρανηηθψλ θαηαβάζεσλ, ησλ θαηαξξαθηψλ, ησλ θαξαγγηψλ θαη ησλ ιηκλψλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηα βάζε ηνπ πειαίνπ. πήιαην Αζθέλδνπ ηα αλαηνιηθά ηεο Αζθχθνπ ζε απφζηαζε 8ρικ., ζθαξθαισκέλν ζε πςφκεηξν 770κ., βξίζθεηαη ην ρσξηφ Αζθέλδνπ ηεο νκψλπκεο θνηλφηεηαο. ηα αλαηνιηθά ηνπ ρσξηνχ ππάξρνπλ έλα κηθξφ ζπήιαην κε ηνηρνγξαθίεο θαη ην ζπήιαην Φαιαγγάξη, κε ππφγεηα ιίκλε ζε κεγάιν βάζνο. Σν ζπήιαην "Αζθέλδνπ" αλαπηχζζεηαη ζε ηζφπεδε κηθξή θνηιάδα, ζην βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα ηεο απαξρήο ηνπ θαξαγγηνχ πνπ εθηείλεηαη 400κ. λφηηα ηεο θνηλφηεηαο Αζθέλδνπ, ζηε ζέζε θνξδαιάθηα. Απνηειείηαη βαζηθά απφ κία αίζνπζα ε νπνία ζην παξειζφλ ήηαλ κεγαιχηεξσλ δηαζηάζεσλ. Οη έληνλεο θαηαθξεκλίζεηο θαη ε πηψζε ηεο νξνθήο ηνπ πξνζδίδνπλ κνξθνινγία βξαρνζθεπήο. ην δάπεδν, θνληά ζηελ είζνδν, ζε ζηαιαγκηηηθή πιάθα ππάξρνπλ βξαρνγξαθίεο κε πνηθηιία εηθνλνζεκάησλ, ηα νπνία είλαη δχζθνιν λα ρξνλνινγεζνχλ. Κάπνηνη εξεπλεηέο, απφ ηελ ζεκαηνινγία θαη ηνλ ηξφπν εγράξαμεο ηα εληάζζνπλ ζηηο πξντζηνξηθέο πεξηφδνπο. πήιαην Αγίαο νθίαο Σν ζπήιαην ηεο Αγίαο νθίαο βξίζθεηαη ζηα Σνπφιηα, ζηελ δπηηθή Κξήηε. Ζ είζνδνο ηνπ ζπειαίνπ είλαη ραξαθηεξηζηηθή, κε έλα πεξίεξγν κεηαιιηθφ αζηέξη ζην άλνηγκά 45 ηεο. Σν φλνκά ηνπ ην πήξε απφ ην κηθξφ εθθιεζάθη ηεο Αγίαο νθίαο, πνπ ππάξρεη ζηελ αξρή ηνπ ζπειαίνπ. χκθσλα κε επίζεκα ζηνηρεία, ην ζπήιαην ηεο Αγίαο νθίαο βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν 285κ. θαη πεξηιακβάλεη ζφιν χςνπο 20κ. θαη δηακέηξνπ 70κ. κε πνηθηιφκνξθνπο ζηαιαθηίηεο θαη ζηαιαγκίηεο. ηελ ηνπνζεζία απηή βξέζεθαλ δηάθνξα αξραία αληηθείκελα, κεηαμχ ησλ νπνίσλ φζηξαθα ηεο Νενιηζηθήο επνρήο. Σν εθθιεζάθη βξίζθεηαη κπξνζηά ζηελ αξηζηεξή πιεπξά ηεο ζπειηάο ε νπνία ζρεκαηίδεη θαη ηνλ έλα ηνπ ηνίρν. Δίλαη έλα κηθξφ, ζπλεζηζκέλν εθθιεζάθη, ρσξίο θάηη ηδηαίηεξν αξρηηεθηνληθά ή ζε αγηνγξαθίεο. Απηφ φκσο πνπ ην θάλεη κνλαδηθφ είλαη ε αίζζεζε ηνπ ρψξνπ πνπ βξίζθεηαη. Δίλαη πξαγκαηηθά απίζηεπην ην κέγεζνο ησλ ζηαιαγκηηψλ πνπ νξηζκέλνη θζάλνπλ ηα 5-6 κέηξα. ε έλαδπν ζεκεία έρνπλ θπηξψζεη άγξηεο ζπθηέο ελψ ππάξρνπλ πνιιά πεξηζηέξηα. Δηθόλα 36 - πήιαην Αγίαο νθίαο Ηδηαίηεξα εληππσζηαθφο ήηαλ έλαο ζπλδπαζκφο βξάρνπ θαη ζηαιαγκίηε πνπ αλαπαξηζηνχζε πηζηά ην κπζηθφ Μνλφθεξσ. Ζ ζπειηά απηή ρξεζηκνπνηείηαη γηα ιαηξεπηηθνχο ζθνπνχο θαη ζπλδέεηαη κε δηάθνξνπο ζξχινπο, φπσο ην πέηαιν ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ. Ηζρπξίδνληαη φηη έρεη απνηππσζεί ζην βξάρν ην απνηχπσκα ηεο νπιήο ηνπ αιφγνπ ηνπ Αγ. Γεσξγίνπ. Πξαγκαηηθά ζε θάπνην βξάρν ππάξρεη έλα βαζνχισκα, πνπ ην ζρήκα ηνπ ζπκίδεη θάηη ηέηνην. Λίκλε Κνπξλά Σν αξραίν φλνκα ηεο ιίκλεο ήηαλ Κνξεζία, ππήξρε κάιηζηα θαη ηεξφ ηεο Κνξεζίαο Αζελάο. Σν φλνκα ιέγεηαη φηη ην πήξε απφ ηελ αξαβηθή ιέμε θνπξλά, πνπ ζεκαίλεη ινπηήξαο, ιίκλε. Ζ ζέα ηεο ιίκλεο, είλαη κνλαδηθή θαη ζηα δηάθαλα λεξά ηεο, θαζξεπηίδνληαη ηα γχξσ βνπλά. ηα λεξά ηεο δελ ππάξρνπλ ςάξηα, αιιά κφλν ρέιηα. ηνλ Κνπξλά ζψδνληαη πνιχ παιαηέο εθθιεζίεο ηνπ αγ. Γεσξγίνπ θαη αγ. Δηξήλεο κε ππνιείκκαηα βπδαληηλψλ ηνηρνγξαθηψλ. Δπίζεο ζην ρσξηφ ππάξρεη έλα κηθξφ αιιά εληππσζηαθφ ζπήιαην, δηαθνζκεκέλν κε ζηαιαθηίηεο θαη ζηαιαγκίηεο, ην 46 νπνίν αλαθαιχθζεθε ην 1961. ηελ ιίκλε ζπγθεληξψλνληαη ηα λεξά ησλ βνπλψλ πνπ ππάξρνπλ ηξηγχξσ απφ απηήλ, ππάξρνπλ φκσο θαη δπν πινχζηεο πεγέο, κέζα ζε απηήλ. Δμ‟ αηηίαο ηνπ ζθνχξνπ ρξψκαηνο πνπ παίξλνπλ ηα λεξά ηεο ιίκλεο απφ ηνλ αληηθαζξεπηηζκφ ησλ νξεηλψλ φγθσλ, γεγνλφο πνπ ηξφκαδε ηνπο αλζξψπνπο, δεκηνχξγεζαλ έλα ζξχιν γη‟ απηήλ. Ο ζξχινο απηφο αλαθέξεηαη ζε έλα θάηνηθν ηνπ ρσξηνχ πνπ είρε κηα παλέκνξθε θφξε θαη κηα κέξα πήγαηλαλ καδί ζηηο γεσξγηθέο δνπιεηέο. ην δξφκν ε θφξε θνπξάζηεθε, θάζηζε ζε κηα πέηξα θαη άξρηζε λα ρηελίδεη ηα καιιηά ηεο. ηνλ παηέξα ηεο , βιέπνληάο ηελ ηφζν φκνξθε κε ηα μέπιεγα καιιηά ηεο, δεκηνπξγήζεθε κηα θηελψδεο επηζπκία. Ζ θφξε ηνλ παξαθάιεζε λα ηελ αθήζεη λα πεη ηξία ιφγηα θαη είπε : «Βνχια θαη βνπινιίκλα θη εγψ ζηνηρεηφ ζηε ιίκλα». Καη ακέζσο βνχιηαμε ν ηφπνο θη έγηλε ιίκλε. Αθφκε θαη ζήκεξα, θάπνηνη θάηνηθνη ηζρπξίδνληαη φηη έρνπλ δεη ηελ φκνξθε θφξε λα πξνβάιιεη απφ ηελ ιίκλε κε ηελ αλαηνιή ηνπ ειίνπ. Πάλησο θαη ζήκεξα αθφκε ε ιίκλε πεξηβάιιεηαη απφ έλα κπζηήξην πνπ μεθηλά απφ ην κχζν. Απφ ηνπο ληφπηνπο ζεσξείηαη „‟άπαηε‟‟ ζαλ άβπζζνο. ηελ άθξε ηεο ιίκλεο ηα λεξά ζρεκαηίδνπλ κε απνρξψζεηο κπιε επάιιεινπο θχθινπο ζην θέληξν ησλ νπνίσλ ε πεγή, ν «αλάβνινο» αλαβιχδεη. ( ην βαζχηεξν ζεκείν ηεο ιίκλεο βξίζθεηαη 3,5 κ. θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο. Εικόνα 37 - Λίμνη Κουρνά 47 2.1.2.2 Ννκόο Ρεζύκλνπ Σν Ρέζπκλν κε ηνλ Φεινξείηε θαη ηελ θαηαγάιαλε ζάιαζζα, κε ίρλε 3500 ρξφλσλ πνιηηηζκνχ, κε πνιπάξηζκεο βπδαληηλέο εθθιεζίεο θαη κνλαζηήξηα, κε βελεηζηάληθα κλεκεία κε ηελ πην θαινδηαηεξεκέλε αλαγελλεζηαθή πφιε ηεο ρψξαο θαη ηελ ππέξνρε θχζε ηνπ, είλαη απφ ηνπο πην φκνξθνπο λνκνχο ηεο Διιάδαο. ε έλα κεγάιν κέξνο ηεο έθηαζεο ηνπ Ννκνχ Ρεζχκλνπ έρνπλ εληνπηζηεί ζεκαληηθά αξραηνινγηθά θαηάινηπα πνπ καο γπξίδνπλ εθαηνκκχξηα ρξφληα πίζσ, ζηελ επνρή ηνπ ιίζνπ θαη θηάλνπλ κέρξη ηε Ρσκατθή θαη παιαηνρξηζηηαληθή πεξίνδν. Ηζηνξηθά ζηνηρεία Ζ πεξηνρή ηνπ Ρεζχκλνπ θαηνηθνχληαλ πάληα. Νενιηζηθά ρσξηά, Μηλσηθνί νηθηζκνί θαη λανί, Κιαζζηθέο θαη Ρσκατθέο πφιεηο ζπλζέηνπλ κηα ζπλερή εηθφλα ησλ πξντζηνξηθψλ θαη αξραίσλ ρξφλσλ. Σν παιάηη ζην Μνλαζηεξάθη, ζηελ πεξηνρή ηνπ Ακαξίνπ, ην Μηλσηθφ Κνηκεηήξην ησλ Αξκέλσλ, ηα ρσξηά Διεπζέξλα, ηβήξηηνο, Λάππα, Αμφο θαη Δζηαπξσκέλνο είλαη κεξηθέο κφλν απφ ηηο πεξηνρέο νπνχ νη αλαζθαθέο έθεξαλ ζην θσο αξραηνινγηθά κλεκεία. Καηά ηε βπδαληηλή πεξίνδν ε επαξρία ηνπ Ρεζχκλνπ εμσξαΐζηεθε κε κνλαζηήξηα θαη εμαίζηεο ζηαπξνεηδείο εθθιεζίεο κε ηξνχινπο, δηαθνζκεκέλεο κε ηνηρνγξαθίεο. Δπηγξαθέο θαη λνκίζκαηα κε λαπηηθά ζχκβνια, ζπγγξαθείο αιιά θαη αξραηνινγηθά επξήκαηα απνδεηθλχνπλ ηελ χπαξμε κηαο πφιεο νλφκαηη «Ρχζπκλα». Ζ αθξηβήο ηνπνζεζία ηεο ηελ πεξίνδν εθείλε είλαη αθφκα άγλσζηε παξφιν πνπ ζεσξείηαη φηη ήηαλ ρηηζκέλε ζην ιφθν ηνπ Παιαίθαζηξνπ, ζην κέξνο φπνπ βξίζθεηαη ηψξα ε Βελεηζηάληθε Φνξηέηζα. Ζ απνηθία εμειίρζεθε ζηαδηαθά ζην κηθξφ αθξσηήξη αιιά παξέκεηλε αζήκαληε κέρξη ηελ άθημε ησλ Δλεηψλ νη νπνίνη νρχξσζαλ ηελ πφιε. Αξραηνινγηθνί ρώξνη Αξραία Διεπζέξλα Γλσζηή θαη σο Απνιισλία απφ ηε ιαηξεία ηνπ Απφιισλα. Αλακθηζβήηεηα πξφθεηηαη γηα ηνλ πην ελδηαθέξνλ αξραηνινγηθφ ρψξν ηνπ λνκνχ γηα επίζθεςε. Ζ πφιε Διεπζέξλα είλαη κηα πφιε νηθνδνκεκέλε ζε ιφθν, πεξηθιεηφκελν απφ δχν ρεηκάξξνπο. Αλαζθαθέο πξαγκαηνπνηνχληαη ζην ρψξν απφ ην 1995, ππν ηελ επνπηεία θαη θαζνδήγεζε ηνπ θαζεγεηνχ θαη αξραηνιφγνπ Νηθνιάνπ ηακπνιίδε. 48 Τζηεξνκηλσηθό Νεθξνηαθείν Βξίζθεηαη ζηνπο Αξκέλνπο. ηηο αλαζθαθέο πνπ έγηλαλ βξέζεθαλ πήιηλεο ιάξλαθεο δηαθνζκεκέλεο κε ζξεζθεπηηθά Μηλσηθά ζχκβνια θαη ζθελέο θπλεγηνχ θαζψο θαη πνιινί ζθξαγηδφιηζνη. Αξραία Λάππα Πξφθεηηαη γηα κηα κεγάιε δσξηθή θαη ξσκατθή πφιε, θνληά ζηελ Αξγπξνχπνιε. Άμνο Οη αλαζθαθέο πνπ έγηλαλ απφ Ηηαινχο ην 1899 έθεξαλ ζην θψο γπλαηθεία εηδψιεηα θαη αξρατθά ιείςαλα ηνπ «δαηδαιηθνχ ξπζκνχ» φπσο θαη επηγξαθέο, κήηξεο ηνπ 7νπ π.Υ αηψλα θαζψο θαη κηα ράιθηλε δηαθνζκεκέλε πεξηθεθαιαία. Νεθξνηαθείν ζηνπο Αξκέλνπο ηεο Σειεπηαίαο Μηλσηθήο Πεξηόδνπ Σν ζρέδην ηνπ λεθξνηαθείνπ κνηάδεη λα έρεη πξνζρεδηαζηεί. ινη νη ηάθνη αλήθνπλ ζε έλα θνκκέλν βξάρν κε δξφκν εθηφο απφ έλα ν νπνίνο είλαη ρηηζηφο. Ήηαλ θπξίσο νηθνγελεηαθνί ηάθνη θαη πεξηείραλ δηάθνξα αγγεία, φπια, θνζκήκαηα θαη αληηθείκελα πνπ καο πξνκεζεχνπλ κε ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο ηεο ηέρλεο, ηεο ζξεζθείαο θαη ηεο θνηλσληθήο δσήο ηεο πεξηφδνπ εθείλεο. Σν 1969 δχν νκάδεο νη νπνίεο αληηπξνζψπεπαλ ην Αξραηνινγηθφ Μνπζείν Ρεζχκλνπ, βξήθαλ δχν βάδα ζηελ ηνπνζεζία Πξηλνθέθαιν ζηελ θνηλφηεηα ησλ Αξκέλσλ. Έξεπλεο ζηελ πεξηνρή απέδεημαλ ηελ χπαξμε ελφο αξθεηά κεγάινπ θαη επεθηακέλνπ λεθξνηαθείνπ ηεο Σειεπηαίαο Μηλσηθήο Πεξηφδνπ. Απφ ηφηε ζηελ ηνπνζεζία απηή έγηλαλ ζπζηεκαηηθέο αλαζθαθέο θαη κέρξη ηψξα έρνπλ αλαθαιπθζεί πάλσ απφ 220 ηάθνη. Απνδνύινπ Δξείπηα ελφο εθηεηακέλνπ θέληξνπ ηεο Παιηάο Αλαθηνξηθήο Πεξηφδνπ (γχξσ ζην 1950 1700 π.Υ), αλαθαιχθζεθαλ ζηελ πεξηνρή ησλ. Γνπξλψλ, θνληά ζην ρσξηφ Απνδνχινπ ζηνπο Γπηηθνχο Πξφπνδεο ηνπ Φεινξείηε. Σν θέληξν δέζπνδε ζηελ θνηιάδα Ακαξίνπ θαη έιεγρε ην θπξίσο πέξαζκα γηα ηελ πεδηάδα ηεο Μεζζαξάο. Οη αλαζθαθέο έθεξαλ ζην θσο ηξία θηηξηαθά ζπκπιέγκαηα ηεο Μεηαλαθηνξηθήο Πεξηφδνπ (γχξσ ζην 1380-1200 π.Υ) ηα νπνία βξίζθνληαη ζηελ επξχηεξε πεξηνρή. 49 Μνλαζηεξάθη Σν Μνλαζηεξάθη βξίζθεηαη ζηελ θνηιάδα ηνπ Ακαξίνπ ζην θπζηθφ κνλνπάηη πνπ νδεγεί απφ ηε βφξεηα Κξήηε ζηελ θνηιάδα ηεο Μεζζαξάο. Αλαζθαθέο έθεξαλ ζην θσο έλα θέληξν ηεο Παιηάο Αλαθηνξηθήο Πεξηφδνπ (γχξσ ζην 1950-1700 π.Υ), ην νπνίν θαηαζηξάθεθε απφ θσηηά πνπ αθνινχζεζε έλα ζεηζκφ. Ο κεγάινο αξηζκφο δσκαηίσλ θαη νη δχν βηβιηνζήθεο δίλνπλ έλα ραξαθηήξα αλαθηφξνπ ζην νίθεκα. Αληηθείκελα πνπ βξέζεθαλ ζηελ θνξπθή ελφο ιφθνπ πνπ γεηηνλεχεη κε ην αλάθηνξν, νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη πξέπεη λα ήηαλ επίζεο θαη έλα ζξεζθεπηηθφ θέληξν. Μνλαζηήξηα θαη Μλεκεία Φνξηέηδα Δμαηξεηηθφ κλεκείν ηεο πεξηφδνπ ηεο Βελεηνθξαηίαο, είλαη ην θξνχξην ηεο Φνξηέηδαο, πνπ δεζπφδεη ζηα απφθξεκλα βξάρηα, ζην βνξεηφηεξν άθξν ηεο ρεξζνλήζνπ, ζε έλα ζεκείν ηδαληθφ γηα ηελ επηηήξεζε ηεο πφιεο, ησλ ιφθσλ θαη ησλ αθηψλ. Ζ Φνξηέηδα θεκίδεηαη σο ην κεγαιχηεξν θάζηξν πνπ ρηίζηεθε πνηέ. Δίρε ζρεδηαζηεί έηζη ψζηε λα κπνξεί λα πξνζθέξεη θαηαθχγην ζε νιφθιεξν ηνλ πιεζπζκφ θαη πεξηιακβάλεη ζηξαηψλεο, κηα εθθιεζία, έλα λνζνθνκείν θαη απνζήθεο. Σν Βελεηζηάληθν θξνχξην ρηίζηεθε ην 1573 απφ ηνλ ξεηνχξε (δηνηθεηή) Λάλην. Οη ιφγνη ππήξμαλ θαζαξά νρπξσκαηηθνί γηα απηφ θαη επηιέρζεθε ν ιφθνο Παιαηφθαζηξν, πνπ έρεη απέξαληε ζέα ζε κεγάιε έθηαζε θαη απφ ζηεξηά θαη απφ ζάιαζζα. Σν ζπλνιηθφ κήθνο ηνπ είλαη 1307 κ. θαη πεξηιακβάλεη ηέζζεξηο πξνκαρψλεο θαη ηξείο αηρκέο. Ο πύξγνο ηνπ ξνινγηνύ Ο πχξγνο ηνπ Ρνινγηνχ ήηαλ έλα κλεκείν ηεο ελεηηθήο πφιεο ηνπ Ρεζχκλνπ κνλαδηθφ ζηα θξεηηθά δεδνκέλα. Ζιηαθφ βέβαηα ξνιφη ππήξρε ζην Υάλδαθα, ζην θακπαλαξηφ ηνπ κεηξνπνιηηηθνχ λανχ ηνπ Αγ. Μάξθνπ, γλήζην φκσο θαη απνθιεηζηηθφ πχξγνξνιφη δηέζεηε κφλν ην Ρέζπκλν. Σδακί Νεξαηδέ Σν Σδακί Νεξαηδέ ή Χδείν γηα ηνπο λεφηεξνπο, κε ην εληππσζηαθφ ηνπ ζχξσκα θαη ηνλ επηβιεηηθφ κηλαξέ ηνπ, απνηειεί έλα απφ ηα ζπνπδαηφηεξα κλεκεία ηεο πφιεο. 50 Ζ πύιε Guora Ζ Πχιε Guora ή Μεγάιε Πφξηα φπσο απνθαιείηαη, απνηεινχζε ηελ θεληξηθή είζνδν ηνπ ηείρνπο πνπ πεξηέθιεηε ηελ πφιε ηνπ Ρεζχκλνπ θαη ρηίζηεθε ηελ πεξίνδν ηεο ελεηνθξαηίαο. Σν ηνύξθηθν ζρνιείν Σν 1ν Γεκνηηθφ ζρνιείν Ρεζχκλνπ ή Σνχξθηθν φπσο ζπλεζίδεηαη λα απνθαιείηαη, είλαη ην παιηφηεξν ζρνιηθφ θηίξην ηεο πφιεο. Σν πξψην θηίξην ηνπ ζρνιείνπ, πνπ δελ ππάξρεη ζήκεξα, θαηαζθεπάζηεθε ην 1795, απφ ηνλ Κιάςα Δδερέκ Μπέε. Απηφ καξηπξά ε καξκάξηλε ηνχξθηθε επηγξαθή πνπ βξίζθεηαη πάλσ απφ ην αλψθιη ηεο δπηηθήο εμψπνξηαο. Οη θξήλεο ηνπ Ρεζύκλνπ ήκεξα ζηελ πφιε ηνπ Ρεζχκλνπ ζψδνληαη νρηψ δεκφζηεο θξήλεο. Απφ απηέο κφλν κηα, ε θξήλε Rimondi, αλάγεηαη ζηελ επνρή ηεο βελεηνθξαηίαο, ελψ νη ππφινηπεο είλαη ηεο ηνπξθηθήο πεξηφδνπ. Αλήθνπλ ζηνλ ηχπν “esme”, πνπ είλαη ε απινχζηεξε κνξθή θξήλεο θαη κπνξνχκε λα ηηο θαηαηάμνπκε ζηηο ζπλνηθηαθέο θξήλεο θαη ζε απηέο πνπ εμππεξεηνχζαλ θάπνην παξαθείκελν ηδακί. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο θξήλεο είλαη θαηαζθεπαζκέλεο ζε θνληηλέο ρξνλνινγίεο απφ ηελ ίδηα νηθνγέλεηα Σνπξθνθξεηηθψλ, ηελ νηθνγέλεηα ησλ Κιαςάξεδσλ, πνπ είλαη ε ίδηα πνπ θαηαζθεχαζε θαη ην ηνχξθηθν ζρνιείν. Οη επηγξαθέο φισλ ησλ ηνχξθηθσλ θξελψλ είλαη ζρεδφλ παλνκνηφηππεο. Φέξνπλ θπηηθή αλάγιπθε δηαθφζκεζε θαη αξαβηθνχο ραξαθηήξεο. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ηηο θξήλεο ζηακάηεζαλ λα ιεηηνπξγνχλ ζηα κέζα πεξίπνπ ηνπ 20νπ αηψλα, φηαλ φια ηα ζπίηηα ηεο πφιεο είραλ πιένλ ζπλδεζεί ζην θεληξηθφ ζχζηεκα χδξεπζεο θαη έηζη εγθαηαιείθζεθαλ θαη έραζαλ ηελ ρξεζηηθφηεηά ηνπο. Μεηξνπνιηηηθόο Ναόο Ο Μεηξνπνιηηηθφο Ναφο ηνπ Ρεζχκλνπ είλαη αθηεξσκέλνο ζηα Δηζφδηα ηεο Θενηφθνπ. Ολνκάδεηαη θαη Μεγάιε Παλαγία, ζε αληηπαξαβνιή κε ηε Μηθξή Παλαγία, πνπ θαη απηή βξίζθεηαη ζηελ παιηά πφιε ηνπ Ρεζχκλνπ. Μνλή Αξθαδίνπ Σν ηζηνξηθφ απηφ κνλαζηήξη ρηίζηεθε αξρηθά ηνλ 14ν αηψλα θαη ζηελ Σνπξθνθξαηία ήηαλ πλεπκαηηθφ θέληξν. ηελ επαλάζηαζε ηνπ 1866 βξήθαλ εθεί θαηαθχγην θαη βνήζεηα επαλαζηάηεο αιιά θαη πνιίηεο απφ ηα γχξσ ρσξηά. ηαλ θαηαθηήζεθε απφ 51 ηνλ Μνπζηαθά παζά νη πνιηνξθεκέλνη γηα λα κελ πέζνπλ ζηα ρέξηα ηνπ ερζξνχ αλαηίλαμαλ ηελ ππξηηηδαπνζήθε θαη ζάθηεθαλ θάησ απφ ηα εξείπηα καδί κε ηνπο πνιηνξθεηέο. Απφ ηφηε απνηέιεζε ζχκβνιν ζάξξνπο θαη ειεπζεξίαο. Μνλή Αζσκάησλ Σνπνζεηείηαη ρξνλνινγηθά ζηνλ 13ν αηψλα θαη βξίζθεηαη ζην Ακάξη, έλα γξαθηθφ ρσξηφ ηνπ Ρεζχκλνπ. Μνλή Πξέβειεο Απφ ηνπο πην φκνξθνπο ρψξνπο ηνπ Ννκνχ. ήκεξα ιεηηνπξγεί κφλν έλα κέξνο ηνπ κνλαζηεξηνχ, ε κνλή ηνπ Αγίνπ Ησάλλε ηνπ Θενιφγνπ. Μνπζεία ε έλα κεγάιν κέξνο ηνπ Ννκνχ Ρεζχκλεο έρνπλ εληνπηζηεί ζεκαληηθά αξραηνινγηθά θαηάινηπα πνπ καο γπξίδνπλ εθαηνκκχξηα ρξφληα πίζσ, μεθηλψληαο απφ ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ θαη θαηαιήγνληαο ζηε Ρσκατθή θαη παιαηνρξηζηηαληθή πεξίνδν. Αξραηνινγηθό Μνπζείν Σν αξραηνινγηθφ κνπζείν Ρέζπκλνπ, βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηεο Φνξηέηδαο. ην κνπζείν εθηίζεληαη κνλαδηθά επξήκαηα απφ ηα Νενιηζηθά θαη Ρσκατθά ρξφληα πνπ αμίδεη λα ζαπκάδνπλ φινη νη επηζθέπηεο. Μνπζείν Δλάιηαο Εσήο Γηα ηνπο ιάηξεηο ηνπ ζαπκαζηνχ ζαιάζζηνπ πινχηνπ, ην κνπζείν πξνζθέξεη κηα ζχληνκε πεξηήγεζε ζηνλ θφζκν απηφ κε κηα ελδηαθέξνπζα ζπιινγή απφ καιάθηα, ζπφγγνπο, δηάθνξα είδε ςαξηψλ θαη ερηλφδσα. Σν κνπζείν βξίζθεηαη ζηελ Παιηά Πφιε. Ηζηνξηθό θαη Λανγξαθηθό Μνπζείν ε κηα πφιε κε ηφζν πινχζην θαη έληνλν ην ζηνηρείν ηεο ηνπηθήο ελδπκαζίαο, δε ζα κπνξνχζε λα ιείπεη έλα ιανγξαθηθφ κνπζείν. Οη ελδηαθεξφκελνη κπνξνχλ λα δνπλ θεληήκαηα, πθαληά, αλδξηθέο θαη γπλαηθείεο παξαδνζηαθέο θνξεζηέο, θεξακηθά, θαιάζηα, δαληέιεο θαη γεληθά πνιιά απφ ηα αληηθείκελα θαη ηα εξγαιεία ηεο θαζεκεξηλήο δσήο πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ νη πξφγνλνί καο. 52 Δθθιεζηαζηηθό Μνπζείν Σν 1994, δεκηνπξγήζεθε ζηελ πφιε ηνπ Ρεζχκλνπ, ζηελ πεξηνρή ηεο Πιαηείαο Μεηξνπφιεσο, ην Δθθιεζηαζηηθφ Μνπζείν. Σν κνπζείν εθζέηεη Ηεξά ζθεχε, άκθηα θαη ζξεζθεπηηθά αληηθείκελα ησλ ηειεπηαίσλ 150 ρξφλσλ. Μνπζείν Κέξηλσλ Οκνηνκάησλ Έλα κνπζείν πνπ απνθαιχπηεη ζηνηρεία απφ ηελ ηζηνξία ηεο Κξήηεο, ζηελ πεξηνρή ησλ Εσληαλψλ. πιινγή Διέλεο Φξαληδεζθάθεο Ζ ηδξχηξηα εθζέηεη παξαδνζηαθά είδε (παλάθξηβεο δαληέιεο, παλέκνξθα πθαληά θαη θνζκήκαηα), ηα νπνία αλήθνπλ ζηελ πξνζσπηθή ηεο ζπιινγή. πήιαηα Ζ πεξηνρή ηνπ Ρεζχκλνπ δηαζέηεη έλα εμαηξεηηθήο νκνξθηάο θπζηθφ ηνπίν. Τπάξρνπλ πεξίπνπ 850 ζπειηέο εθ ησλ νπνίσλ αλαθέξνληαη νη πην ζεκαληηθέο. Ηδαίν Άληξν χκθσλα κε ηνπο κχζνπο ε πειηά Ηδαίν Άληξν ήηαλ ν ηφπνο γέλλεζεο ηνπ Γία, γηα λα πξνζηαηεπζεί απφ ηνλ παηέξα ηνπ ηνλ Κξφλν, πνπ ζα ηνλ θαηάπηλε δσληαλφ, φπσο είρε θάλεη πην πξηλ ζηνπο αδειθνχο θαη ηηο αδειθέο ηνπ. Δδψ ηνλ έηξεθε ε θαηζίθα, λχκθε Ακάιζεηα. Πξνζηαηεπφηαλ απφ ηνπο Κνπξήηεο, νη νπνίνη ρφξεπαλ θαη ρηππνχζαλ ηα φπια ηνπο γηα λα θαιχςνπλ ην θιάκα ηνπ κσξνχ Γία. Απηφο ν κχζνο ακθηζβεηείηαη απφ φζνπο αλαθέξνπλ σο ηφπν γέλλεζήο ηνπ ην Γηθηαίνλ Άληξνλ ζην νξνπέδην ηνπ Λαζηζίνπ. Εικόνα 38 - Ιδαίον Άντρον 53 πήιαην ηνπ Μειηδνλίνπ Σν ζπήιαην απηφ πνπ βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Πεξάκαηνο, έρεη ζπειαηνινγηθφ αξραηνινγηθφ αιιά θαη ηζηνξηθφ ελδηαθέξνλ. Σν 1824 βξήθαλ εδψ θαηαθχγην εθαηνληάδεο ρσξηθνί θαη επεηδή δελ παξαδίδνληαλ, ν Υνπζετλ παζάο έθξαμε ηελ είζνδν θαη έβαιε θσηηά κε απνηέιεζκα λα πεζάλνπλ απφ αζθπμία. Ζ ηξύπα ηνπ θεληόλε Πξφθεηηαη γηα έλα εληππσζηαθφ ζπήιαην πνπ βξίζθεηαη ζηα Εσληαλά. Αγία Γύλακε ζηελ Αξγπξνύπνιε Σεξάζηηνη φγθνη βνπλψλ κε πεγέο λεξνχ απφ ην ζπήιην φπνπ βξίζθεηαη ε κηθξή εθθιεζία ηεο Αγίαο Γχλακεο. Σν πήιαην Γεξάλη Σο ςπιλαιο, ςτο Γεράνι, 6 χλμ δυτικά από το Ρζκυμνο, που ανακαλφφκθκε με τθ διάνοιξθ τθσ εκνικισ οδοφ το 1969. Παρουςιάηει ςπθλαιολογικό, παλαιοντολογικό ενδιαφζρον. Βρζκθκαν λίκινα και κοκάλινα εργαλεία, οςτά από ελζφαντεσ, ελάφια και άλλα ηϊα. Είναι ζνα μικρό αλλά εντυπωςιακό για τθ φυςικι του ομορφιά ςπιλαιο το οποίο δυςτυχϊσ δεν είναι ανοικτό για το κοινό. Σν πήιαην ησλ Φαληαζκάησλ ζηνλ Πξίλν Έλα απφ ηα νκνξθφηεξα ζπήιαηα ηεο Κξήηεο, αιιά ε πξνζέγγηζή ηνπ είλαη πνιχ δχζθνιε. Φαξάγγηα Σν Φαξάγγη ηεο Πξέβειεο Σν θαξάγγη, ε εθβνιή ηνπ Μεγάινπ Πνηακνχ, ε δηάζεκε ιίκλε ηεο Πξέβειεο κε ην Φνηληθφδαζφο ηεο, απνηεινχλ κία απφ ηηο πην φκνξθεο πεξηνρέο φρη κφλν ηνπ Ννκνχ Ρεζχκλνπ αιιά θαη νιφθιεξεο ηεο Κξήηεο. Σν Φαξάγγη Παηζόο Δληππσζηαθφ θαξάγγη κε ελδηαθέξνπζα ρισξίδα θαη κεγάιν αξηζκφ ζπειαίσλ ζηα ηνηρψκαηά ηνπ. 54 Σν Πξαζζαλό Φαξάγγη Μηα κηθξνγξαθία ηνπ Φαξαγγηνχ ζηε ακαξηά, κε πνιχ πινχζηα παλίδα θαη ρισξίδα. Σν Κνπξηαιηώηηθν Φαξάγγη θαη ην Φαξάγγη ηνπ Κνηζηθνύ Γχν πνιχ άγξηα θαη εληππσζηαθά θαξάγγηα. Σν επηβιεηηθφ θαξάγγη, ζηελφ κε άγξηα νκνξθηά. Οη πιαγηέο ηνπ είλαη γεκάηεο πεγέο θαη ζπειηέο. ηαλ θπζά άλεκνο αθνχγνληαη ήρνη ζαλ ρεηξνθξνηήκαηα - θνχξηαια, φπσο ιέγνληαη ζηελ ηνπηθή δηάιεθην. Απφ εθεί πήξε θαη ην φλνκά ηνπ ην θαξάγγη. ην βάζνο θπιά ν Κνπξηαιηψηεο πνηακφο ν νπνίνο ρχλεηαη θνληά ζηε κνλή Πξέβειεο. ην θαξάγγη είλαη ε εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Νηθνιάνπ. Ζ παξάδνζε ιέεη φηη κφιηο ν άγηνο άγγημε ην βξάρν, ακέζσο πεηάρηεθε άθζνλν λεξφ απφ ηα ζεκεία πνπ αθνχκπεζαλ ηα δάρηπιά ηνπ. Δίλαη νη πέληε πεγέο ηνπ Κνπξηαιηψηε, θνληά ζην εθθιεζάθη. Δθεί θνληά, ζην κηθξφ λαφ ηνπ Αγίνπ Γεσξγίνπ, ππάξρεη ηνηρνγξαθία ηεο Αγίαο Σξηάδαο, φπνπ ην Άγην Πλεχκα εθπνξεχεηαη σο πεξηζηεξά απφ ηα ρείιε ηνπ Παηξφο, κνλαδηθή εηθφλα ζε φιε ηελ Διιάδα. Πεδνπνξίεο Ο Ννκφο Ρεζχκλνπ είλαη έλαο Παξάδεηζνο γηα ηνπο νξεηβάηεο θαη γηα ηνπο πεξηπαηεηέο, πνπ φκσο ρξεηάδεηαη ε κεγάιε εκπεηξία θαη ν θαηάιιεινο εμνπιηζκφο. Ρνπζνζπίηη έσο Βξίζηλα: Γηάξθεηα 4 ψξεο. Αξθάδη έσο Θξφλνο: Γηάξθεηα 5 ψξεο. Κνπξνχηεο έσο Φεινξείηε: Γηάξθεηα 14 ψξεο κε κηα κηθξή ζηάζε ζηα 1400 κέηξα ζην θαηαθχγην ηεο Οξεηλήο Λέζρεο Ρεζχκλνπ. Άλσ Μέξνο έσο Κέδξνο: Γηάξθεηα 8 ψξεο. Αιπαδηαλά έσο Κνπινχθσλα: Γηάξθεηα 6 ψξεο. 55 2.1.2.3. Ννκόο Ζξαθιείνπ Σν Ζξάθιεην είλαη ε κεγαιχηεξε πφιε ηεο Κξήηεο. Ζ πεξηνρή είρε θαηνηθεζεί απφ ηελ Μηλσηθή επνρή. Μεηά ηελ Αξαβηθή θαηάιεςε ηεο Κξήηεο ε πφιε νρπξψζεθε θαη άιιαμε ην φλνκά ηεο ζε Ρακπλη ει Υαληάθ. Οη Βπδαληηλνί ην ζπληφκεπζαλ ζε Υαληάθ θαη νη Δλεηνί ην έθζεηξαλ ζε Κάληηα. Τπφ ηνπο Σνχξθνπο ε πφιε ήηαλ γλσζηή σο κεγάιν Κάζηξν κε ην ηέινο ηεο Σνπξθηθήο θαηνρήο ην 1898 νλνκάζηεθε μαλά Ζξάθιεην. Ζ παιηά πφιε ραξαθηεξίδεηαη απφ Δλεηηθά θηίξηα. Σν κηθξφ εζσηεξηθφ ιηκάλη πνπ ζήκεξα ρξεζηκεχεη ζηνπο Κξεηηθνχο ςαξάδεο θπιάγεηαη απφ ην θάζηξν Κνχιεο πνπ ρηίζηεθε κεηαμχ ηνπ 1523 θαη ηνπ 1540. Ηζηνξηθά ζηνηρεία Σν Ζξάθιεην είλαη πξσηεχνπζα ηεο Κξήηεο απφ ην 1972, είλαη ην νηθνλνκηθφ θέληξν ηνπ λεζηνχ, κε έληνλε εκπνξηθή θαη βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ πφιε απνηειείηαη απφ δχν κέξε, ηε λέα πφιε κε ηα ζχγρξνλα θαηαζηήκαηα, ηηο πνιπζχρλαζηεο πιαηείεο θαη ηελ παιηά κε ηηο Βελεηζηάληθεο Κξήλεο, ηε Λφηδηα, ηελ αγνξά, ηα γξαθηθά δξνκάθηα, ην άιινηε θαη ην ηψξα. Καηά ηε Μηλσηθή επνρή, ζηε ζέζε ηεο ζεκεξηλήο πφιεο, ππήξρε έλα κηθξφ ιηκάλη, ην νπνίν αλήθε ζηελ Κλσζφ. Οη Έιιελεο ζηελ θάζνδν ηνπο θηάλνληαο εδψ ην νλφκαζαλ Ζξάθιεηα. Μ‟ απηφ ην φλνκα ήηαλ γλσζηή ε πφιε ζηελ Αξραία Διιάδα θαη ηε Ρσκατθή επνρή, κηα πφιε σζηφζν πνπ ε ηζηνξηθή ζεκαζία ηεο ηα ρξφληα εθείλα, ήηαλ αζήκαληε. Καηά ηε κεζαησληθή πεξίνδν ε πεξηνρή ήηαλ γλσζηή κε ην φλνκα «Υάλδαμ» ελψ νη Δλεηνί απνθαινχζαλ γηα πνιιά ρξφληα ηελ πεξηνρή «Κάλδηα». Μεηά ηελ άισζε ηεο Κσλζηαληηλνχπνιεο ε πφιε γλψξηζε κεγάιε πξφνδν αθνχ θαηέθπγαλ εδψ πνιινί θαιιηηέρλεο θαη άλζξσπνη ηνπ πλεχκαηνο. ηαλ νη Σνχξθνη θαηέιαβαλ ηελ πφιε άθεζαλ ηε δηθή ηνπο ζθξαγίδα ελψ ε πφιε ήηαλ γλσζηή κε ην φλνκα «Μεγάιν Κάζηξν» ή απιά «Κάζηξν». Μεηά ηελ Σνπξθνθξαηία ε πφιε μαλαπήξε ηελ παιηά ηεο νλνκαζία, Ζξάθιεην απφ ηελ αξραία Ζξάθιεηα. 56 Αξραηνινγηθνί Υώξνη Μηλσηθό Παιαηη Κλσζζόπ Ζ πξψηε απνηθηα ζηελ πεξηνρε ηεο Κλσζζνπ δεκηνπξγεζεθε γπξσ ζην 7000 π.Υ. θαηα ηε δηάξθεηα ηεο Νενιηζηθήο πεξηφδνπ . Ζ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθνπνιηηηθή εμέιημε ηεο απνηθίαο νδήγεζε ζηελ θαηαζθεπή ηνπ κεγαιεηψδνπο παιαηηνχ ηεο Κλσζζνπ ζηα ηέιε ηεο δέπηεξεο ρηιηεηίαο π.Υ. Ζ Κλσζζφο ήηαλ ε έδξα ηνπ ζξπιηθνχ βαζηιηά Μίλσα θαη ην θχξην θέληξν ηζρχνο ηεο Κξήηεο . Σν πξψην παιαηη θαηαζηξάθεθε πεξηπνπ ην 1700 π.Υ. Ξαλαρηίζηεθε θαη θαηαζηξάθεθε μαλα απν θσηηά απηή ηε θνξά νξηζηηθά ην 1350 π.Υ. Σα πεξίρσξα ηνπ παιαηηνχ δηακνξθψζεθαλ ζε ηεξφ λαφ ηεο ζεάο Ρέαο, αιια δελ θαηνηθήζεθαλ μαλά. Σν παιάηη ηεο Κλσζζνπ είλαη ην κλεκεηψδεο ζχκβνιν ηνπ Μηλσηθνχ πνιηηηζκνχ εμ‟ αηηίαο ηεο θαηαζθεπήο ηνπ, ηεο ρξήζεο πνιπηειψλ πιηθψλ,ηνπ αξρηηεθηνληθνχ ηνπ ζρεδίνπ,ησλ πξνεγκέλσλ ηερληθψλ θαηαζθεπήο θαη ηνπ εληππσζηαθνχ κεγέζνπο ηνπ.Οη πξψηεο αλαζθαθέο έγηλαλ ην 1878 απφ ηνλ Ζξαθιεηψηε Μίλσα Καινθαηξηλφ. ηε ζπλέρεηα αθνινχζεζαλ νη αλαζθαθέο πνπ δηεμήγαγε ν Άγγινο Sir Άξζνπξ Έβαλο (1900-1913 θαη 19221930) Εικόνα 39 – Κνωςςόσ Μηλσηθό Παιάηη Φαηζηνύ H Φαηζηφο, ην δεχηεξν ζεκαληηθφηεξν κηλσηθφ αλάθηνξν ζηελ Kξήηε δεζπφδεη ζηελ εχθνξε πεδηάδα ηεο Mεζζαξάο, κε ζέα ζην Λπβηθφ πέιαγνο . χκθσλα κε ηνλ κχζν,ηδξπηήο ηνπ παιαηηνπ ήηαλ ν Μίλσαο,θαη ν πξψηνο ηνπ βαζηιηάο ν αδεξθφο ηνπ, Ρνδάκαλζεο, γηφο ηνπ Γία. Χο ηνπνζεζία θαηνηθείηαη ήδε απφ ηνπο λενιηζηθνχο ρξφλνπο, ζηελ αξρή φκσο ηεο Mεζνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (1900 π.X. πεξίπνπ) δηάθνξεο θνηλσληθννηθνλνκηθέο ζπλζήθεο ελδπλακψλνπλ ηνπο ζεζκνχο ηεο εμνπζίαο θαη έηζη ρηίδεηαη ην πξψην Mηλσηθφ αλάθηνξν. H ζέζε πνπ επηιέρζεθε δελ ήηαλ ηπραία. Mπνξνχζε λα ειέγμεη φιε ηε δηαθίλεζε πξντφλησλ ζηνλ θάκπν ηεο Mεζζαξάο θαη 57 κέζσ ησλ δχν ιηκαληψλ ηεο, ηνπ Kνκκνχ θαη ησλ Mαηάισλ, πνπ δελ απείραλ πνιχ απφ ην αλάθηνξν λα δηαηεξνχζε ππεξπφληηεο επαθέο κε ηελ Kχπξν, Παιαηζηίλε θαη Aίγππην. Σν 1200 π.Υ ελαο ηζρπξφο ζεηζκφο θαηέζηξεςε ην παιάηη ην νπνίν μαλαρηίζζεθε ζρεδφλ ακέζσο.Ζ Φαηζηφο φκσο δέλ ήηαλ πηα ην θέληξν ηεο πεξηνρήο. Ζ Αγία Σξηάδα πήξε ηα ελεία κε ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ,ελψ ε Φαηζηφο ζπλέρηζε λα είλαη ην Θξεζθεπηηθφ θέληξν ηεο λφηηαο Κξήηεο. Σν 1450 π.Υ , κηα κεγάιε θαηαζηξνθή έκκειε λα ζπλζιήςεη ηε Φαηζηφ θαη ζρεδφλ φιε ηελ Κξήηε. Ζ πφιε θαηάθεξε λα επαλέιζεη απ ηελ θαηαζηξνθή, δεκηνχξγεζε δηθά ηεο λνκίζκαηα θαη ζπλέρηζε λ‟ αλαπηπζζεηαη κέρξη ηνλ πξψην αηψλα π.Υ ,νπνπ θαη θαηαζηξάθεθε νινθιεξσηηθά απφ ηελ γεηηνληθή Γφξηπλα. Εικόνα 40 - Φαιςτόσ Μηλσηθό παιάηη Μαιιίσλ Αλαηνιηθά ηεο πεξηνρήο ησλ Μαιιίσλ βξίζθεηαη ην Μηλσηθφ παιάηη .Δίλαη ην ηξίην ζε κέγεζνο παιάηη ηεο Κξήηεο, ρηηζκέλν ζε κηα παξαζαιάζζηα ηνπνζεζία ζην δξφκν πνπ ζπλδέεη ηελ αλαηνιηθή κε ηελ θεληξηθή Κξήηε. Καηαζθεπάζηεθε γχξσ ζηα 1900 π.Υ .Οη ήδε κεγάιεο εγθαηαζηάζεηο, κέξε ησλ νπνίσλ δηαηεξνπληαη αθφκα ιεηηνπξγνχζαλ σο κηα κηθξή απηφλνκε πφιε. Σν παιάηη θαηαζηξάθεθε θαη μαλαρηίζηεθε ην 1650 π.Υ ζηελ ίδηα ηνπνζεζία κε ηελ ίδηα δνκή, ελψ ην 1450 θαηαζηξέθεηαη θαη πάιη θαη εγθαηαιήθζεθε. Αξράλεο Ζ Μηλσηθή Έπαπιε Αξραλώλ Σν 1964 νη αξραηνιφγνη Γηάλλεο θαη Έθε αθειιαξάθε άξρηζαλ ηηο αλαζθαθέο ζηελ πεξηνρή θαη έθεξαλ ζην θσο έλαλ κηλσηθφ νηθηζκφ θάησ απφ ηε ζεκεξηλή πφιε, φπσο επίζεο κηα κηλσηθή έπαπιε, ε νπνία βξηζθφηαλ ζηε ηνχξθηθε ζπλνηθία. Ο νηθηζκφο θαηνηθνχληαλ αδηάθνπα απφ ηελ Πξναλαθηνξηθή κέρξη θαη ηε Νεναλαθηνξηθή 58 πεξίνδν (2500-1400 π.Υ.). Ζ θαινδηαηεξεκέλε έπαπιε ρξνλνινγείηαη απφ ηε Νεναλαθηνξηθή πεξίνδν (1700-1400 π.Υ.) θαη είρε ηηο πξνδηαγξαθέο ησλ αλαθηφξσλ ηεο Κλσζνχ θαη Φαηζηνχ. Γηα ηελ αλνηθνδφκεζή ηεο είραλ ρξεζηκνπνηεζεί αθξηβά πιηθά, φπσο κάξκαξν θαη γχςνο. Ήηαλ πεξηηνηρηζκέλε απφ ςεινχο ηνίρνπο θαη δηέζεηε εμαηξεηηθφ ζχζηεκα χδξεπζεο-απνρέηεπζεο. Οξηζκέλα απφ ηα επξήκαηα ηεο έπαπιεο εθηίζεληαη ζήκεξα ζην Αξραηνινγηθφ Μνπζείν Αξραλψλ. Ζ Μηλσηθή Νεθξόπνιε ζην Φνπξλί Έλα ρηιηφκεηξν βνξεηνδπηηθά ησλ Αξραλψλ, ζηε ζέζε Φνπξλί βξίζθεηαη ην κεγαιχηεξν κηλσηθφ θνηκεηήξην πνπ βξέζεθε πνηέ ζηε Κξήηε. Σν 1967 ν Γηάλλεο θαη ε Έθε αθειιαξάθε αλαθάιπςαλ ηαθηθά ζπγθξνηήκαηα, ηα νπνία ρξνλνινγνχληαη απφ ην 2500 έσο ην 1200 π.Υ. Ζ λεθξφπνιε απνηειείηαη απφ ζνισηνχο ηάθνπο κέζα ζηνπο νπνίνπο βξέζεθαλ αμηφινγα αληηθείκελα, φπσο θνζκήκαηα θιπ. Έλα κπθελατθφ ηαθηθφ ζπγθξφηεκα, απινί ηάθνη αιιά θαη δηάθνξα θηίξηα είλαη νξηζκέλα απφ ηα επξήκαηα πνπ έθεξαλ ζην θσο νη αλαζθαθέο. Αλεκνζπειηά ηνπο βφξεηνπο πξφπνδεο ηνπ Γηνχρηα ,ηξία ρηιηφκεηξα βνξεηνδπηηθά ησλ Αξραλψλ, ζηε ζέζε Αλεκνζπειηά βξέζεθε έλαο κηλσηθφο λαφο. Ο αξραηνιφγνο Γηάλλεο αθειιαξάθεο έθεξε ζην θσο ην 1979 έλαλ απνκνλσκέλν λαφ, ν νπνίνο πηζαλφηαηα λα θαηαζηξάθεθε απφ ζεηζκφ γχξσ ζην 1700 π.Υ. Σν νξζνγψληνπ ζρήκαηνο θηίξην είρε ηξεηο ζηελέο αίζνπζεο. ηελ θεληξηθή αίζνπζα ηνπ βξέζεθε ην μφαλν θάπνηαο ζεφηεηαο πνπ πηζαλνινγείηαη φηη ιαηξεπφηαλ εδψ. Ζ αλαηνιηθή αίζνπζα ελδέρεηαη λα ρξεζίκεπε γηα αλαίκαθηεο ζπζίεο. Παξφια απηά ε πην ζεκαληηθή αλαθάιπςε έγηλε αδηακθηζβήηεηα ζηε δπηηθή αίζνπζα: κέζα ζε απηή βξέζεθαλ νη ζθειεηνί ηξηψλ αλζξψπσλ πνπ είραλ ιάβεη κέξνο ζε αλζξσπνζπζία. Ο έλαο ζθειεηφο είρε θνζκήκαηα θαη πηζαλφλ λα αλήθε ζε θάπνηνλ ηεξέα, ν άιινο ήηαλ γπλαηθείνο, ίζσο ηεο βνεζνχ ηνπ. Ο ηξίηνο ζθειεηφο βξέζεθε ηνπνζεηεκέλνο πάλσ ζε βσκφ θαη αλήθε ζε έλαλ λεαξφ άλδξα, ν νπνίνο ζχκθσλα κε ηνπο επηζηήκνλεο ήηαλ ήδε λεθξφο φηαλ έγηλε ν ζεηζκφο. Έμσ απφ ηελ αίζνπζα βξέζεθε έλαο ηέηαξηνο ζθειεηφο, ελφο άλδξα. Κνληά ζην ζψκα ηνπ είρε έλα πνιχηηκν αγγείν, πνπ ίζσο λα πεξηείρε ην αίκα ηνπ λεαξνχ άλδξα απφ ηελ αλζξσπνζπζία. Βαζύπεηξν ε απφζηαζε πεξίπνπ δχν ρηιηνκέηξσλ λφηηα ησλ Αξραλψλ ζηε ζέζε Βαζχπεηξν βξίζθνληαη ηα εξείπηα κηαο κηλσηθήο έπαπιεο θαη έλαο κηλσηθφο ακπειψλαο. Ζ 59 έπαπιε ήηαλ κεγάιε ζε κέγεζνο, δηέζεηε δηάθνξα παηψκαηα, πνιιά δσκάηηα, κηα θεληξηθή απιή θαη έλα ηεξφ. ε έλα απφ ηα εξγαζηήξηα ηεο έπαπιεο βξέζεθε ην πην παιηφ παηεηήξη ηεο Διιάδαο, φπσο επίζεο γεσξγηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ ηα κηλσηθά ρξφληα. Γχξσ απφ ηελ έπαπιε ππάξρεη έλαο ακπειψλαο, ν νπνίνο ιέγεηαη φηη είλαη ν αξραηφηεξνο ζηνλ θφζκν. (Οη Μηλσΐηεο ήηαλ άξηζηνη νηλνπαξαγσγνί 3.500 ρξφληα πξηλ. Ο Γηνύρηαο Έλαο ρσκαηφδξνκνο πξηλ ην Βαζχπεηξν νδεγεί ζηελ θνξπθή ηνπ φξνπο Γηνχρηα (πςφκεηξν 810 κέηξα). Καηά ηε κπζνινγία επξφθεηην γηα ην κέξνο ηαθήο ηνπ Γία θαη γη‟ απηφ ην ιφγν ζεσξνχληαλ απφ ηνπο Μηλσΐηεο ηεξφ βνπλφ. Ζ ίδηα ε θνξπθνγξακκή ηνπ βνπλνχ έρεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξνζψπνπ ελφο μαπισκέλνπ άλδξα, εληζρχνληαο έηζη ηνλ κχζν γηα ηνλ Γία. ην βφξεην ηκήκα ηεο θνξπθήο ηνπ βξίζθνληαη ηα εξείπηα ελφο Ηεξνχ Κνξπθήο ηεο Μεζνκηλσηθήο πεξηφδνπ. Οη αξραηνιφγνη αλαθάιπςαλ εδψ κεγάιν αξηζκφ εηδσιίσλ αιιά θαη θνζκεκάησλ, ηα νπνία εθηίζεληαη ζήκεξα ζην Μνπζείν Ζξαθιείνπ. Γόξηπλα Ζ Γφξηπλα είλαη κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πφιεηο ηεο Κξήηεο, κε αδηάθνπε ηζηνξία 6.000 ρξφλσλ θαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο ζε έθηαζε αξραηνινγηθνχο ρψξνπο ζηελ Διιάδα. Βξίζθεηαη ζην Νφηην Κεληξηθφ ηκήκα ηεο Κξήηεο ζηελ εχθνξε πεδηάδα ηεο Μεζαξάο, ε νπνία θεκίδεηαη γηα ηελ πξψηε αλζξψπηλε θαηνίθεζε ζην λεζί ζην ηέινο ηεο Νενιηζηθήο πεξηφδνπ (5ε ρηιηεηία π.Υ.). Σν φλνκά ηεο ε Γφξηπλα, ην πήξε ζχκθσλα κε κία παξάδνζε, απφ ηνλ Γφξηπλα, γηφ ηνπ Ραδάκαλζπ, ηνπ βαζηιηά ηεο Φαηζηνχ θαη αδεξθνχ ηνπ Μίλσα, ν νπνίνο θαη ηελ ίδξπζε. Οη αλαζθαθηθέο εξγαζίεο μεθίλεζαλ κε ηελ απηνλφκεζε ηεο Κξήηεο, κεηά ην 1898, απφ ηελ Ηηαιηθή Αξραηνινγηθή Απνζηνιή ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Αξραηνινγηθή Τπεξεζία. Οη εξγαζίεο θξάηεζαλ κέρξη θαη ην 1940. Οη αλαζθαθέο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Γφξηπλαο έθεξαλ ζην θσο ζπνπδαία αξρηηεθηνληθά ζχλνια θαζψο θαη επξήκαηα ελψ κέρξη θαη ζήκεξα κεγάιν κέξνο ηεο Ρσκατθήο πφιεο δελ έρεη αλαζθαθεί. Σα ζεκαληηθφηεξα επξήκαηα εθηίζεληαη ζην Αξραηνινγηθφ Μνπζείν Ζξαθιείνπ. 60 Ακληζζόο Ήηαλ ην επίλεην ηεο Κλσζζνχ. Ολνκάδεηαη Έπαπιε ησλ Κξίλσλ απφ ηηο ηνηρνγξαθίεο πνπ βξέζεθαλ εθεί. Σν θηίξην έρεη θαηαζηξαθεί απφ ζεηζκφ θαη νη ηνηρνγξαθίεο βξίζθνληαη ζην Μνπζείν ηνπ Ζξαθιείνπ. Ληκήλ Υεξζνλήζνπ Ήηαλ ην επίλεην ηεο Λεηνχ. Μεξηθνί νγθφιηζνη ηεο πξνβιήηαο θαίλνληαη ηψξα κέζα ζηε ζάιαζζα. Δθηφο απφ απηνχο ηα ππνιείκκαηα δχν εθθιεζηψλ ηεο Πξσηνρξηζηηαληθήο Δπνρήο ζε ξπζκφ Βαζηιηθήο κε κσζατθά. Μνπζεία Ηζηνξηθό κνπζείν Σν Ηζηνξηθφ Μνπζείν Κξήηεο ηδξχζεθε ην 1953 απφ ηελ Δηαηξεία Κξεηηθψλ Ηζηνξηθψλ ζηε ζέζε ηνπ παιαηφηεξνπ αξρνληηθνχ ηδηνθηεζίαο ησλ θηιαλζξσπηθψλ ηδξπκάησλ Α. Καη Μ. Καινθαηξηλνχ. Σν 1870 ραξαθηεξίζηεθεσο ηζηνξηθφ κλεκείν. Πεξηιακβάλεη εθζέκαηα ηεο Βπδαληηλήο - Μεζαησληθήο Ηζηνξηθήο Λανγξαθηθήο πιινγήο, αίζνπζα Ν. Καδαληδάθε. Οξηζκέλα απν ηα εθζέκαηά ηνπ είλαη ηα « Υξπζφ Βπδαληηλφ Νφκηζκα » , « Γνηζηθή θεθαιή Υξηζηνχ » θ.α. Ζ ζεκεξηλή ηνπ κνξθή ζπλδηάδεη λενθιαζζηθή θαη κνληέξλα αξρηηεθηνληθή Αξραηνινγηθό Μνπζείν Σο Αρχαιολογικό Μουςείο Ηρακλείου είναι ενα απο τα πιο ενδιαφζροντα μουςεία τθσ Ελλάδοσ με εντυπωςιακζσ ςυλλογζσ απο αντικείμενα των Μινωικϊν πολιτιςμϊν, εφάμθλλα εκείνων τθσ αρχαίασ Ελλάδασ και Ρϊμθσ. Κάποια απ τα πιο διάςθμα εκκζματα του μουςείου ειναι ο πρίγκθπασ με τα κρίνα,οι διπλοί πζλεκυσ , αξιοςθμείωτα αντικείμενα από τθν Κνωςςό και τθ Φαιςτό όπωσ οι απεικονιςεισ απ’ τα ταυροκακάρψια, ο δίςκοσ τθσ Φαιςτου ,θ χρωματιςτι ςαρκοφάγοσ τθσ Αγίασ Σριάδασ κακϊσ και πανζμορφα μινωικά κοςμιματα και αγαλματίδια . Σο μουςείο τελεί ακόμα υπο καταςκευι και μονο ενα μζροσ του είναι ανοιχτό προσ το κοινο. Μνπζείν Φπζηθήο Ηζηνξίαο Ο λένο εθζεζηαθφο ρψξνο ηνπ κνπζείνπ Φπζηθήο Ηζηνξίαο Κξήηεο ζηεγάδεηαη ζε δηαηεξεηέν βηνκεραληθφ θηήξην θαη θαιχπηεη κηα επηθάλεηα 6000 η.κ. ηα δηνξάκαηα,πνπ βξίζθνληαη ζηνλ ππξήλα ηνπ κνπζείνπ παξνπζηάδνληαη ζε θπζηθφ κέγεζνο ηα νηθνζπζηήκαηα ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ , κε θέληξν αλαθνξάο ηελ Κξήηε. Παξάιιεια, ιεηηνπξγνχλ πξσηνπφξεο κνλάδεο φπσο ην «Εσληαλν Μνπζείν» 61 κε πιήζνο δσληαλψλ –εληππσζηαθψλ δψσλ, ην Πιαλεηάξην, ε εηζκηθή Σξάπεδα θαη ν Δξεπλφηνπνο ελαο ρψξνο εηδηθά ζρεδηαζκέλνο γηα παηδηά πνπ ζέινπλ λα εμεξεπλήζνπλ ηε θχζε. Λανγξαθηθό Μνπζείν «Λπρλνζηάηεο» Σν κνπζείν «Λπρλνζηάηεο» ζην ιηκάλη Υεξζνλήζνπ, πιάη ζηε ζάιαζζα, είλαη έλαο ρψξνο δηαηήξεζεο θαη πξνβνιήο ηεο παξαδνζηαθήο δσήο θαη ηνπ ιατθνχ πνιηηηζκνχ ηεο Κξήηεο. πγθεθξηκκέλα ν επηζθέπηεο κπνξεί λα γλσξίζεη κε ηξφπν επνπηηθφ θαη βησκαηηθφ ηελ παξαδνζηαθή αξρηηεθηνληθή ηεο Κξήηεο, ηηο παξαδνζηαθέο ηνπηθέο αζρνιίεο,θαζψο θαη ηελ Κξεηηθή ρισξίδα, ηνλ νξπθηφ πινχην ηεο Κξήηεο θαη ηε ζχγρξνλε ιατθή θαιιηηερληθή δεκηνπξγία ζηελ Κξήηε. Σν κνπζείν «Λπρλνζηάηεο» κε ηε βησκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο παξάδνζεο θαη ηελ πξνζήισζε ζηελ πεξηβαιινληηθή κέξηκλα, δελ είλαη απιά έλα αθφκε ιανγξαθηθφ κνπζείν είλαη έλαο ηφπνο ελεξγνχο ιανγξαθίαο θαη θπζηνγλσζίαο ηεο Κξήηεο, πξσηφηππνο θαη μερσξηζηφο ζην είδνο ηνπ κέζα ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν. Σν κνπζείν ήηαλ ππνςήθην Δπξσπατθφ Μνπζείν ηεο ρξνληάο ην 1996, ελψ ηηκήζεθε κε έπαηλν απφ ην Παλεπηζηήκην ηεο Κξήηεο ην 1997. Μνπζείν Νίθνο Καδαληδάθεο Λίγα ρηιηφκεηξα έμσ απφ ην Ζξάθιεην ζε έλα γξαθηθφ ηζηνξηθφ ρσξηφ, ηνπο Βαξβάξνπο (Μπξηηά), ην ρσξηφ θαηαγσγήο ηνπ παηέξα ηνπ ζπγγξαθέα, ηνπ θαπεηάλ Μηράιε, βξίζθεηαη θαη ιεηηνπξγεί ην Μνπζείν Νίθνο Καδαληδάθεο. Σν Μνπζείν εγθαηληάζηεθε απφ ηελ ηφηε Τπνπξγφ Πνιηηηζκνχ Μειίλα Μεξθνχξε, ζηηο 27 Ηνπλίνπ 1983. Ηδξπηήο ηνπ Μνπζείνπ είλαη ν Γηψξγνο Αλεκνγηάλλεο. ην Μνπζείν ζηεγάδνληαη θεηκήιηα πνπ ζπκίδνπλ θαη δσληαλεχνπλ ηε κλήκε ηνπ κεγάινπ Κξεηηθνχ, εζληθνχ θαη νηθνπκεληθνχ καο ζπγγξαθέα. Μνλαζηήξηα θαη Μλεκεία Μνλαζηήξη ηνπ Βξνληεζίνπ Έλα απφ ηα γλσζηφηεξα θαη καγεπηηθά κνλαζηήξηα ηεο Κξήηεο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο Κξεηηθήο Αλαγέλλεζεο ήηαλ ζεκαληηθφ θέληξν ησλ γξακκάησλ θαη ησλ ηερλψλ. Σα νλφκαηα δηάζεκσλ ζπγγξαθέσλ, δσγξάθσλ θαη δαζθάισλ είλαη ζπλδεδεκέλα κε ηελ ηζηνξία ηνπ Μνλαζηεξηνχ. Ο Μηραήι Γακαζθελφο, δσγξάθηζε εθεί έμη απφ ηα πην ζεκαληηθά έξγα ηνπ. Λέγεηαη φηη αθφκα θαη ν Γνκίληθνο Θενηνθφπνπινο 62 κειέηεζε ζηα εξγαζηήξηα ηνπ Μνλαζηεξηνχ. Σν κνλαζηήξη ηνπ Βξνληηζίνπ βξίζθεηαη ζηνπο Νφηηνπο πξφπνδεο ηνπ Φεινξείηε ιίγν βνξεηνδπηηθά ηνπ Εαξνχ θαη 50 ρηιηφκεηξα καθξηά απφ ην Ζξάθιεην. Σν Μνλαζηήξη ησλ Βαιζακόλεξσλ Σν Μνλαζηήξη απηφ ρηίζηεθε πηζαλφηαηα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξψησλ αηψλσλ ηεο Δλεηνθξαηίαο. Δθεί ππάξρνπλ θαη ραξαθηηθά απφ ην 1332. Ζ Βφξεηα πηέξπγα είλαη απηή πνπ ρηίζηεθε πξψηα ελψ ην ππφινηπν Μνλαζηήξη θαηαζθεπάζηεθε αξγφηεξα. Άγηνο Μελάο θαη Παληάλαζζα Πξφθεηηαη γηα ην Μηθξφ Ναφ ηνπ Αγίνπ Μελά θαη ηεο Παληάλαζζαο πνπ βξίζθεηαη λνηηνδπηηθά ηεο κνλήο ηεο Αγίαο Αηθαηεξίλεο ησλ ηλατηψλ. Αλαθέξεηαη ζηνπο θαηαιφγνπο ησλ εθθιεζηψλ ηνπο Υάλδαθα ηεο επνρήο ηεο Δλεηνθξαηίαο. Απφ ην λαφ ηνπ 1735 ζψδεηαη έλα ραξαθηεξηζηηθφ γνηζηθφ παξάζπξν ζην βφξεην θιίηνο. Καηά ηελ άισζε ηεο πφιεο απφ ηνπο Σνχξθνπο, ν λαφο βξέζεθε ζε αρξεζηία κέρξη ην 1735. Πνιιά απφ ηα θεηκήιηα ηνπ λανχ βξίζθνληαη ζήκεξα ζηε ζπιινγή ηεο Αγίαο Αηθαηεξίλεο, ηα πεξηζζφηεξα φκσο έρνπλ θαηαζηξαθεί. Πνιιέο απφ ηηο εηθφλεο ηνπ λανχ πνπ ζψδνληαη κέρξη ζήκεξα απνηεινχλ έξγα Κξεηψλ αγηνγξάθσλ ηνπ 18νπ αηψλα κε κεγάιε θαιιηηερληθή αμία. Απφ ηα πνιπηηκφηεξα έξγα ηνπ λανχ είλαη νη έμη εηθφλεο ηνπ Μηραήι Γακαζθελνχ: Ζ Βάηνο, ε Θεία Λεηηνπξγία, Με κνπ Άπηνπ, ε Πξνζθχλεζηο ησλ Μάγσλ, ν Μπζηηθφο Γείπλνο θαη ε Ά Οηθνπκεληθή χλνδνο, πνπ ζήκεξα βξίζθνληαη ζηε ζπιινγή ηεο Αγίαο Αηθαηεξίλεο. Ο κηθξφο λαφο ηνπ Αγίνπ Μελά ζπλδέεηαη κε κία απφ ηηο πιένλ θξηθηαζηηθέο ζηηγκέο ηεο ηζηνξίαο ηνπ ηφπνπ. Σνλ Ηνχλην ηνπ 1821 νη Σνχξθνη έζθαμαλ ην κεηξνπνιίηε Γεξάζηκν Παξδάιε, επηζθφπνπο, εγνχκελνπο, θιεξηθνχο θαη απινχο πνιίηεο πνπ βξέζεθαλ κέζα ζην λαφ θαη ζην πεξίβνιφ ηνπ. Ο λαφο θαηαζηξάθεθε απφ ην κεγάιν ζεηζκφ ηνπ 1856 θαη κεηά απφ έλα ρξφλν αξρίδεη θαη πάιη λα επηζθεπάδεηαη.. Μεηξνπνιηηηθόο Ναόο Αγίνπ Μελά Ο κηθξφο λαφο ηνπ Αγίνπ Μελά δελ επαξθνχζε πηα γηα λα θαιχςεη ηηο ζξεζθεπηηθέο αλάγθεο ηεο νινέλα θαη απμαλφκελεο θνηλφηεηαο ησλ ρξηζηηαλψλ ηεο πφιεο θαη έηζη δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε γηα ηελ αλέγεξζε ελφο λένπ κεηξνπνιηηηθνχ λανχ. Ο αξρηηέθηνλαο ήηαλ ν Αζαλάζηνο Μνχζεο θαη ην 1862 ηνπνζεηήζεθε ν ζεκέιηνο ιίζνο ελφο απφ ηνπο πην κεγαινπξεπείο θαη επηβιεηηθνχο λανχο ηεο Διιάδαο. 63 Ζ έθξεμε ηεο θξεηηθήο επαλάζηαζεο ην 1866 απαηηεί ηελ άκεζε δηαθνπή ησλ εξγαζηψλ πνπ ζα ζπλερηζηνχλ ην 1883 γηα λα νινθιεξσζνχλ ην 1895, νπφηε θαη γίλνληαη ηα εγθαίληα ηνπ πεξηθαιινχο Μεηξνπνιηηηθνχ Νανχ. Σν δεμηφ θιίηνο είλαη αθηεξσκέλν ζηνλ Άγην Σίην θαη ην αξηζηεξφ ζηνπο Αγίνπο Γέθα, Μάξηπξεο ηεο Κξήηεο Ζ Ννκαξρία ηνπ Ζξαθιείνπ Σν θηίξην θηίζηεθε ην 1883 ζην ζεκείν ησλ ελεηηθψλ ζηξαηψλσλ. ρεδηάζηεθε απφ ηνλ αξρηηέθηνλα Αζ. Μνχζζε θαη αξρηθά είρε κηα ζηελφκαθξε μχιηλε νξνθή. ηε δεθαεηία ηνπ 1920 ρσξίζηεθε ζε ηξεηο μερσξηζηνχο ηνκείο θαη μαλαρηίζηεθε απφ ηελ αξρή βάζε ησλ ζρεδίσλ πνπ έθαλε ν Γ. Κπξηαθνχ, κε εκθαλή ηελ επηξξνή απφ ηελ Νενθιαζηθή Πεξίνδν. Απφ ηελ εκέξα ηεο αλαθαηαζθεπήο ηνπ, ηα ηξία θηίξηα ζηεγάδνπλ δηάθνξεο ππεξεζίεο. ην Αλαηνιηθφ θηίξην ζηεγάδεηαη ε Ννκαξρία Ζξαθιείνπ, ζην κεζαίν θηίξην βξίζθνληαη ηα δηθαζηήξηα θαη ζην Γπηηθφ θηίξην ζηεγάδεηαη ε Λέζρε Αμησκαηηθψλ. Σα ελεηηθά Σεηρή – Ο ηαθόο ηνπ Καδαληδάθε Σα Δλεηηθά ηείρε ηνπ Ζξαθιείνπ ρηίζζεθαλ ηνλ 16ν αηψλα απφ ηνλ Μηθέιε ακηθέιη, έλαλ απφ ηνπο δηαζεκφηεξνπο αξρηηέθηνλεο ηεο επνρήο ηνπ. Έρνπλ κήθνο πεξίπνπ 4 ρικ, πάρνο πεξίπνπ 15 κέηξσλ θαη δηαζέηνπλ 12 πχξγνπο, ζην κήθνο ηνπο, θαη 4 κεγάιεο πχιεο. Σα ηείρε ήηαλ ηφζν θαιά ρηηζκέλα πνπ πήξε 21 ρξφληα πνιηνξθίαο γηα λα παξαδνζεί ε πφιε ζηελ Οζσκαληθή Απηνθξαηνξία θαη λα ιήμεη ε Δλεηνθξαηία ηεο Κξήηεο, χζηεξα απφ 450 ρξφληα. Σειηθά, ην 1669, ν θπβεξλήηεο Μνξνδίλη δηαπξαγκαηεχζεθε ηελ παξάδνζε ηεο πφιεο θαη έθπγε κε ηελ πιεηνςεθία ησλ θαηνίθσλ ηεο θαη ηα αξρεία ηεο πφιεο. Ο ηάθνο ηνπ Νίθνπ Καδαληδάθε βξίζθεηαη ζηνλ πχξγν Μαξηηλέλγθν, ζην λφηην ηκήκα ησλ ηεηρψλ. Δίλαη έλαο απιφο ηάθνο, κε έλα μχιηλν ζηαπξφ, πνπ έρεη ραξαγκέλε ηελ δηάζεκε θξάζε πνπ παξήγγεηιε ν Καδαληδάθεο λα γξαθεί ζηνλ ηάθν ηνπ: «Γελ ειπίδσ ηίπνηε. Γελ θνβάκαη ηίπνηε. Δίκαη ειεχζεξνο». 64 Ζ θξήλε ησλ Λεόλησλ – Ναόο ηνπ Αγίνπ Μάξθνπ – Γεκαξρείν Ζξαθιείνπ Ζ Κξήλε “ Morosini ” ή Ληνληάξηα απνηεινχζε καδί κε ην αληίζηνηρν πδξαγσγείν έλα ζεκαληηθφ ηερληθφ θαη αηζζεηηθφ επίηεπγκα. Ο Morosini καδί κε ηνπο κεραληθνχο ηνπ έθεξαλ ην λεξφ απ ηνπο πξφπνδεο ηνπ Γηνχρηα θαηαζθεπάδνληαο δηάθνξα ηερληθά έξγα , πάλσ ζηα νπνία δηακνξθψζεθε ν αγσγφο πξνζαγσγήο λεξνχ. Ζ Κξήλε εγθαηληάζηεθε ην 1628. Απέλαληη απφ ηελ βξχζε βξίζθεηαη ν παιηφο Καζνιηθφο θαζεδξηθφο λαφο ηνπ Αγίνπ Μάξθνπ, πνπ έρεη αλαθαηληζζεί θαη ζήκεξα ζηεγάδεη ηελ Γεκνηηθή Πηλαθνζήθε, κε ελδηαθέξνπζεο εθζέζεηο θαη αθηεξψκαηα. Γίπια απφ ηελ Πηλαθνζήθε είλαη ε παιηά ιέζρε ησλ Δλεηψλ Δπγελψλ, πνπ ζήκεξα ζηεγάδεη ην Γεκαξρείν Ζξαθιείνπ. Σν θηίζκα θαηαζηξάθεθε θαη μαλαρηίζηεθε 3 θνξέο.ν Morosini αλαθαηαζθέπαζε ηε Loggia ζηε ζέζε πνπ είλαη ζήκεξα,κε ηελ πξνζζήθε ελνο λένπ θηίζκαηνο γηα ηελ θχιαμε φπισλ , ηελ Armeria. Εικόνα 41 - Κρίνη των Λεόντων Ο λαόο ηνπ Αγίνπ Σίηνπ Ο Σίηνο ήηαλ ν Κξεηηθφο καζεηήο ηνπ Απνζηφινπ Παχινπ, πνπ θήξπμε ηνλ Υξηζηηαληζκφ ζηελ Κξήηε θαη έθαλε ην λεζί βαζχηαηα ρξηζηηαληθφ, κέρξη ζήκεξα. Ζ εθθιεζία ηνπ Αγίνπ Σίηνπ ρηίζζεθε απφ ηνπο Δλεηνχο, θαηαζηξάθεθε πνιιέο θνξέο θαη μαλαρηίζζεθε ζαλ ηδακί απφ ηνπο Σνχξθνπο, κεηά ηελ πηψζε ηνπ Υάλδαθα, ην 1669. Ζ πξψηε εθθιεζία πεξηείρε ηελ θάξα (θεθάιη) ηνπ Αγίνπ Σίηνπ, ην νπνίν θπγάδεπζαλ ζην Βαηηθαλφ νη Δλεηνί, κε ηελ έμνδν ηνπο απφ ην λεζί εθείλε ηελ ρξνληά. Σν 1966 ην θεηκήιην επεζηξάθε ζηνπο Κξεηηθνχο απφ ηνλ Πάπα Παχιν ηνλ 4ν, θαη ζήκεξα βξίζθεηαη ζην κηθξφ παξεθθιήζη αξηζηεξά ηνπ λάξζεθα. 65 Φπζηθά θάιιε Ίζσο δελ ππάξρεη, εθηφο ηεο Κξήηεο, άιιν ζεκείν ζηε γε πνπ κπνξεί λα αληαγσληζηεί ηελ αξκνληθή ζρέζε ηεο κπζνινγίαο θαη ηεο Φχζεο. Ζ Φχζε είλαη απηή πνπ ψζεζε ηνπο Κξήηεο λα δεκηνπξγήζνπλ ζενχο θαη κχζνπο πνπ είλαη πιένλ κέξνο ηεο παξάδνζήο καο. Θεφηεηεο θαη ήξσεο ήηαλ δεκηνπξγήκαηα ηεο θχζεο θαη ηνπ αλζξψπηλνπ ραξαθηήξα. ην Ννκφ Ζξαθιείνπ, κπνξεί θαλείο λα ζπλαληήζεη ην Ηεξφ βνπλφ Ίδε φπνπ ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε, θάζε Άλνημε ν Γίαο μαλαγελληέηαη. ηνπο ιφθνπο ηνπ Γηνχρηα θαη ησλ Αζηεξνχζησλ Οξέσλ ππάξρεη ζπάληα ρισξίδα θαη παλίδα πνπ νθείιεηαη ζηηο ζαπκάζηεο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ. Απφ επηζηεκνληθήο άπνςεο είλαη ηα νηθνζπζηήκαηα ηα νπνία δεκηνπξγήζεθαλ ζε κεγαιχηεξεο νξεηλέο πιαγηέο. ην Γηνχρηα κάιηζηα θηινμελείηαη κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο απνηθίεο αξπαθηηθψλ πνπιηψλ. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε πηζηεχεηαη φηη εθεί ζάθηεθε ν Γίαο. Μάιηζηα απφ κηα ζπγθεθξηκέλε νπηηθή γσλία ην βνπλφ έρεη ην ζρήκα θεθαιηνχ κε ζηέκκα! ιε ε πεξηνρή ηνπ Ννκνχ Ζξαθιείνπ είλαη δηάζπαξηε απφ δηάθνξα αξσκαηηθά θαη ζεξαπεπηηθά θπηά πνπ γεκίδνπλ ηελ Άλνημε κε έλα επγελέο άξσκα ηελ αηκφζθαηξα. 66 2.1.2.4 Ννκόο Λαζηζίνπ Ο Ννκφο Λαζηζίνπ έρεη κηα ηδηαίηεξεο γνεηείαο θπζηθή νκνξθηά πνπ ζπλαξπάδεη θάζε θνξά ηνλ επηζθέπηε ηνπ ζπλδπάδνληαο δηαδξνκέο ηνπ παξειζφληνο κε έλα πνιιά ππνζρφκελν παξφλ θαη κέιινλ. Σφπνο κε έληνλεο αληηζέζεηο, φπνπ θαλείο κπνξεί λα βξεη κνλαδηθά αξραηνινγηθά επξήκαηα, εληππσζηαθά θαξάγγηα, παλέκνξθα νξνπέδηα, κηθξά γξαθηθά ρσξηά. Ηζηνξηθά ζηνηρεία ηελ αξραηφηεηα ππήξρε ζηελ πεξηνρή έλα κηθξφ ιηκάλη, ε Λαηψ , πνπ ήηαλ επίλεην ηεο Γσξηθήο πφιεο Λαηψ ε Δηέξα πνπ βξηζθφηαλ ζηε ζεκεξηλή ζέζε Γνπιάο. Ζ πφιε θαηά ηνλ 3ν αη. πξν Υξηζηνχ ήηαλ κεγάιν εκπνξηθφ ιηκάλη κε ηζρπξή επηξξνή θαη έθνβε δηθά ηεο λνκίζκαηα. Καηά ην 13ν αη. ν θφιπνο ηνπ Μηξάκπειινπ πήξε ην φλνκα ηνπ απφ ην θξνχξην πνπ έθηηαμαλ εδψ νη Γελνπάηεο. Απφ ην νρπξφ απηφ πνπ βξηζθφηαλ πάλσ ζε έλα ιφθν δπηηθά ηνπ ιηκαληνχ, δε δηαηεξείηαη θαλέλα ίρλνο. Σνλ 16ν αη. έδσζαλ νη Δλεηνί ζηελ πφιε ηε ζεκεξηλή ηεο νλνκαζία απφ ην εθθιεζάθη ηνπ Αγίνπ Νηθνιάνπ πνπ ζψδεηαη κέρξη ζήκεξα ζηε κηθξή ρεξζφλεζν. Μεηά ην 1870 ήξζαλ ζηελ πεξηνρή πνιινί θαθηαλνί γηα λα απνθχγνπλ ηηο αηκαηεξέο δηακάρεο πνπ θξαηνχζαλ ρξφληα. Απφ ηφηε άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ην κέξνο. Οη αξραηνινγηθέο έξεπλεο απέδεημαλ φηη ην Οξνπέδην θαηνηθείηαη απφ ηα Νενιηζηθά ρξφληα. Απνθαιχθζεθαλ νηθηζκνί ζηε ζέζε Καξθί θαη Πιάηε. ηα Ηζηνξηθά ρξφληα απνηεινχζε ηκήκα ηεο πφιεο θξάηνπο Λπηηνχ. ηε βπδαληηλή πεξίνδν ππήξρε ζηε ζέζε Απγνπζηή κεγάινο νηθηζκφο. Οη Βελεηνί φκσο ην 1263, έδησμαλ φινπο ηνπο θαηνίθνπο ηνπ Λαζηζίνπ γηαηί ην Οξνπέδην είρε γίλεη θέληξν αληίζηαζεο ησλ επαλαζηαηψλ. Έηζη ηα ρσξηά εξεκψζεθαλ γηα δχν νιφθιεξνπο αηψλεο θαη ν θάκπνο θαηάληεζε αγξηφηνπνο. ηαλ φκσο νη Βελεηνί αληηκεηψπηζαλ έιιεηςε ζε ζηηεξά αλαγθάζηεθαλ λα επηηξέςνπλ λα θαηνηθεζνχλ θαη πάιη. 67 Αξραηνινγηθνί Υώξνη Εάθξνο Σν Αλάθηνξν ηεο Εάθξνπ είλαη ην ηέηαξην απφ άπνςε κεγέζνπο αλάκεζα ζηα Μηλσηθά Αλάθηνξα. Βξηζθφηαλ ζε κία πιενλεθηηθή ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο ηνπνζεζία, ζε έλαλ πξνζηαηεπκέλν θφιπν θαη ήηαλ ην νηθνλνκηθφ θαη εκπνξηθφ θέληξν πνπ είρε ζπλαιιαγέο κε ηηο ρψξεο ηεο Αλαηνιήο. Απηφ άιισζηε θαίλεηαη θαη απφ ηα επξήκαηα ησλ αλαζθαθψλ φπσο ειεθαληφδνληα, ράιθηλα λνκίζκαηα θαη πνιιά άιια. Δίρε δχν θπξίσο θηίξηα: ην παιηφ αλάθηνξν ην νπνίν θαηαζθεπάζηεθε ην 1900 π.Υ θαη ην θαηλνχξην ην νπνίν θαηαζθεπάζηεθε ην 1600 Π.Υ. αιιά θαηαζηξάθεθε ην 1450 φπσο θαη ηα ππφινηπα κηλσηθά Αλάθηνξα. Σν Αλάθηνξν ήηαλ ην νηθνλνκηθφ, ζξεζθεπηηθφ θαη εκπνξηθφ θέληξν θαη ήηαλ πεξηηξηγπξηζκέλν απφ ηελ πφιε. Μεηά ηελ θαηαζηξνθή ηνπ δελ μαλαθηίζηεθε θαη ε φιε πεξηνρή ρξεζηκνπνηνχηαλ κφλν γηα θαιιηέξγεηα. Γνπξληά Ζ Γνπξληά- ε αξραία ηεο νλνκαζία δελ είλαη αθφκα γλσζηή- είλαη ην πην ραξαθηεξηζηηθφ θηίζκα κεζαίνπ κεγέζνπο απφ απηά πνπ έρνπλ αλαζθαθεί θαη ηνπνζεηείηαη ρξνλνινγηθά ζηελ θνξχθσζε ηνπ Μηλσηθνχ Πνιηηηζκνχ (1550-1450 π.Υ) Ολνκάδεηαη "Πνκπεία ηεο Μηλσηθήο Κξήηεο" εμαηηίαο ηεο πνιχ θαιήο θαηάζηαζεο ζπληήξεζεο. Βξίζθεηαη ζε έλα ρακειφ ιφθν θνληά ζηε ζάιαζζα ζηελ Ηεξάπεηξα. Οη πξψηνη θάηνηθνη εγθαηαζηάζεθαλ εθεί ηελ Πξνκηλσηθή Πεξίνδν (γχξσ ζην 2300 π.Υ). Δπίζεο ζψδνληαη εξείπηα ηεο Μεζνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (20001600 π.Υ). Λαηώ Ζ Λαηψ ήηαλ απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο Γσξηθέο Πφιεηο-Κξάηε ηεο Κξήηεο, αλ θαη πξέπεη λα ππήξρε θαη πξηλ ηελ θάζνδν ησλ Γσξηέσλ. Δίλαη ρηηζκέλε αλάκεζα ζε δχν ιφθνπο, κηα ηνπνζεζία πνπ πξνζηαηεχεηαη απφ πηζαλέο επηζέζεηο αιιά ζπλάκα είρε θαη ππέξνρε ζέα ζηνλ Κφιπν ηνπ Μηξακπέιινπ. Ζ Λαηψ ήηαλ θαη γελέηεηξα ηνπ Νέξρνπ κεγάινπ ζαπκαζηή ηνπ Μεγάινπ Αιεμάλδξνπ. Πξηλ ην ηέινο ηνπ 3νπ π.Υ αηψλα νη θάηνηθνη ηεο Λαηνχο ζπκκεηείραλ ζηε Οκνζπνλδία ησλ Κξεηηθψλ Πφιεσλ θαη κνηξαδφληνπζαλ ηνπο ίδηνπο λφκνπο. Δίρε πνιιέο ζπλαιιαγέο κε ηε Ρφδν θαη κε ηνλ Δπκέλε ην Βαζηιηά ηεο Πεξγάκνπ. Χζηφζν ήηαλ ζε ζπλερή δηακάρε κε ηε γεηηνληθή πφιε ηνπ φινπο γηα ηε δηεπζέηεζε ησλ κεηαμχ ηνπο ζπλφξσλ. Σν ιηκάλη ηεο 68 πφιεο ήηαλ ε Κακάξα, ν ζεκεξηλφο Άγηνο Νηθφιανο θαη ήηαλ ηφζν δξαζηήξηα πνπ ην ζηξαηεγείν κεηαθέξζεθε εθεί ην 20 Π.Υ. αηψλα θαη ε Λαηψ εγθαηαιείθζεθε ζηαδηαθά. Βαζηιηθή Ζ Βαζηιηθή ήηαλ απφ ηηο πξψηεο Μηλσηθέο πφιεηο πνπ είραλ πνιενδνκηθφ ζρέδην. Βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή θαη ζηηο πιαγηέο ελφο ρακεινχ ιφθνπ, θνληά ζην ρσξηφ Βαζηιηθή. Ζ πξψηε απνηθία παξνπζηάδεηαη ζηελ Πξνκηλσηθή πεξίνδν (γχξσ ζηα 2600-2300 π.Υ) θαη νθείιεη ηελ αλάπηπμή ηεο φρη κφλν ζηε ζηξαηεγηθή ηεο ζέζε αιιά θαη ζηηο άξηζηεο ζρέζεηο κε ηηο γεηηνληθέο πφιεηο.. Σν θπξίσο θηίξην ηεο ηνπνζεζίαο θαηαζηξάθεθε απφ θσηηά γχξσ ζηα 2300 Π.Υ. Ο ιφθνο επαλαθαηνηθήζεθε ζηε Μεζνκηλσηθή Πεξίνδν, φπσο απνδεηθλχεηαη απφ έλα θηίζκα ηεο πεξηφδνπ εθείλεο (γχξσ ζηα 2200 - 1900 π.Υ), κέρξη ηε Ρσκατθή Πεξίνδν. Παιαηόθαζηξν ην Βνξεηφηεξν ζεκείν ηεο Αλαηνιηθήο Κξήηεο βξίζθνληαη ηα εξείπηα ηεο ηνπνζεζίαο πνπ άλζηζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Τζηεξνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (1550-1220 π.Υ). Χζηφζν ζηελ ίδηα πεξηνρή ππάξρνπλ θαη εξείπηα ηεο Πξνκηλσηθήο θαη Μεζνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (3000-1550 π.Υ), θπξίσο λεθξνηαθεία κε θαινθηηαγκέλεο νζηενζήθεο θαη δηάθνξα ζπίηηα. Δηθάδεηαη πσο ε πεξηνρή θαηνηθήζεθε φηαλ εγθαηαιείθζεθε ε Εάθξνο (ην 1450 π.Υ). Ζ πφιε θάιππηε κηα ζπλνιηθή έθηαζε άλσ ησλ 50.000 ηεηξαγσληθψλ κέηξσλ, ήηαλ ππθλνθαηνηθεκέλε αιιά αλνρχξσηε. Σξππεηόο ε κηα κηθξή πεξηνρή πνπ νλνκάδεηαη Σξππεηφο, 3 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά απφ ηε κνληέξλα εηεία βξίζθεηαη κία πφιε ηεο Διιεληζηηθήο Πεξηφδνπ (κέζα ηνπ 4νπ – 10νπ αηψλα π.Υ), πνπ νλνκαδφηαλ πηζαλφηαηα Ηηεία. Υακέδη ε έλαλ ιφθν πνπ νλνκάδεηαη νπβισηφ Μνπξί βξίζθεηαη ην κνλαδηθφ νβάι ζπίηη ηεο Μεζνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (2100-2000 π.Υ). Ζ θαηαζθεπή ηνπ ζπηηηνχ είλαη κία κηθξή απιή πεξηηξηγπξηζκέλε απφ δσκάηηα. Έλα απφ ηα κεγαιχηεξα δσκάηηα ρξεζηκνπνηνχηαλ ζαλ Ηεξφ. ε κία λεφηεξε αξρηηεθηνληθή θάζε αλήθνπλ ηα επξήκαηα ηξηψλ δσκαηίσλ ζηελ αλαηνιηθή επεθηακέλε κεξηά, ειάρηζηα ζθεπαζκέλα. 69 Μνπζεία Αξραηνινγηθό Μνπζείν Ηεξάπεηξαο Σν Μνπζείν ηδξχζεθε ζηα ηέιε ηνπ 190π αηψλα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο Σνπξθηθήο θαηνρήο ζηελ Κξήηε θαη είρε ζηεγαζηεί ζε πνιιά θηίξηα ζην παξειζφλ. ήκεξα ζηεγάδεηαη ζην Οηθνλνκηθφ Οζσκαληθφ ρνιείν, ην νπνίν έρεη ραξαθηεξηζηεί δηαηεξεηέν θαη έρεη δσξηζεί ζην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ απφ ην Γήκν Ηεξάπεηξαο. ηηο ζπιινγέο πνπ εθηίζεληαη ζπκπεξηιακβάλνληαη ηα παξαθάησ: Μηλσηθή ηέρλε, φπσο δσγξαθηζκέλεο ζαξθνθάγνπο, πηζάξηα, βάδα θαη πνιιά άιια πνπ ρξνλνινγνχληαη γχξσ ζην 14001200 π.Υ Αγαικαηίδηα θαη ακθνξείο ηεο Γεσκεηξηθήο Πεξηφδνπ(90ο κε 80ο αηψλαο π.Υ). Αληηθείκελα ηεο Αξρατθήο Πεξηφδνπ(θπξίσο αγαικαηίδηα θαη ακθνξείο ηνπ 7νπ θαη 6νπ αηψλα π.Υ). Ακθνξείο θαη αγαικαηίδηα ηεο Διιεληζηηθήο θαη Κιαζζηθήο Πεξηφδνπ (ηέιε 10νπ π.Υ - 4νπ κ.Υ. αηψλα). Ρσκατθέο επηγξαθέο θαη αγάικαηα. Νεθξηθά αληηθείκελα ησλ Διιεληθψλ θαη Ρσκατθψλ εηψλ. Αξραηνινγηθή πιινγή Νεαπόιεσο Ζ αξραηνινγηθή ζπιινγή ηεο Νεάπνιεο, δεκηνπξγήζεθε πξηλ ην Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν θαη κέζα ζε δχν ρξφληα ζπκπεξηιάκβαλε παξαπάλσ απφ 1000 αληηθείκελα, ηα πεξηζζφηεξα εθ ησλ νπνίσλ βξέζεθαλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Μεξακβέινπ θαζψο θαη ζε άιιεο ηνπνζεζίεο ηεο πεξηνρήο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο Ηηαιηθήο θαηνρήο θαη ράξηο ζηηο πξνζπάζεηεο ηνπ ηφηε έθηαθηνπ έθνξνπ αξραηνηήησλ, Δκκ. Μαπξνεηδή, ε ζπιινγή πξνζηαηεχζεθε ζην ππφγεην ηεο Έλσζεο. ήκεξα ζηεγάδεηαη ζε έλα θηίξην ην νπνίν δσξίζεθε απφ ην Τπνπξγείν Τγείαο θαη ην Γήκν ζην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ. Αξραηνινγηθό Μνπζείν Αγίνπ Νηθνιάνπ Σν Μνπζείν ηνπ Αγίνπ Νηθνιάνπ ηδξχζεθε ην 1970 ψζηε λα κπνξέζνπλ λα ζηεγαζηνχλ ηα αλαξίζκεηα αξραηνινγηθά επξήκαηα ηεο Αλαηνιηθήο Κξήηεο, ηα νπνία κέρξη ηφηε ζηεγάδνληαλ ζην Μνπζείν Ζξαθιείνπ. ηηο ζπιινγέο ηνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη κεηαμχ άιισλ: Δπξήκαηα ηεο Πξνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (3000-2000 π.Υ θαζψο θαη επξήκαηα ηεο Μεζνκηλσηθήο Πεξηφδνπ (26002200 π.Υ) απφ ηα θνξπθαία Ηεξά ησλ: Πεηζνθά, Μφδη, Σξαφζηαινο, Καιακάθη, Πξηληά, Δηηαλή θαη Κεθάια. Δπξήκαηα ηεο Μεηακηλσηθήο Πεξηφδνπ (1400 - 1200 π.Υ) απφ ηνπο ηάθνπο ηεο Μηιάηνπ θαη ηνπ Κξηηζά. Δπξήκαηα ηεο Γεσκεηξηθήο 70 Πεξηφδνπ απφ ηνλ Αλάβινρν Βξαραζίνπ. Δπξήκαηα ηεο Αξρατθήο Πεξηφδνπ απφ ηελ πεξηνρή ηνπ ινπο. Δπξήκαηα απφ ηελ πφιε Λαηψ έσο ηελ Κακάξα πνπ ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ Διιεληζηηθή ζηε Ρσκατθή πεξίνδν. Αξραηνινγηθό Μνπζείν εηείαο Σν Αξραηνινγηθφ Μνπζείν εηείαο ζπκπεξηιακβάλεη ηα πην ζεκαληηθά επξήκαηα ηεο Αλαηνιηθή Κξήηεο. Δθηφο απφ ηνπο ρψξνπο εθζέζεσο, ην Μνπζείν έρεη απνζήθεο, εξγαζηήξηα θαη γξαθεία κε πξνζσπηθφ. Σν Μνπζείν είλαη αλνηθηφ ζην θνηλφ απφ ην 1984 θαη ζρεδηάδεηαη λα επεθηαζεί ζχληνκα. Σα αληηθείκελα είλαη εθηεζεηκέλα κε ρξνλνινγηθή ζεηξά, κε επεμεγεκαηηθέο πιεξνθνξίεο γηα θάζε πεξίνδν. Μνπζείν – Δθζεηήξην Σνπηθώλ πξντόλησλ Σν εθζεηήξην – κνπζείν ηνπηθψλ πξντφλησλ, δεκηνπξγήζεθε θαη ιεηηνπξγεί κε ηελ επζχλε ηεο Έλσζεο Αγξνηηθψλ πλεηαηξηζκψλ εηείαο. θνπφο ηνπ ε πξνβνιή ησλ ηνπηθψλ πξντφλησλ, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο θαη ε ελίζρπζε ηεο ηνπηθήο παξαγσγήο. Κπξίαξρα πξντφληα είλαη ην πεξίθεκν ειαηφιαδν «εηεία», ν θεκηζκέλνο «Κξεηηθφο Σνπηθφο Οίλνο» ηεο εηείαο θαη ε ηζηθνπδηά Βαξβάθη. Λανγξαθηθό Μνπζείν Μεηά απφ καθξνρξφληεο πξνζπάζεηεο θαη δξαζηεξηνπνίεζε ησλ κειψλ ηνπ πνιηηηζηηθνχ ζπιιφγνπ «Βηηζέληδνο Κνξλάξνο» θαη κε ηε ζπλεξγαζία θαη αξσγή ηνπ Γήκνπ νξγαλψζεθε θαη ιεηηνπξγεί έλα αμηφινγν ιανγξαθηθφ κνπζείν κε ελδηαθέξνληα εθζέκαηα. Σα εθζέκαηα αλήθνπλ ζηνλ πξνεγνχκελν αηψλα θαη ζηηο αξρέο ηνπ αηψλα καο. Πεξίθεκα θεληήκαηα πθαληά εμαηξεηηθήο ηέρλεο, μπιφγιππηα, ηνπηθέο ελδπκαζίεο, νηθνζθεπέο εηθφλεο θαη άιια είδε δίλνπλ κηα παξαζηαηηθή εηθφλα ηεο παιηάο δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο εηείαο 71 Μνλαζηήξηα θαη Μλεκεία Μνλή Σνπινύ Απφ ηα πην νλνκαζηά θαη πινχζηα κνλαζηήξηα πνπ έρνπλ απνκείλεη είλαη ε κνλή ηεο Κπξάο Αθξσηεξηαλήο, γλσζηφηεξν κε ην φλνκα Σνπινχ, επεηδή πήξε ην πξνλφκην θαηά ηελ νζσκαληθή θαηάθηεζε λα δηαηεξεί θαλφλη. Ζ Μνλή Σνπινχ είλαη έλα ηζηνξηθφ κνλαζηήξη πνπ δηαδξακάηηζε ζεκαληηθφ ξφιν ζε φινπο ηνπο αγψλεο ησλ Κξεηηθψλ γηα Διεπζεξία. Σν θαζνιηθφ ηε Μνλήο είλαη αθηεξσκέλν ζηελ Παλαγία θαη ζηνλ Άγην Ησάλλε ηνλ Πξφδξνκν. Ο δξαζηήξηνο εγνχκελνο ηεο κνλήο Φηιφζενο παλνπδάθεο ζήκεξα έρεη θξνληίζεη λα αλαζηεισζεί νιφθιεξν ην κνλαζηήξη θαη λα νξγαλσζεί κνπζείν παιηψλ εηθφλσλ θαη ραιθνγξαθηψλ. Ηδηαίηεξεο θαιιηηερληθήο αμίαο θαη έκπλεπζεο είλαη νη δχν θνξεηέο εηθφλεο, έξγν ηνπ Ησάλλνπ Κνξλάξνπ, ε εηθφλα «Μέγαο εί Κχξηε θαη Θαπκαζηά ηα έξγα νπ» θαη ε Αγία Αλαζηαζία ε Φαξκαθνιχηξηα. Δθηφο απφ ηηο θνξεηέο εηθφλεο εμαηξεηηθήο ηέρλεο εθηίζεληαη Δπαγγέιηα, αξγπξνεπίρξπζνη ζηαπξνί, κνιπβδφβνπια παηξηαξρηθά ζπγίιηα, αξρηεξαηηθά άκθηα θ.α. Μνλή Καςά θαισκέλν ζην θξχδη ηεο εμφδνπ ηνπ θαξαγγηνχ ησλ Πεξβνιαθίσλ, ζε επηβιεηηθφ ηνπίν πνπ αηελίδεη ην Ληβπθφ πέιαγνο βξίζθεηαη ην κνλαζηήξη ηνπ Αγίνπ Ησάλλε ηνπ Καςά. Σν κνλαζηήξη είλαη κεηφρη ηεο Μνλήο Σνπινχ θαη απέρεη 9 ρι.κ. απφ ηνλ νηθηζκφ ηνπ Μαθξχ Γηαινχ. Μνλή Παλαγίαο Φαλεξσκέλεο Βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή Πιαηάλη, δπηηθά ηεο εηείαο. ήκεξα ην κνλαζηήξη είλαη ζρεδφλ εγθαηαιειεηκκέλν θαη ζην κηθξφ απηφ βπδαληηλφ εθθιεζάθη, πηζαλφηαηα ηνπ 15νπ αηψλα, ζπάληα γίλνληαη ιεηηνπξγίεο. Ζ Δθθιεζία ηεο Παλαγηάο Κεξάο Ζ θαλνληθή εθθιεζία κε ηξνχιν ρηίζηεθε ην 13ν κ.Υ. αηψλα θαη ήηαλ αθηεξσκέλε ζηελ Κνίκεζε ηεο Θενηφθνπ. Σα ππφινηπα θιίηε πξνζηέζεθαλ ηνλ επφκελν αηψλα θαη ε εθθιεζία επηδηνξζψζεθε. 72 Νεζίδα πηλαιόγθα Νεζίδα ζηελ είζνδν ηνπ θφιπνπ ηεο Δινχληαο φπνπ θαηά ηελ αξραηφηεηα ππήξρε θξνχξην ησλ Οινπληηψλ. Σν 1579 θηίζζεθε απφ ηνπο Βελεηνχο ηζρπξφηαην θξνχξην, ην νπνίν παξέκεηλε ζηελ θπξηαξρία ηνπο θαη κεηά ηελ θαηάιεςε ηεο Κξήηεο απφ ηνπο Σνχξθνπο ην 1669. Σα ηειεπηαία ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο ήηαλ αζθαιήο ηφπνο δηακνλήο νζσκαληθψλ νηθνγελεηψλ. Σν 1903, κε απφθαζε ηεο θξεηηθήο πνιηηείαο, νξίζηεθε σο ηφπνο δηακνλήο ησλ ιεπξψλ ηεο Κξήηεο. Αλαζηεισηηθέο εξγαζίεο απφ ηελ 13 Δθνξεία Βπδαληηλψλ Αξραηνηήησλ έγηλαλ ζε κεκνλσκέλα παιαηά θηίζκαηα. Φπζηθά θάιιε Κάησ Εάθξνο Σν θαξάγγη ηεο Κάησ Εάθξνπ είλαη γλσζηφ θαη σο θαξάγγη ησλ λεθξψλ. Δδψ νη κηλσίηεο ζηηο ζρηζκέο θαη ζηα θνηιψκαηα έζαβαλ ηνπο λεθξνχο ηνπο. Δίλαη κέξνο ηνπ επξσπατθνχ κνλνπαηηνχ Δ4 θαη εχθνια θαλείο ζε κία ψξα κπνξεί λα ην δηαζρίζεη. Φαξάγγη Λακλνλίνπ Σν θαξάγγη ηνπ Λακλνλίνπ πήξε ην φλνκά ηνπ απφ ην ρσξηφ Λακλφλη. Ζ άθξε ηνπ ζπλαληά ηηο παλέκνξθεο παξαιίεο ηνπ Ξεξφθακπνπ. Φαξάγγη Πεύθσλ Σν θαξάγγη ησλ Πεχθσλ είλαη έλα ππέξνρν θαξάγγη κε θαηαπιεθηηθνχο ζρεκαηηζκνχο ησλ πεηξσκάησλ ηνπ απφ ηελ επίδξαζε ησλ θπζηθψλ δπλάκεσλ θαη νδεγεί ζηελ παξαιία ηνπ Μαθξχ Γηαινχ. Σν ζπήιαην ηνπ Φπρξό Σν ζπήιαην ηνπ Φπρξφ είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθνχο ιαηξεπηηθνχο ρψξνπο ηεο Μηλσηθή ο Κξήηεο. Ζ ιεηηνπξγία ζπειαίσλ σο Ηεξψλ ήηαλ έλα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πίζηεο θαη ζξεζθείαο ησλ αξραίσλ Κξεηψλ. Σα αληηθείκελα πνπ βξέζεθαλ ζην ζπήιαην καξηπξνχλ ηελ παξνπζία αλζξψπσλ απφ ηελ Πξνκηλσηθή έσο θαη ηε Ρσκατθή Πεξίνδν. Σα επξήκαηα ήξζαλ ζην θσο έπεηηα απφ ηδησηηθέο θαη παξάλνκεο αλαζθαθέο θαη ζήκεξα εθηίζεληαη ζην Αξραηνινγηθφ Μνπζείν Ζξαθιείνπ, αιιά θαη ζην Μνπζείν ηεο Ομθφξδεο. 73 Οη αλεκόκπινη ηνπ Λαζηζίνπ Ζ πην εληππσζηαθή νκάδα αλεκφκπισλ ζηελ Κξήηε. Βξίζθνληαη ζηε Βφξεηα είζνδν ηνπ Οξνπεδίνπ Λαζηζίνπ είλαη ην ζήκα θαηαηεζέλ φιεο ηεο πεξηνρήο. ήκεξα ζψδνληαη 24 αλεκφκπινη απφ ηνπο 26 πνπ ήηαλ αξρηθά, εθ ησλ νπνίσλ νη 7 επεθηείλνληαη ζηε Νφηηα είζνδν ηνπ Οξνπεδίνπ. Απηνχ ηνπ είδνπο νη αλεκφκπινη ζπλαληνχληαη κφλν ζηελ Κξήηε θαη ζηελ Κάξπαζν, αιιά απηνί ηεο Κξήηεο είλαη γεληθά πην θαινρηηζκέλνη θαη πην φκνξθνη. Σν Φαξάγγη ηνπ Υάνπο Σν θαξάγγη απηφ βξίζθεηαη κπξνζηά απφ ην ρσξηφ Βαζηιηθή. Δίλαη έλα ζπάλην κνξθνινγηθφ θαηλφκελν ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. Δίλαη ην ςειφηεξν θαξάγγη ζηελ Δπξψπε (700 κέηξα χςνο θαη ζηε βάζε ηνπ 8 κέηξα θάξδνο). Πίζσ απφ ην θαξάγγη βξίζθεηαη κία ραξάδξα ε νπνία είλαη απιεζίαζηε απφ ηελ είζνδν ηνπ θαξαγγηνχ ελψ ππάξρνπλ θαη δχν κηθξέο ιίκλεο πνπ θαζηζηνχλ ην θαξάγγη ζε έλα πνιχ ζπάλην πγξνβηφηνπν. Σα λεζηά Γηνλπζηάδεο Δίλαη έλα ζχκπιεγκα απφ ηηο λεζίδεο Γξαγνλάδα, Γηλληζάδα, Παμηκάδα θαη Παμηκαδάθη, φπνπ βξίζθεηαη έλα ζπάλην είδνο γεξαθηνχ, ην γλσζηφ επνλνκαδφκελν "Γεξάθη Διενλφξα". Σν λεζί Υξπζή ή Γατδνπξνλήζη Δίλαη έλα λεζί απέλαληη απφ ηελ Ηεξάπεηξα, ην νπνίν κπνξεί θαλείο λα επηζθεθζεί θαζεκεξηλά. πσο καξηπξά θαη ην φλνκα είλαη θαιπκκέλν απφ ρξπζή ακκνπδηά, ρξπζνχο ιφθνπο θαη έλα κνλαδηθφ δάζνο θέδξσλ. Βάη Σν Βάη βξίζθεηαη 25 ρηιηφκεηξα αλαηνιηθά ηεο εηείαο θαη είλαη έλα κνλαδηθφ θνηληθφδαζνο ζε έλα ηνπίν αζπλήζηζηεο ηξνπηθήο νκνξθηάο. χκθσλα κε κία εθδνρή, ην δάζνο ην δεκηνχξγεζαλ νη Φνίληθεο θαηαθηεηέο πνπ είραλ εγθαηαζηαζεί ζηε γεηηνληθή πφιε Ίηαλνο θαη ιάηξεπαλ ην ζεφ Φνίληθα. χκθσλα κε κία άιιε εθδνρή, ππνζηεξίδεηαη φηη ην δάζνο ην δεκηνχξγεζαλ νη αηγχπηηνη πνιεκηζηέο ηνπ Πηνιεκαίνπ, νη νπνίνη είραλ έξζεη ζαλ ζχκκαρνη ηεο Ηηάλνπ γηα ηε δηακάρε πνπ είρε ηφηε κε ηελ Πξαηζφ θαη ηελ Ηεξάπεηξα. Ζ ηξίηε εθδνρή ππνζηεξίδεη φηη ην δάζνο 74 δεκηνπξγήζεθε απφ ηα θνπθνχηζηα ησλ ρνπξκάδσλ ησλ αξαθελψλ πεηξαηψλ πνπ έθαγαλ ζαλ παξαδνζηαθφ έδεζκα κεηά ηελ θαηάθηεζε ηεο λήζνπ ην 824 π.Υ ειέθαλνο ηε ειέθαλν βξίζθεηαη έλα δάζνο απφ θππαξίζζηα θαη πεχθα, κνλαδηθφ ζην είδνο ηνπ θαη ελδείθλπηαη γηα νξεηβαζία θαη γηα θπζηνιαηξηθφ ηνπξηζκφ. Γηθηαίνλ Άληξν Ο επηζθέπηεο ηνπ Οξνπεδίνπ Λαζηζίνπ πξέπεη λα επηζθεθζεί θαη ην Γηθηαίν Άληξν. Δίλαη ην ζπήιαην ζην νπνίν ζχκθσλα κε ηε κπζνινγία κεγάισζε ν Γίαο κε ηε βνήζεηα ηεο θαηζίθαο Ακάιζεηαο θαη ησλ Κνπξεηψλ. Βξίζθεηαη παξαπάλσ απφ ην ρσξηφ Φπρξφ, ζε πςφκεηξν 1025 κέηξσλ. 75 2.2 Δθπαίδεπζε Σν εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ εξγαδνκέλσλ ηεο Πεξηθέξεηαο Κξήηεο εκθαλίδεη απνθιίζεηο ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ηεο ρψξαο. Τπάξρεη πζηέξεζε ζε πηπρηνχρνπο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη ζε απνθνίηνπο κέζεο εθπαίδεπζεο, ελψ ε εμεηδίθεπζε ηεο νηθνλνκίαο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηνλ ηνπξηζκφ δεκηνπξγεί πςειέο απαηηήζεηο ζε δεμηφηεηεο θαη εηδηθεχζεηο. Οη ππνδνκέο εθπαίδεπζεο θπξίσο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ζηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο είλαη ζε πςειφ επίπεδν. Ζ Κξήηε βξίζθεηαη κεηαμχ ησλ πην ηζρπξψλ πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο φζνλ αθνξά ηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο θαη ηεο πξνζθνξάο. Μεηά απφ 20 ρξφληα ζεκαληηθψλ επελδχζεσλ, δηαζέηεη ζεκαληηθή ππνδνκή γηα ηελ παξαγσγή έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο κε δηεζλή αλαγλψξηζε, ζχγρξνλεο εγθαηαζηάζεηο ζε έλα επξχ θάζκα πςειψλ ηερλνινγηψλ θαη δηεζλψο αληαγσληζηηθά εηδηθά φζνλ αθνξά ηε δηεθδίθεζε Δπξσπατθψλ ρξεκαηνδνηήζεσλ Έξεπλαο θαη Σερλνινγίαο. Οξηζκέλα απφ ηα εξεπλεηηθά ηδξχκαηα ηεο πεξηθέξεηαο φπσο ην ΗΣΔ θαη ην ΗΘΑΒΗΚ έρνπλ δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγνχλ ιακβάλνληαο ιηγφηεξν απφ 20% ηεο ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο απφ ην Διιεληθφ θξάηνο. Δπίζεο ηθαλνπνηεηηθή είλαη ε θηλεηηθφηεηα θαη αληαιιαγή επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ (εξεπλεηέο, εθπαηδεπφκελνη) κεηαμχ εξεπλεηηθψλ θέληξσλ θαη παλεπηζηεκίσλ. ηελ Κξήηε ιεηηνπξγνχλ ην Παλεπηζηήκην, ην Ονιπηερλείν, ην Μ.Α.Η.Υ.,ην ΣΔΗ Κξήηεο, θαζψο θαη Σνπξηζηηθέο ζρνιέο φπσο ε ΗΑΣΑ θαη ε ΑΣΔΑΝ αλαπηχζζνληαο ζεκαληηθή εθπαηδεπηηθή θαη εξεπλεηηθή δξαζηεξηφηεηα . Παξ'φια απηά, ην θελφ ζηε ηνπξηζηηθή εθπαίδεπζε ππάξρεη θαη είλαη αξθεηά εκθαλέο. Kαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαινθαηξηλήο πεξηφδνπ ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ θαηαθεχγνπλ ζηε πξφζιεςε αηφκσλ αλεηδίθεπησλ, αλεθπαίδεπησλ, αηφκσλ πνπ επθαηξηαθά αζρνινχληαη κε ηα ηνπξηζηηθά επαγγέικαηα. Αθφκε πην αλεζπρεηηθφ είλαη ην θαηλφκελν ηεο ζνβαξήο έιιεηςεο εηδηθνηήησλ ζηα μελνδνρεηαθά επαγγέικαηα θαζψο θαη ην γεγνλφο φηη πνιιά κνξθσκέλα άηνκα απνθεχγνπλ ην μελνδνρεηαθφ επάγγεικα. Απηφ βέβαηα έρεη σο απνηέιεζκα λα επηδξά αξλεηηθά ζηελ παξνρή ησλ ππεξεζηψλ, ην ζέξβηο ησλ πειαηψλ, ηηο πσιήζεηο, ηα θέξδε, ηηο επελδχζεηο, ην θχξνο ηνπ ίδηνπ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. H εθπαίδεπζε ινηπφλ είλαη αλαγθαία. 76 2.3 Σνπξηζηηθή Αλσδνκή ηελ ελφηεηα απηή ζα δνχκε αλαιπηηθά ηνπο ηχπνπο θαη ηηο θαηεγνξίεο ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ. Θα δνχκε επίζεο ζηνηρεία γηα ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία θαζψο επίζεο θαη γηα ηηο αεξνπνξηθέο εηαηξείεο. 2.3.1 Γνκέο Σνπξηζηηθώλ θαηαιπκάησλ Υσξίο ακθηβνιία, ε Κξήηε, πξνζθέξεη κηα πνηθηιία πξνζθνξάο ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ φισλ ησλ εηδψλ. Ζ αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο ζηελ Κξήηε ηα ηειεπηαία ρξφληα ήηαλ ιίγν κηθξφηεξε απφ ηνλ αληηπξνζσπεπηηθφ κέζν φξν ηεο Διιάδαο. Ζ αχμεζε απηή δηθαηνινγείηε ρξνληθά απφ ην 1995 απφ ηφηε δειαδή πνπ ε Διιεληθή θπβέξλεζε ρνξήγεζε ζηα θαηαιχκαηα ην ' ήκα Νφκηκεο Γηαρείξηζεο', ζε κία πξνζπάζεηα λα ελζαξξχλεη ηνπο ηδηνθηήηεο παξάλνκσλ θαηαζθεπαζκέλσλ θαηαιπκάησλ θαη θπξίσο ησλ απηνεμππεξεηνχκελσλ λα λνκηκνπνηεζνχλ. ην θεθάιαην απηφ γίλεηαη ν δηαρσξηζκφο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ βάζεη ηνπ είδνπο, ηεο θαηεγνξίαο, ηεο ρσξνζέηεζεο θαη ηεο δπλακηθφηεηαο αλά λνκφ θαηά ηα έηε 2004- 2010. Δίδη και καηηγοπίερ ηοςπιζηικών καηαλςμάηων Σα είδε ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ ζηνπο ηέζζεξηο λνκνχο ηεο Κξήηεο θαηά ηα έηε 2004-2005 κπνξνχλ λα ρσξηζηνχλ σο εμήο: 1. Ξελνδνρεηαθέο Μνλάδεο 2. Δλνηθηαδφκελα Γσκάηηα- Γηακεξίζκαηα 3. Campings 4. Σνπξηζηηθέο Καηνηθίεο- Δπαχιεηο 77 2.3.1.1 Ξελνδνρεηαθέο Μνλάδεο Ζ γεληθφηεξε εηθφλα ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ην έηνο 2004 αλά λνκφ έρεη σο εμήο: Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 517 59.438 Ν. Λαζηζίνπ 236 21.274 Ν. Ρεζχκλνπ 284 27.479 Ν. Υαλίσλ 458 30.810 χλνιν 1.495 139.001 Καηεγνξίεο, κνλάδεο, δωκάηηα θαη θιίλεο μελνδνρείωλ αλά λνκό ην 2004 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα ζπκπεξαίλνπκε φηη ην 2004 ν λνκφο Ζξαθιείνπ έξρεηαη πξψηνο ζε αξηζκφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ θαη θιηλψλ, ελψ νη λνκνί Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλεο έρνπλ ζρεδφλ ην κηζφ αξηζκφ απφ ην λνκφ Ζξαθιείνπ. πσο θαίλεηαη θαη ζηα παξαθάησ δηαγξάκκαηα, ν λνκφο Υαλίσλ πιεζηάδεη ην λνκφ Ζξαθιείνπ κε 31% θαη 34% αληίζηνηρα ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο, ελψ μεθάζαξε είλαη ε ππεξνρή ηνπ λνκνχ Ζξαθιείνπ ζηηο θιίλεο. 15% 23% Ν. Ρεκφμνου 20% Ν. Ηρακλείου Ν. Χανίων 43% Ν. Λαςικίου Γξάθεκα 3 - Πνζνζηηαίν δηάγξακκα μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ αλά λνκό 2004 78 πσο βιέπνπκε απφ ην παξαπάλσ πνζνζηηαίν δηάγξακκα μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ αλά λνκφ, γηα ην 2004 ην Ζξάθιεην θαηείρε ηελ πξψηε ζέζε ζε πνζφηεηα θιηλψλ γηα ην ζπγθεθξηκέλν έηνο κε πνζνζηφ 34,57% ζηελ δεχηεξε ζέζε έξρνληαη ηα Υαληά κε πνζνζηφ 30,64%, αθνινπζεί ην Ρέζπκλν κε πνζνζηφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ πνπ θηάλεη ην 19% θαη ηέινο έξρεηαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε πνζνζηφ 15,79% 15% 23% Ν. Ρεκφμνου 20% Ν. Ηρακλείου Ν. Χανίων 43% Ν. Λαςικίου Γξάθεκα 4 -Πνζνζηηαίν δηάγξακκα θιηλώλ αλά λνκό 2004 ην ζπγθεθξηκέλν δηάγξακκα αλαπαξηζηάηαη ζε πνζνζηά, ν αξηζκφο θιηλψλ αλά Ννκφ γηα ην 2004. Ο Ννκφο κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ θιηλψλ, είλαη ν λνκφο Ζξαθιείνπ κε πνζνζηφ 42,76% κεηά αθνινπζεί ν λνκφο Υαλίσλ κε πνζνζηφ 2,17% , ζηελ ηξίηε ζέζε έξρεηαη ν λνκφο Ρεζχκλνπ κε πνζνζηφ 22,17% ελψ ζηελ ηέηαξηε ζέζε θαηαηάζζεηαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε πνζνζηφ 15,3%. ηελ ζπλέρεηα αθνινπζνχλ πίλαθεο πνπ πεξηγξάθνπλ ηηο θαηεγνξίεο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ αλά λνκφ ην έηνο 2004. 79 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ζξαθιείνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 13 3982 8056 A 58 10538 20080 B 65 4764 9086 C 137 4818 9180 D 46 1303 2587 E 15 344 668 Πίλαθαο 2- Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Ζξαθιείνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 2 θαίλεηαη φηη ζην λνκφ Ζξαθιείνπ ηα πεξηζζφηεξα μελνδνρεία, είλαη ηξίηεο θαηεγνξίαο (C137 κνλάδεο). Αθνινπζνχλ ηα μελνδνρεία Α θαη Β θαηεγνξίαο κε πνζφηεηα 58 θαη 65 κνλάδεο αληίζηνηρα, ελψ ιηγφηεξα είλαη ηα μελνδνρεία ηέηαξηεο θαη πέκπηεο θαηεγνξίαο(D46 θαη E15 αληίζηνηρα). Δλψ ηα μελνδνρεία πνιπηειείαο είλαη 13. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Λαζηζίνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 9 1534 2943 A 21 3007 5880 B 26 1616 3177 C 70 2219 4186 D 19 232 439 E 7 63 125 Πίλαθαο 3 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Λαζηζίνπ βάζε θαηεγνξίαο 80 ηνλ πίλαθα 3 πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά, νη θαηεγνξίεο αιιά θαη ην ζχλνιν δσκαηίσλ θαη θιηλψλ γηα ην Ννκφ Λαζηζίνπ. πσο θαηαγξάθεηαη ζηνλ πίλαθα, ν λνκφο Λαζηζίνπ έρεη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο ηξίηεο θαηεγνξίαο (C70 κνλάδεο), νη νπνίεο απνηεινχληαη απφ 2.219 δσκάηηα ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζε 4.186 θιίλεο. Σα ινπμ μελνδνρεία δελ μεπεξλνχλ ηα 10, θάηη πνπ ζα κπνξνχζε λα θαηαδεηθλχεη ηε κεησκέλε πξνζέιεπζε ηνπξηζηψλ πςεινχ νηθνλνκηθνχ επηπέδνπ. Δμεηάδνληαο φκσο ηνπο πίλαθεο αλαιπηηθήο θαηαγξαθήο ησλ λνκψλ Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ εχθνια δηαπηζηψλνπκε φηη απφ άπνςε κνλάδσλ, δσκαηίσλ θαη θιηλψλ, ν λνκφο Λαζηζίνπ θηλείηε ζε πςειφηεξα επίπεδα. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ρεζύκλνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 5 1402 2691 A 19 3063 6236 B 42 3116 6065 C 62 1869 3612 D 9 132 278 E 1 9 20 Πίλαθαο 4 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Ρεζύκλεο βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 4, θαηαγξάθεηαη ν αξηζκφο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ θαη θιηλψλ ζην λνκφ Ρεζχκλνπ. Σα ινπμ μελνδνρεία είλαη κφιηο 5 ζε αξηζκφ, γηα νιφθιεξν ην λνκφ, κε 1.402 δσκάηηα θαη 2.691 θιίλεο αληίζηνηρα. Σα μελνδνρεία πξψηεο, δεχηεξεο θαη ηξίηεο θαηεγνξίαο (A, B, C), απνηεινχληαη ζην ζχλνιφ ηνπο απφ 8.048 δσκάηηα θαη 15.913 δσκάηηα αληίζηνηρα. 81 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Υαλίσλ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 2 361 761 A 14 1985 3880 B 35 2107 4063 C 90 2891 5660 D 18 408 800 E 7 102 214 Πίλαθαο 5 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Υαλίσλ βάζε θαηεγνξίαο πγθξίλνληαο ηνλ πίλαθα 5, (ζηνλ νπνίν θαηαγξάθνληαη βάζε θαηεγνξίαο νη μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηνπ λνκνχ Υαλίσλ), κε ηνπο αληίζηνηρνπο πίλαθεο θαηαγξαθήο μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ησλ άιισλ ηξηψλ λνκψλ ηεο Κξήηεο (Ζξαθιείνπ, Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ), δηαπηζηψλνπκε φηη ν λνκφο Υαλίσλ δηαζέηεη ηηο ιηγφηεξεο κνλάδεο ζρεδφλ ζε θάζε θαηεγνξία. Οη ινπμ κνλάδεο ζηνλ λνκφ απηφ είλαη κφιηο 2 κε 361 δσκάηηα θαη 761 θιίλεο αληίζηνηρα. Σα μελνδνρεία πξψηεο θαηεγνξίαο (Α) είλαη ζε αξηζκφ 14 θαη απνηεινχληαη απφ 1.985 δσκάηηα θαη 3.880 θιίλεο, ηα μελνδνρεία δεχηεξεο θαηεγνξίαο (Β) είλαη ζε αξηζκφ 35 κε 2.107 δσκάηηα θαη 4.063 θιίλεο ελψ ηα μελνδνρεία ηξίηεο θαη ηέηαξηεο θαη πέκπηεο θαηεγνξίαο(C,D,E) απνηεινχληαη απφ 90 μελνδνρεία κε 2.891 δσκάηηα θαη 5.660 θιίλεο( πεξηζζφηεξα απφ ηνπο λνκνχο Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ αιιά ιηγφηεξα απφ ηνλ λνκφ Ζξαθιείνπ πνπ φπσο είδακε παξαπάλσ έρεη 137 κνλάδεο ζηελ ηξίηε θαηεγνξία), απφ 18 μελνδνρεία κε 408 δσκάηηα θαη 800 θιίλεο (ηέηαξηεο θαηεγνξίαο) θαη απφ 7 κνλάδεο κε 102 δσκάηηα θαη 214 θιίλεο. 82 Ζ γεληθφηεξε εηθφλα ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ην έηνο 2005 αλά λνκφ έρεη σο εμήο: Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 529 62.236 Ν. Λαζηζίνπ 234 21.640 Ν. Ρεζχκλνπ 292 28.845 Ν. Υαλίσλ 468 32.418 χλνιν 1.523 145.139 Καηεγνξίεο, κνλάδεο, δωκάηηα θαη θιίλεο μελνδνρείωλ αλά λνκό ην 2005 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα ζπκπεξαίλνπκε φηη πξψηνο ζε αξηζκφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ, έξρεηαη ν λνκφο Ζξαθιείνπ κε 529 κνλάδεο θαη 62.336 θιίλεο, δεχηεξνο ν λνκφο Υαλίσλ κε 468 κνλάδεο θαη 32.418 θιίλεο θαη κεηά αθνινπζνχλ νη λνκνί Ρεζχκλνπ θαη Λαζηζίνπ κε 292 κνλάδεο θαη 28.845 θιίλεο θαη 234 κνλάδεο κε 21.640 θιίλεο αληίζηνηρα. Γεληθά, παξνπζηάδεηαη κηα κηθξή αιιά ζηαζεξή αχμεζε ηφζν ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο φζν θαη ζηηο θιίλεο θαη ζηνπο ηέζζεξηο λνκνχο γηα ην έηνο 2005. 15% 23% 20% Ν. Ρεκφμνου Ν. Ηρακλείου 43% Ν. Χανίων Ν. Λαςικίου Γξάθεκα 5 - Πνζνζηηαίν δηάγξακκα μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ αλά λνκό 2005 πσο βιέπνπκε απφ ην παξαπάλσ πνζνζηηαίν δηάγξακκα μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ αλά λνκφ, γηα ην 2005 ην Ζξάθιεην θαηείρε ηελ πξψηε ζέζε ζε πνζφηεηα θιηλψλ γηα ην ζπγθεθξηκέλν έηνο κε πνζνζηφ 34,73% ζηελ δεχηεξε ζέζε έξρνληαη ηα Υαληά κε πνζνζηφ 30,73%, αθνινπζεί ην Ρέζπκλν κε πνζνζηφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ πνπ θηάλεη ην 19,17% θαη ηέινο έξρεηαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε πνζνζηφ 15,36%. 83 15% 23% Ν. Ρεκφμνου 20% Ν. Ηρακλείου Ν. Χανίων 43% Ν. Λαςικίου Γξάθεκα 6 - Πνζνζηηαίν δηάγξακκα θιηλώλ αλά λνκό 2005 ην ζπγθεθξηκέλν δηάγξακκα αλαπαξηζηάηαη ζε πνζνζηά, ν αξηζκφο θιηλψλ αλά Ννκφ γηα ην 2005. Ο Ννκφο κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ θιηλψλ, είλαη ν λνκφο Ζξαθιείνπ κε πνζνζηφ 42,95% κεηά αθνινπζεί ν λνκφο Ρεζχκλνπ κε πνζνζηφ 22,34% , ζηελ ηξίηε ζέζε έξρεηαη ν λνκφο Υαλίσλ κε πνζνζηφ 19,87% (παξνπζίαζε ζρεηηθή κείσζε ζε ζχγθξηζε κε ην 2004) ελψ ζηελ ηέηαξηε ζέζε θαηαηάζζεηαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε πνζνζηφ 14,84%. Αλαιπηηθφηεξα, ζηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθεηαη νη θαηεγνξίεο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ αλά λνκφ ην έηνο 2005: Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ζξαθιείνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 14 4404 8866 A 61 11692 22343 B 63 4491 8585 C 134 4867 9333 D 58 1366 2672 E 5 97 180 Πίλαθαο 6 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Ζξαθιείνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 6 θαίλεηαη φηη ζην λνκφ Ζξαθιείνπ ηα πεξηζζφηεξα μελνδνρεία, είλαη ηξίηεο θαηεγνξίαο (C134 κνλάδεο, θαη παξνπζηάδνπλ κηθξή κείσζε απφ ην 2004). 84 Αθνινπζνχλ ηα μελνδνρεία Α θαη Β θαηεγνξίαο κε πνζφηεηα 61 θαη 63 κνλάδεο αληίζηνηρα, ελψ ιηγφηεξα είλαη ηα μελνδνρεία ηέηαξηεο θαη πέκπηεο θαηεγνξίαο(D58 θαη E5 αληίζηνηρα). Σα μελνδνρεία ηέηαξηεο θαηεγνξίαο παξνπζίαζαλ αχμεζε, ελψ ηα μελνδνρεία ηεο πέκπηεο θαηεγνξίαο κεηψζεθαλ αξθεηά. Σα μελνδνρεία πνιπηειείαο είλαη 14 απνηεινχληαη απφ 4.404 δσκάηηα θαη 8.866 θιίλεο. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Λαζηζίνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 10 1700 3267 A 19 2476 4843 B 25 1646 3182 C 68 2122 4045 D 21 281 532 E 4 29 59 Πίλαθαο 7 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Λαζηζίνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 7 πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά, νη θαηεγνξίεο αιιά θαη ην ζχλνιν δσκαηίσλ θαη θιηλψλ γηα ην Ννκφ Λαζηζίνπ. πσο θαηαγξάθεηαη ζηνλ πίλαθα, ν λνκφο Λαζηζίνπ έρεη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο ηξίηεο θαηεγνξίαο (C68 κνλάδεο), νη νπνίεο απνηεινχληαη απφ 2.122 δσκάηηα ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζε 4.045 θιίλεο. Σα ινπμ μελνδνρεία είλαη ζε αξηζκφ 10. Δμεηάδνληαο φκσο ηνπο πίλαθεο αλαιπηηθήο θαηαγξαθήο ησλ λνκψλ Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ εχθνια δηαπηζηψλνπκε φηη απφ άπνςε κνλάδσλ, δσκαηίσλ θαη θιηλψλ, ν λνκφο Λαζηζίνπ θηλείηε ζε πςειφηεξα επίπεδα. Σα μελνδνρεία δεχηεξεο θαηεγνξίαο είλαη 25 κε 1.646 δσκάηηα θαη 3.182, ελψ ηα μελνδνρεία ηέηαξηεο θαηεγνξίαο είλαη 21 κε 281 δσκάηηα θαη 532 θιίλεο. 85 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ρεζύκλνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 6 1709 3281 A 20 3197 6517 B 40 2844 5548 C 66 2138 4135 D 10 165 358 E 1 9 20 Πίλαθαο 8 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Ρεζύκλνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 8, θαηαγξάθεηαη ν αξηζκφο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ θαη θιηλψλ ζην λνκφ Ρεζχκλνπ. Σα ινπμ μελνδνρεία είλαη κφιηο 6 ζε αξηζκφ, γηα νιφθιεξν ην λνκφ, κε 1.709 δσκάηηα θαη 3.281 θιίλεο αληίζηνηρα. Σα μελνδνρεία πξψηεο, δεχηεξεο θαη ηξίηεο θαηεγνξίαο (A, B, C), απνηεινχληαη ζην ζχλνιφ ηνπο απφ 8.179 δσκάηηα θαη 16.200 δσκάηηα αληίζηνηρα. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Υαλίσλ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 5 830 1717 A 15 1870 3641 B 41 2329 4517 C 83 2549 5096 D 22 468 924 E 3 59 122 Πίλαθαο 9 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Υαλίσλ βάζε θαηεγνξίαο 86 πγθξίλνληαο ηνλ πίλαθα 8, (ζηνλ νπνίν θαηαγξάθνληαη βάζε θαηεγνξίαο νη μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηνπ λνκνχ Υαλίσλ), κε ηνπο αληίζηνηρνπο πίλαθεο θαηαγξαθήο μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ησλ άιισλ ηξηψλ λνκψλ ηεο Κξήηεο (Ζξαθιείνπ, Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ), δηαπηζηψλνπκε φηη ν λνκφο Υαλίσλ δηαζέηεη ηηο ιηγφηεξεο κνλάδεο ζρεδφλ ζε θάζε θαηεγνξία. Οη ινπμ κνλάδεο ζηνλ λνκφ απηφ είλαη 5 κε 830 δσκάηηα θαη 1717 θιίλεο αληίζηνηρα. Σα μελνδνρεία πξψηεο θαηεγνξίαο (Α) είλαη ζε αξηζκφ 15 θαη απνηεινχληαη απφ 1.870 δσκάηηα θαη 3.641 θιίλεο, ηα μελνδνρεία δεχηεξεο θαηεγνξίαο (Β) είλαη ζε αξηζκφ 41 κε 2.329 δσκάηηα θαη 4.517 θιίλεο ελψ ηα μελνδνρεία ηξίηεο θαη ηέηαξηεο θαη πέκπηεο θαηεγνξίαο(C,D,E) απνηεινχληαη απφ 83 μελνδνρεία κε 2649 δσκάηηα θαη 5.096 θιίλεο( πεξηζζφηεξα απφ ηνπο λνκνχο Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ θαη ιηγφηεξα απφ ηνλ λνκφ Ζξαθιείνπ, αιιά εκθαλψο ιηγφηεξα απφ ην 2004 ), απφ 22 μελνδνρεία κε 468 δσκάηηα θαη 924 θιίλεο (ηέηαξηεο θαηεγνξίαο) θαη απφ 3 κνλάδεο κε 59 δσκάηηα θαη 122 θιίλεο (πνπ παξνπζίαζε αξθεηή κείσζε απφ ην 2004). Ζ γεληθφηεξε εηθφλα ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ην έηνο 2006 αλά λνκφ έρεη σο εμήο: Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 531 63.132 Ν. Λαζηζίνπ 230 21.392 Ν. Ρεζχκλνπ 302 29.146 Ν. Υαλίσλ 495 33.471 χλνιν 1.548 14.141 Καηεγνξίεο, κνλάδεο, δωκάηηα θαη θιίλεο μελνδνρείωλ αλά λνκό ην 2006 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα ζπκπεξαίλνπκε φηη πξψηνο ζε αξηζκφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ, έξρεηαη θαη πάιη ν λνκφο Ζξαθιείνπ κε 531 κνλάδεο θαη 63.132 θιίλεο, δεχηεξνο ν λνκφο Υαλίσλ κε 485 κνλάδεο θαη 33.471 θιίλεο θαη κεηά αθνινπζνχλ νη λνκνί Ρεζχκλνπ θαη Λαζηζίνπ κε 302 κνλάδεο θαη 29.146 θιίλεο θαη 230 κνλάδεο κε 21.392 θιίλεο αληίζηνηρα. (ην λνκφ Λαζηζίνπ παξαηεξείηε ζρεηηθή κείσζε ζε ζρέζε 87 κε ηα ζηνηρεία ηνπ 2005). Δλψ ζηνπο ππφινηπνπο λνκνχο, παξνπζηάδεηαη κηα κηθξή αιιά ζηαζεξή αχμεζε ηφζν ζηηο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο φζν θαη ζηηο θιίλεο γηα ην έηνο 2006. 15% 23% Ν. Ρεκφμνου 20% Ν. Ηρακλείου 43% Ν. Χανίων Ν. Λαςικίου Γξάθεκα 7 - Πνζνζηηαίν δηάγξακκα μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ αλά λνκό 2006 πσο βιέπνπκε απφ ην παξαπάλσ πνζνζηηαίν δηάγξακκα μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ αλά λνκφ, γηα ην 2006 ην Ζξάθιεην θαηείρε ηελ πξψηε ζέζε ζε πνζφηεηα θιηλψλ γηα ην ζπγθεθξηκέλν έηνο κε πνζνζηφ 34,73% ζηελ δεχηεξε ζέζε έξρνληαη ηα Υαληά κε πνζνζηφ 31,33%, αθνινπζεί ην Ρέζπκλν κε πνζνζηφ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ πνπ θηάλεη ην 19,51% θαη ηέινο έξρεηαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε πνζνζηφ 14,86%. 15% 23% Ν. Ρεκφμνου 20% Ν. Ηρακλείου 43% Ν. Χανίων Ν. Λαςικίου Γξάθεκα 8 - Πνζνζηηαίν δηάγξακκα θιηλώλ αλά λνκό 2006 ην ζπγθεθξηκέλν δηάγξακκα αλαπαξηζηάηαη ζε πνζνζηά, ν αξηζκφο θιηλψλ αλά Ννκφ γηα ην 2006. Ο Ννκφο κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ θιηλψλ, είλαη ν λνκφο Ζξαθιείνπ κε πνζνζηφ 42,91% κεηά αθνινπζεί ν λνκφο Ρεζχκλνπ κε πνζνζηφ 22,75% , ζηελ ηξίηε ζέζε έξρεηαη ν λνκφο Υαλίσλ κε πνζνζηφ 19,81% ελψ ζηελ ηέηαξηε ζέζε θαηαηάζζεηαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε πνζνζηφ 15,54%. 88 Αλαιπηηθφηεξα, ζηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθεηαη νη θαηεγνξίεο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ αλά λνκφ ην έηνο 2005: Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ζξαθιείνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 16 4788 9644 A 60 11369 21750 B 66 4663 8915 C 131 4691 8996 D 58 1387 2705 E 4 47 92 Πίλαθαο 10 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Ζξαθιείνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 10 θαίλεηαη φηη ζην λνκφ Ζξαθιείνπ ηα πεξηζζφηεξα μελνδνρεία, είλαη ηεο θαηεγνξίαο κε δχν αζηέξηα (2*131 κνλάδεο.) Αθνινπζνχλ ηα μελνδνρεία θαηεγνξίαο κε ηξία θαη ηέζζεξα αζηέξηα κε 66 θαη 60 κνλάδεο αληίζηνηρα, ελψ ιηγφηεξα είλαη ηα μελνδνρεία κε έλα αζηέξη 1*58 κνλάδεο ησλ 1.387 δσκαηίσλ θαη 2.705 θιηλψλ). Σα μελνδνρεία κε πέληε αζηέξηα (ινπμ μελνδνρεία- πνιπηειείαο), παξνπζίαζαλ αχμεζε ζπγθξηηηθά κε ηα έηε 2004 θαη 2005 θαη είλαη 16 ζε αξηζκφ απνηεινχκελα απφ 4.788 δσκάηηα θαη 9.644 θιίλεο. 89 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Λαζηζίνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 11 1787 3449 A 20 2487 4860 B 24 1607 3097 C 65 2044 3896 D 21 292 559 E 4 29 59 Πίλαθαο 11 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Λαζηζίνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 11 πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθά, νη θαηεγνξίεο αιιά θαη ην ζχλνιν δσκαηίσλ θαη θιηλψλ γηα ην Ννκφ Λαζηζίνπ. πσο θαηαγξάθεηαη ζηνλ πίλαθα, ν λνκφο Λαζηζίνπ έρεη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο θαηεγνξίαο δχν αζηεξηψλ (2* 65 κνλάδεο), νη νπνίεο απνηεινχληαη απφ 2.044 δσκάηηα ηα νπνία αληηζηνηρνχλ ζε 3.896 θιίλεο. Σα μελνδνρεία πνιπηειείαο (5* αζηέξηα) είλαη ζε αξηζκφ 11. Πεξηζζφηεξα είλαη ηα μελνδνρεία κε δχν αζηέξηα (65 κε 2.044 δσκάηηα θαη 3.896 θιίλεο) ελψ κεηά αθνινπζνχλ ηα μελνδνρεία κε ηξία , έλα θαη ηέζζεξα αζηέξηα. Σα μελνδνρεία κε ηξία αζηέξηα (3*), απνηεινχληαη απφ 24 κνλάδεο κε 1.607 δσκάηηα θαη 3.097 θιίλεο. Σα μελνδνρεία κε έλα αζηέξη είλαη 21 αιιά απφ άπνςε ζπλφινπ δσκαηίσλ (292 δσκάηηα) αιιά θαη αληίζηνηρσλ θιηλψλ, (559 θιίλεο), είλαη ε θαηεγνξία μελνδνρείσλ κε ην κηθξφηεξν αξηζκφ δσκαηίσλ θαη θιηλψλ. Σα μελνδνρεία κε ηέζζεξα αζηέξηα (4*), ελψ αξηζκεηηθά είλαη 20, έρνπλ ην κεγαιχηεξν αξηζκφ ζε ζχλνιν δσκαηίσλ (2.487 δσκάηηα), θαη θιηλψλ (4.860 θιίλεο) απφ φιεο ηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο. 90 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ρεζύκλνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 6 1709 3281 A 21 3201 6525 B 40 2646 5555 C 65 2139 4138 D 12 190 409 E - - - Πίλαθαο 12 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Ρεζύκλνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 12, θαηαγξάθεηαη ν αξηζκφο ησλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ θαη θιηλψλ ζην λνκφ Ρεζχκλνπ. Σα ινπμ μελνδνρεία (5* αζηέξηα) είλαη 6 ζε αξηζκφ, γηα νιφθιεξν ην λνκφ, κε 1.709 δσκάηηα θαη 3.281 θιίλεο αληίζηνηρα. Σα μελνδνρεία θαηεγνξίαο δχν, ηξηψλ θαη ηεζζάξσλ αζηεξηψλ (2*, 3*, 4*), απνηεινχληαη ζην ζχλνιφ ηνπο απφ 8.186 δσκάηηα θαη 16.218 δσκάηηα αληίζηνηρα. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Υαλίσλ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 5 830 1717 A 17 2056 4009 B 42 2337 4537 C 82 2487 4771 D 20 496 989 E 3 59 122 Πίλαθαο 13 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ μελνδνρεηαθώλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Υαλίσλ βάζε θαηεγνξίαο 91 πγθξίλνληαο ηνλ πίλαθα 13, (ζηνλ νπνίν θαηαγξάθνληαη βάζε θαηεγνξίαο νη μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηνπ λνκνχ Υαλίσλ), κε ηνπο αληίζηνηρνπο πίλαθεο θαηαγξαθήο μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ησλ άιισλ ηξηψλ λνκψλ ηεο Κξήηεο απφ ην 2004 έσο θαη ην 2006 (Ζξαθιείνπ, Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ), δηαπηζηψλνπκε φηη ν λνκφο Υαλίσλ δηαζέηεη ηηο ιηγφηεξεο κνλάδεο ζρεδφλ ζε θάζε θαηεγνξία. Οη ινπμ κνλάδεο ζηνλ λνκφ απηφ είλαη 5 κε 830 δσκάηηα θαη 1717 θιίλεο αληίζηνηρα. Σα μελνδνρεία θαηεγνξίαο (4*) είλαη ζε αξηζκφ 17 θαη απνηεινχληαη απφ 2.056 δσκάηηα θαη 4.009 θιίλεο, ηα μελνδνρεία θαηεγνξίαο (3*) είλαη ζε αξηζκφ 42 κε 2.337 δσκάηηα θαη 4.537 θιίλεο ελψ ηα μελνδνρεία θαηεγνξίαο(2* θαη 1*) απνηεινχληαη απφ 82 μελνδνρεία κε 2.487 δσκάηηα θαη 4.771 θιίλεο( πεξηζζφηεξα απφ ηνπο λνκνχο Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ θαη ιηγφηεξα απφ ηνλ λνκφ Ζξαθιείνπ,) θαη απφ 20 μελνδνρεία κε 496 δσκάηηα θαη 989 θιίλεο. ηηο Ξελνδνρεηαθέο Μνλάδεο, ππάξρνπλ θιίκαθεο αμηνιφγεζεο νη νπνίεο είλαη θαη εθείλεο πνπ δηαρσξίδνπλ ην εθάζηνηε μελνδνρείν θαη βνεζνχλ ζηελ γεληθεπκέλε αλαγλψξηζε ησλ παξερψκελσλ ππεξεζηψλ δίλνληαο παξάιιεια θαη κηα «εηθφλα γηα ηελ ηηκή ηνπ. Οη πέληε θιίκαθεο αμηνιφγεζεο ησλ μελνδνρείσλ είλαη: Πέληε αζηέξηα: ε απηήλ αλακέλεηαη λα εληαρζνχλ ηα μελνδνρεία πνιπηειείαο. Σέζζεξα αζηέξηα: Θα ζπκπεξηιάβεη ηα μελνδνρεία Α' θαηεγνξίαο. Σξία αζηέξηα: ε απηήλ ζα εληαρζνχλ νη μελνδνρεηαθέο κνλάδεο Β' θαηεγνξίαο. Γχν αζηέξηα: Θα ζπκπεξηιάβεη ηα μελνδνρεία Γ' θαηεγνξίαο. Έλα αζηέξη: ε απηήλ ζα πεξηιεθζνχλ ηα μελνδνρεία Γ' θαη Δ' θαηεγνξίαο. Ο αξηζκφο ησλ «αζηεξηψλ» ζα αλαγξάθεηαη ππνρξεσηηθά θαη ζηα δηαθεκηζηηθά θπιιάδηα ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ. 92 2.3.1.2 Δλνηθηαδόκελα Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα Ζ γεληθφηεξε εηθφλα ησλ Δλνηθηαδφκελσλ Γσκαηίσλ- Γηακεξηζκάησλ ην έηνο 2004 αλά λνκφ έρεη σο εμήο: Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 965 20273 Ν. Λαζηζίνπ 541 7734 Ν. Ρεζχκλνπ 603 9301 Ν. Υαλίσλ 1007 16672 χλνιν 3116 53980 Μνλάδεο θαη Κιίλεο ελνηθηαδόκελωλ Γωκαηίωλ – Γηακεξηζκάηωλ αλά λνκό ην 2004 πσο βιέπνπκε ζηνλ παξαπάλσ πίλαθα, ην ζχλνιν ησλ κνλάδσλ ησλ ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ – δηακεξηζκάησλ γηα ην έηνο 2004 είλαη 3.116 κε αληίζηνηρν αξηζκφ θιηλψλ 53.980. Σν κεγαιχηεξν κέξνο απηνχ ηνπ ζπλφινπ, ην θαιχπηεη ν λνκφο Υαλίσλ ζηνλ νπνίν θαηαγξάθεθαλ 1.007 κνλάδεο κε αληίζηνηρεο 16.672 θιίλεο ελψ ζηνλ λνκφ Ζξαθιείνπ ηελ ίδηα πεξίνδν θαηαγξάθεθαλ 965 κνλάδεο κε 20.273. ε απηφ ην ζεκείν παξαηεξνχκε ην φηη ελψ ν λνκφο Υαλίσλ έρεη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο (42 παξαπάλσ), απφ ην λνκφ Ζξαθιείνπ, ν λνκφο Ζξαθιείνπ έρεη πεξηζζφηεξεο θιίλεο (3.601 παξαπάλσ) άξα κπνξεί λα θηινμελήζεη θαη πεξηζζφηεξνπο ηνπξίζηεο. - Αλαιπηηθφηεξα, ζηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθνληαη νη θαηεγνξίεο ησλ Δλνηθηαδφκελσλ Γσκαηίσλ- Γηακεξηζκάησλ αλά λνκφ ην έηνο 2004: 93 Δίδνο Δλνηθηαδφκελα Καηεγνξία Ννκόο Ζξαθιείνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο A 52 1640 2887 B 26 818 1595 C 64 1612 2878 D 38 1392 2400 Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα Πίλαθαο 14 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ ελνηθηαδόκελσλ δσκαηίσλ - δηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Ζξαθιείνπ βάζε θαηεγνξίαο Βάζε ηνπ πίλαθα 14 ζην λνκφ Ζξαθιείνπ γηα ην έηνο 2004 θαηαγξάθεθαλ πεξηζζφηεξα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα – δηακεξίζκαηα C θαηεγνξίαο (64), ζε ζρέζε κε ηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο. Ακέζσο κεηά αξηζκεηηθά αθνινπζνχλ ηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα – δηακεξίζκαηα Α θαηεγνξίαο (52) ελψ πεξηζζφηεξα απφ ηα δσκάηηα – δηακεξίζκαηα Β θαηεγνξίαο ηα νπνία είλαη κφιηο (26) είλαη απηά ηεο θαηεγνξίαο D (38). Δίδνο Δλνηθηαδφκελα Καηεγνξία Ννκφο Λαζηζίνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο A 13 628 1158 B 14 311 580 C 37 1109 1873 D 17 442 442 Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα Πίλαθαο 15 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ ελνηθηαδόκελσλ δσκαηίσλ - δηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Λαζηζίνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 15 βιέπνπκε φηη ζην λνκφ Λαζηζίνπ νη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο πνπ ππάξρνπλ είλαη κνλάδεο C θαηεγνξίαο θαη είλαη ζην ζχλνιφ ηνπο 1.109 δσκάηηα ηα 94 νπνία απνηεινχληαη απφ 1.873 θιίλεο ελψ ηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα πνπ θαηαηάζζνληαη ζηελ A θαηεγνξία είλαη κφιηο 13 ζε αξηζκφ θαη απνηεινχληαη αληίζηνηρα απφ 628 δσκάηηα κε 1.158 θιίλεο. Δίδνο Δλνηθηαδφκελα Καηεγνξία Ννκφο Ρεζχκλνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο A 6 680 1039 B 21 687 1210 C 94 3176 9536 D 16 366 637 Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα Πίλαθαο 16 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ ελνηθηαδόκελσλ δσκαηίσλ - δηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Ρεζύκλνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 16 βιέπνπκε φηη ν λνκφο Ρεζχκλνπ γηα ηελ ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν, δηαζέηεη 6 κνλάρα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα – δηακεξίζκαηα Α θαηεγνξίαο ηα νπνία φκσο απνηεινχληαη απφ 680 δσκάηηα αξηζκφο αξθεηά κεγάινο αλ ζπγθξίλεη θαλείο ηηο κνλάδεο B θαη D θαηεγνξίαο. Οη κνλάδεο νη νπνίεο θαηαηάζζνληαη Β θαη D θαηεγνξία, είλαη ζρεδφλ ηξηπιάζηεο αθφκα θαη ηεηξαπιάζηεο ζε αξηζκφ Β = 21 κνλάδεο & D= 16 απφ ηηο κνλάδεο ηεο Α θαηεγνξίαο. Παξφια απηά φκσο, ε Α θαηεγνξία έρεη ηνλ ίδην ζρεδφλ αξηζκφ δσκαηίσλ κε ηελ Β θαη πνιχ κεγαιχηεξν απφ ηελ D θαηεγνξία. 95 Δίδνο Καηεγνξία Δλνηθηαδφκελα Ννκφο Υαληψλ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο A 7 192 346 B 40 1608 2736 C 197 6412 10895 D 28 637 1128 Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα Πίλαθαο 17 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ ελνηθηαδόκελσλ δσκαηίσλ - δηακεξηζκάησλ κνλάδσλ ηνπ Ννκνύ Υαλίσλ βάζε θαηεγνξίαο ε απηφλ ηνλ πίλαθα, παξαηεξνχκε φηη ε θαηεγνξία κε ηηο πεξηζζφηεξεο κνλάδεο είλαη ε C θαηεγνξία (197 κνλάδεο), ε νπνία απνηειείηε απφ 6.412 δσκάηηα θαη 10.895,αξηζκφ ξεθφξ ζε ζχγθξηζε κε ηηο κνλάδεο ηεο ίδηαο θαηεγνξίαο (C), πνπ θαηαγξάθεθαλ ζηνπο λνκνχο Ζξαθιείνπ, Λαζηζίνπ, θαη Ρεζχκλνπ. Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 968 20114 Ν. Λαζηζίνπ 540 7670 Ν. Ρεζχκλνπ 610 9362 Ν. Υαλίσλ 1018 16762 χλνιν 3136 53908 Μνλάδεο θαη Κιίλεο Δλνηθηαδόκελωλ Γωκαηίωλ – Γηακεξηζκάηωλ αλά λνκό ην 2005 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα βιέπνπκε φηη ην ζχλνιν ησλ κνλάδσλ ζπγθεληξσηηθά γηα φινπο ηνπο λνκνχο ηεο Κξήηεο, είλαη 3.136 κνλάδεο ζηηο νπνίεο αληηζηνηρνχλ 53.908 θιίλεο. Πξψηνο ζε αξηζκφ δσκαηίσλ έξρεηαη ν λνκφο Υαλίσλ κε 1,018 κνλάδεο θαη 16.762 θιίλεο ελψ ν λνκφο Ζξαθιείνπ έξρεηαη δεχηεξνο κε 968 κνλάδεο θαη 20.114 θιίλεο. 96 - Αλαιπηηθφηεξα, ζηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθεηαη νη θαηεγνξίεο ησλ Δλνηθηαδφκελσλ Γσκαηίσλ- Γηακεξηζκάησλ αλά λνκφ ην έηνο 2005: Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκφο Ζξαθιείνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο A 46 1497 2604 B 29 905 1710 C 65 1746 3175 D 47 1707 2967 Πίλαθαο 18 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Ζξαθιείνπ βάζε θαηεγνξίαο Απφ ηνλ πίλαθα 18, ζηνλ νπνίν θαηαγξάθνληαη ηα Δλνηθηαδφκελα Γσκάηηα – Γηακεξίζκαηα ηνπ λνκφ Ζξαθιείνπ ην έηνο 2005, βιέπνπκε φηη δελ ππάξρεη θαηαγξαθή ζηελ θαηεγνξία ινπμ, ελψ ε ηξίηε θαηεγνξία έξρεηαη πξψηε ζε αξηζκφ κε 65 κνλάδεο. Αξθεηά κεγάινο είλαη θαη ν αξηζκφο ησλ κνλάδσλ πξψηεο θαηεγνξίαο (46 κνλάδεο) ελψ εληχπσζε δεκηνπξγεί ν κηθξφο αξηζκφο κνλάδσλ ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο (κφιηο 29), εθεί φπνπ νη κνλάδεο ηέηαξηεο θαηεγνξίαο είλαη ζρεδφλ δηπιάζηεο (47 ζε αξηζκφ). 97 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκφο Λαζηζίνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L 1 45 90 A 11 635 1137 B 13 306 561 C 40 1224 2068 D 19 284 492 Πίλαθαο 19 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Λαζηζίνπ βάζε θαηεγνξίαο Βάζε ηνπ πίλαθα 19 ζε ζχγθξηζε κε ηα ζηνηρεία ηνπ παξαπάλσ βιέπνπκε φηη ζην λνκφ Λαζηζίνπ ην 2005 θαηαγξάθεθε κηα ινπμ κνλάδα ελψ ζην λνκφ Ζξαθιείνπ θακία. Λνχμ κνλάδεο, δελ θαηαγξάθεθαλ γηα ην ίδην έηνο, νχηε γηα ην λνκφ Ρεζχκλνπ αιιά νχηε θαη γηα ην λνκφ Υαλίσλ. Ζ θαηεγνξία κε ηνλ κεγαιχηεξν αξηζκφ κνλάδσλ, είλαη ε Σξίηε θαηεγνξία ε νπνία θαη απνηειείηε απφ 1.224 δσκάηηα, ζηα νπνία αληηζηνηρνχλ 2068 θιίλεο. 98 Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκφο Ρεζχκλνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L - - - A 8 829 1290 B 22 1158 1984 C 95 2887 5046 D 16 569 569 Πίλαθαο 20 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Ρεζύκλνπ βάζε θαηεγνξίαο ηνλ πίλαθα 20 φπνπ θαηαγξάθνληαη ηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα – δηακεξίζκαηα ηνπ λνκνχ Ρεζχκλνπ βιέπνπκε φηη θαη εδψ νη πεξηζζφηεξεο κνλάδεο ηνπνζεηνχληαη ζηελ ηξίηε θαηεγνξία κε 95 κνλάδεο ζηηο νπνίεο αληηζηνηρνχλ 5046 θιίλεο αληηζηνίρσο. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκφο Υαλίσλ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο L - - - A 6 183 320 B 40 1627 2776 C 205 7029 11914 D 33 747 1316 Πίλαθαο 21 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Υαλίσλ βάζε θαηεγνξίαο Καη ζηνλ πίλαθα 21 φκσο, θαηαγξάθεηαη κεγαιχηεξνο αξηζκφο κνλάδσλ ζηελ ηξίηε θαηεγνξία νη νπνίεο είλαη πνιχ πεξηζζφηεξεο απφ απηέο πνπ θαηαγξάθεθαλ θαηά ην έηνο 2005 ζην Ρέζπκλν. ηνλ λνκφ Υαλίσλ νη κνλάδεο ηεο ηξίηεο θαηεγνξίαο είλαη ζε 99 αξηζκφ 205 κε δηπιάζηεο (θαη παξαπάλσ) θιίλεο, 11914 ζε ζρέζε κε ηηο αληίζηνηρεο ηνπ Ρεζχκλνπ πνπ είλαη κφιηο 5046. Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 963 19669 Ν. Λαζηζίνπ 526 7454 Ν. Ρεζχκλνπ 593 9108 Ν. Υαλίσλ 998 16428 χλνιν 3080 52959 Μνλάδεο θαη Κιίλεο ελνηθηαδόκελωλ Γωκαηίωλ – Γηακεξηζκάηωλ αλά λνκό ην 2006 πσο βιέπνπκε απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα, ζηνλ νπνίν θαηαγξάθνληαη νη κνλάδεο θαη νη θιίλεο ζε ελνηθηαδφκελα δηακεξίζκαηα θαη δσκάηηα γηα ην έηνο 2006, ν λνκφο κε ηνλ κεγαιχηεξν αξηζκφ κνλάδσλ θαη αληίζηνηρσλ θιηλψλ είλαη ν λνκφο Υαλίσλ. ηνλ λνκφ Υαλίσλ, θαηαγξάθεθαλ 998 κνλάδεο νη νπνίεο απνηεινχληαη απφ 16.428 θιίλεο αληίζηνηρα. Ο ακέζσο επφκελνο λνκφο, είλαη ν λνκφο Ζξαθιείνπ. ηνλ Ζξαθιείνπ, θαηαγξάθεθαλ 963 κνλάδεο θαη 19.969 θιίλεο. Μεηά, αθνινπζνχλ ζηελ θαηάηαμε, ν λνκφο Ρεζχκλνπ κε 593 κνλάδεο θαη ν λνκφο Λαζηζίνπ κε 526 κνλάδεο. ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθνληαη αλαιπηηθφηεξα νη θαηεγνξίεο ησλ Δλνηθηαδφκελσλ Γσκαηίσλ- Γηακεξηζκάησλ αλά λνκφ ην έηνο 2006: 100 Δίδνο Καηεγνξία Ξελνδνρεία Ννκόο Ζξαθιείνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο 5‟ 1 220 349 4‟ 45 1476 2568 3‟ 30 926 1746 2‟ 67 1862 3343 1‟ 47 1707 2967 Πίλαθαο 22 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Ζξαθιείνπ βάζε θαηεγνξίαο πσο βιέπνπκε ζηνλ πίλαθα 22 ζηελ θαηεγνξία κε ηα 5 αζηέξηα (ινχμ) θαηαγξάθεθε θαηά ην έηνο 2006 κηα κνλάδα, ελψ ην 2005 ζηελ αληίζηνηρε θαηεγνξία δελ ππήξρε θακία. Δπίζεο αχμεζε παξαηεξείηε ζηελ ηξίηε θαη ηέηαξηε θαηεγνξία απφ ην 2005. Σέινο ελψ ηα μελνδνρεία κε έλα αζηέξη αλάκεζα ζηα δπν έηε (20052006), παξέκεηλαλ ζηαζεξά, ζηε θαηεγνξία κε ηεζζάξσλ αζηέξσλ θαηαγξάθεθε κηα κηθξή κείσζε. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Λαζηζίνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο 5‟ 1 45 90 4‟ 12 650 1158 3‟ 10 247 446 2‟ 39 1200 2029 1‟ 18 245 431 Πίλαθαο 23 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Λαζηζίνπ βάζε θαηεγνξίαο 101 ηνλ πίλαθα 23 βιέπνπκε φηη ζηνλ λνκφ Λαζηζίνπ, έρνπλ θαηαγξαθεί γηα ην έηνο 2006, 39 κνλάδεο ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ-δηακεξηζκάησλ κε αληίζηνηρεο 2.029 θιίλεο ζηελ θαηεγνξία κε ηα 2 αζηέξηα ελψ ακέζσο κεηά αθνινπζνχλ ε θαηεγνξία κε ην 1 αζηέξη ζηελ νπνία θαηαγξάθεθαλ 18 κνλάδεο θαη νη θαηεγνξίεο κε ηα 3 θαη 4 αζηέξηα νη νπνίεο απνηεινχληαη απφ 10 θαη 12 κνλάδεο αληίζηνηρα. ηελ θαηεγνξία κε ην 1 αζηέξη, θαηαγξάθεθε κνλάρα κία κνλάδα. Δίδνο Ξελνδνρεία Καηεγνξία Ννκόο Ρεζύκλνπ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο 5‟ - - - 4‟ 10 842 1311 3‟ 23 1177 2015 2‟ 96 2923 5109 1‟ 17 343 607 Πίλαθαο 24 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Ρεζύκλνπ βάζε θαηεγνξίαο Βάζε ηνπ πίλαθα 24, ζηελ θαηεγνξία κε ηα 5 αζηέξηα δελ ππήξμαλ θαηαγεγξακκέλεο κνλάδεο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο λνκνχο Ζξαθιείνπ θαη Λαζηζίνπ. ηνλ λνκφ Ρεζχκλνπ φπσο θαη ζην λνκφ Λαζηζίνπ, ε κεγαιχηεξε θαηεγνξία ζε αξηζκφ κνλάδσλ είλαη ε θαηεγνξία κε ηα 2 αζηέξηα κε 96 κνλάδεο ελψ ακέζσο κεηά έξρνληαη ηα δσκάηηα – δηακεξίζκαηα ησλ 3 θαη 4 αζηεξηψλ κε αληίζηνηρα 23 θαη 10 κνλάδεο. 102 Δίδνο Καηεγνξία Ξελνδνρεία Ννκόο Υαλίσλ Μνλάδεο Γσκάηηα Κιίλεο 5‟ - - - 4‟ 9 464 777 3‟ 40 1569 2679 2‟ 210 7191 12138 1‟ 33 747 1316 Πίλαθαο 25 - Αλαιπηηθή θαηαγξαθή ησλ Δλνηθηαδόκελσλ Γσκαηίσλ - Γηακεξηζκάησλ ηνπ Ννκνύ Υαλίσλ βάζε θαηεγνξίαο Σέινο, ζηνλ πίλαθα 25 πνπ αθνξά ηνλ λνκφ Υαλίσλ, παξαηεξνχληαη κεγάιεο δηαθνξέο αλάκεζα ζηηο θαηεγνξίεο. Δλψ ν λνκφο Υαλίσλ φπσο θαη ν λνκφο Ρεζχκλνπ δελ έρνπλ κνλάδεο ζηελ θαηεγνξία 5 αζηέξσλ, ζηελ θαηεγνξία 2 αζηέξσλ, νη κνλάδεο είλαη 210 ελψ ζηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο θαηαγξάθνληαη πνιχ ιηγφηεξεο. ηελ θαηεγνξία 3 αζηέξσλ (πνπ είλαη θαη αξηζκεηηθά ε ακέζσο επφκελε), θαηαγξάθνληαη κνλάρα 40, ζηελ θαηεγνξία κε ην 1 αζηέξη 33, ελψ ζηελ θαηεγνξία 4 αζηέξσλ κφιηο 9. ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ παξνπζηάδεηαη ην μελνδνρεηαθν δπλακηθφ ηεο Κξήηεο αλά λνκφ θαη θαηεγνξία , ηα ζχλνια κνλάδσλ δσκαηίσλ θαη θιηλψλ θαζψο θαη ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ ηνπξηζηηθή θίλεζε. ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΡΗΤΗΣ 2009 - 2010 ΜΟΝΑΔΕΣ ΝΟΜΟΙ 5***** 4**** 3*** 2** 1* ΤΝΟΛΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 26 103 100 176 96 501 ΡΕΘΤΜΝΟ 10 47 92 139 26 314 ΧΑΝΙΑ 16 48 110 297 55 526 ΛΑΙΘΙ 24 34 33 84 33 208 103 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΡΗΤΗΣ 2009 – 2010 ΔΩΜΑΤΙΑ ΝΟΜΟΙ 5***** 4**** 3*** 2** 1* ΤΝΟΛΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 7.150 12.695 5.239 6.355 3.148 34.587 ΡΕΘΤΜΝΟ 2.157 4.584 4.114 4.824 545 16.224 ΧΑΝΙΑ 1.936 3.736 4.601 10.661 1.309 22.243 ΛΑΙΘΙ 4.383 3.194 1.586 2.706 484 12.353 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΡΗΤΗΣ 2009 - 2010 ΚΛΙΝΕΣ ΝΟΜΟΙ 5***** 4**** 3*** 2** 1* ΤΝΟΛΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 14.374 24.473 9.944 11.830 5.732 66.353 ΡΕΘΤΜΝΟ 4.286 8.844 7.742 8.881 1.020 30.703 ΧΑΝΙΑ 3.875 7.322 8.568 18.622 2.408 40.795 ΛΑΙΘΙ 8.730 6.127 3.024 4.939 907 23.727 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΡΗΤΗΣ 2009 - 2010 ΣΥΝΟΛΑ ΚΑΣΗΓΟΡΙΕ 5***** 4**** 3*** 2** 1* ΤΝΟΛΑ ΜΟΝΑΔΕ 76 232 335 696 210 1.549 ΔΩΜΑΣΙΑ 15.626 24.209 15.540 24.546 5.486 85.407 ΚΛΙΝΕ 31.265 46.766 29.287 44.202 10.067 161.578 Με βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ Ξελνδνρεηαθνχ Δπηκειεηεξίνπ Διιάδαο, ην μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ηεο Κξήηεο απμήζεθε ην 2010 ζε ζρέζε κε ην 2005 θαηά 2,9% (σο πξνο ηηο κνλάδεο) θαη θαηά 12,6% (σο πξνο ηηο θιίλεο). Ζ αχμεζε πνπ ζεκεηψζεθε νθείιεηαη θπξίσο ζηελ πξνζζήθε κνλάδσλ πςειήο θαηεγνξίαο (ηα μελνδνρεία 5 αζηέξσλ ππεξδηπιαζηάζηεθαλ απφ ην 2005). Δηδηθφηεξα, σο πξνο ηε δηάξζξσζε ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ (ζε θιίλεο, ΞΔΔ 2010) ηεο Κξήηεο πξνθχπηεη φηη: • Σν μελνδνρεηαθφ δπλακηθφ ηεο Κξήηεο είλαη πςεινχ επηπέδνπ, θαζψο ζρεδφλ ην κηζφ (48,2%) αλήθεη ζε μελνδνρεία 5* θαη 4*. ην Λαζίζη θαη ην Ζξάθιεην ην αληίζηνηρν πνζνζηφ είλαη ζεκαληηθά πςειφηεξν απφ ην κέζν φξν ηνπ λεζηνχ (63% 104 θαη 58,5%, αληίζηνηρα). • Σν κέζν κέγεζνο ησλ μελνδνρείσλ ηνπ λεζηνχ είλαη 104 θιίλεο. ην Ζξάθιεην θαη ην Λαζίζη ην κέζν κέγεζνο είλαη κεγαιχηεξν απφ ην κέζν φξν (132 θαη 114 θιίλεο αληίζηνηρα). • Σα μελνδνρεία 5* θαη 4*, ηφζν ζην ζχλνιν ηνπ λεζηνχ φζν ζηνπο επηκέξνπο λνκνχο, έρνπλ πνιχ κεγαιχηεξν κέζν κέγεζνο απφ ην κέζν φξν. Ο ιφγνο δηαλπθηεξεχζεσλ πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ θιηλψλ απνηειεί ην δείθηε πνπ δείρλεη ην βαζκφ αμηνπνίεζεο ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ θαηαιπκάησλ ηεο πεξηνρήο. Ο δείθηεο απηφο κεηψζεθε ην 2009 ζε ζρέζε κε ην 2008: • ζην λνκφ Ζξαθιείνπ θαηά -8,4% • ζην λνκφ Υαλίσλ θαηά -6,1% • ζην λνκφ Ρεζχκλεο θαηά -3,8%, θαη • ζην λνκφ Λαζηζίνπ θαηά -4,4% Ζ κέζε εηήζηα πιεξφηεηα ζηα μελνδνρεία ηεο Κξήηεο ήηαλ: • 78,5% ην 2005 • 61,4% ην 2009 • Γειαδή ζηελ πεληαεηία 2005-2009 ε κέζε εηήζηα πιεξφηεηα κεηψζεθε θαηά 22% πεξίπνπ. Ζ κέζε ηηκή δσκαηίνπ ζηελ Κξήηε κεηψζεθε θαηά: • 3% ην Μάην ηνπ 2010 ζε ζρέζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2009, θαη • 2,2% ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2010 ζε ζρέζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2009. Μεγαιχηεξε κείσζε ησλ ηηκψλ θαηαγξάθεηαη ζηα μελνδνρεία 2* θαη 3*. Ζ κέζε ηηκή δσκαηίνπ έρεη δηακνξθσζεί ζηα 50,00 € ηελ εκέξα. Σν κέζν έζνδν αλά δσκάηην ζηελ Κξήηε είλαη: 14.270 €, ρακειφηεξν θαηά 9% ηνπ κέζνπ φξνπ ηεο ρψξαο. • Κπκαίλεηαη απφ 3.000 € έσο 28.000 € πεξίπνπ αλάινγα κε ηελ θαηεγνξία ηνπ μελνδνρείνπ Ζ απαζρφιεζε ζηα μελνδνρεία ηεο Κξήηεο κεηψζεθε θαηά: • 5,8% ην Μάην ηνπ 2010 ζε ζρέζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2009, θαη • 6,7% ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2010 ζε ζρέζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2009. χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο ΗCAP γηα ηηο κεγαιχηεξεο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Κξήηε: 105 • Ο θχθινο εξγαζηψλ απηψλ ην 2009 κεηψζεθε θαηά 21% ζε ζρέζε κε ην 2008 • Σν πεξηζψξην κηθηνχ θέξδνπο κεηαμχ ησλ εηψλ 2005 θαη 2009 κεηψζεθε θαηά: - 28% γηα ηα μελνδνρεία 5 αζηέξσλ - 30,9% γηα ηα μελνδνρεία 4 αζηέξσλ, θαη - 19,3% γηα ηα μελνδνρεία 3 αζηέξσλ • Ήδε απφ ην 2005 παξαηεξείηαη κείσζε ηνπ πεξηζσξίνπ θαζαξνχ θέξδνπο ησλ επηρεηξήζεσλ απηψλ, ε νπνία θνξπθψλεηαη ην 2009. Ζ κείσζε είλαη κεγαιχηεξε ζηα μελνδνρεία πςειφηεξεο θαηεγνξίαο. Σν πεξηζψξην θαζαξνχ θέξδνπο ήηαλ: Πεξηζώξην Καζαξνύ Κέξδνπο ΔΣΖ 5***** 4**** 3*** 2005 3,85 15,62 16,51 2009 25,52 23,99 23,38 106 2.3.1.3 Camping Ζ γεληθφηεξε εηθφλα ησλ Campings ην έηνο 2004 αλά λνκφ έρεη σο εμήο: Ννκνί Μνλάδεο Άηνκα Ν. Ζξαθιείνπ 4 978 Ν. Λαζηζίνπ 3 483 Ν. Ρεζχκλνπ 3 498 Ν. Υαλίσλ 6 836 χλνιν 16 2795 Μνλάδεο θαη Άηνκα πνπ ζπλζέηνπλ ηελ εηθόλα ηωλ Campings αλά λνκό ην έηνο 2004 Βάζε ηνπ παξαπάλσ πίλαθα, ηα πεξηζζφηεξα camping θαηαγξάθεθαλ ζηνλ λνκφ Υαλίσλ (6 κνλάδεο ρσξεηηθφηεηαο 836 αηφκσλ). Ο λνκφο Ζξαθιείνπ έρεη 4 κνλάδεο ρσξεηηθφηεηαο 978 αηφκσλ (κεγαιχηεξεο ρσξεηηθφηεηαο απφ ηνλ λνκφ Υαλίσλ). ηνπο λνκνχο Λαζηζίνπ θαη Ρεζχκλνπ, θαηαγξάθνληαη 3 camping γηα θάζε λνκφ κε κεγαιχηεξεο ρσξεηηθφηεηαο απηφ ηνπ λνκνχ Ρεζχκλνπ αθνχ είλαη γηα 498 άηνκα έλαληη ησλ 483 πνπ είλαη ζηνλ λνκφ Λαζηζίνπ. Ννκνί Μνλάδεο Άηνκα Ν. Ζξαθιείνπ 4 978 Ν. Λαζηζίνπ 3 483 Ν. Ρεζχκλνπ 3 498 Ν. Υαλίσλ 6 856 χλνιν 16 2815 107 Απφ ηνπο παξαπάλσ πίλαθεο, εχθνια κπνξεί λα ζπκπεξάλεη θαλείο, φηη αλάκεζα ζηα έηε 2004 θαη 2005 δελ ππήξμαλ απμνκεηψζεηο κεηαμχ ησλ κνλάδσλ θαη ησλ αηφκσλ. Ζ κνλαδηθή αιιά κηθξή δηαθνξά, παξαηεξείηαη ζηελ αχμεζε ησλ αηφκσλ πνπ επηζθέθηεθαλ ηα Campings ησλ Υαλίσλ ην 2005. Ννκνί Μνλάδεο Άηνκα Ν. Ζξαθιείνπ 4 978 Ν. Λαζηζίνπ 3 483 Ν. Ρεζχκλνπ 3 498 Ν. Υαλίσλ 6 856 χλνιν 16 2815 πσο παξαηεξνχκε δελ ζεκεηψζεθαλ αιιαγέο ζρεηηθά κε ηνλ αξηζκφ ησλ camping (ν νπνίνο παξέκεηλε ζηαζεξφο) αιιά θαη ησλ αηφκσλ πνπ εξγάδνληαη ζε απηά. Σα ζηνηρεία απηά δελ ζεσξνχληαη άζρεκα (ιφγσ ηεο ζηαζηκφηεηαο), αιιά ζα έπξεπε λα ιεθζνχλ ππφςε κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία θαιχηεξσλ ππνδνκψλ θαη πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί αχμεζε κειινληηθά. ηνλ παξαθάησ πίλαθα πνπ αθνινπζεί, θαηαγξάθνληαη νξηζκέλα απφ ηα camping πνπ ππάξρνπλ ζε λνκνχο ηηο Κξήηεο. 108 Camping αλά λνκό γηα ην έηνο 2006 – 2007 Ννκνί Ζξάθιεην Ολνκαζίεο Camping Creta Caravan Αγία Camping Camping Γαιήλε Λαζίζη Κνπηζνπλάξη Ρέζπκλν Camping Hersonissos Kommos Paleohora Nopigia Elisabeth Apollonia Υαληά Άγηνο Chania Cissamos Camping Camping Mithimna Gournia Νηθφιανο 109 2.3.1.4. Σνπξηζηηθέο Καηνηθίεο – Δπαύιεηο Μνλάδεο θαη Κιίλεο Τνπξηζηηθώλ Καηνηθηώλ – επαύιεηο αλά λνκό ην 2004 Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 27 367 Ν. Λαζηζίνπ 12 1057 Ν. Ρεζχκλνπ 56 495 Ν. Υαλίσλ 36 376 χλνιν 131 2295 Απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα, θαίλεηαη ην ζχλνιν ησλ κνλάδσλ ηνπξηζηηθψλ θαηνηθηψλ – επαχιεηο ην νπνίν είλαη 131 κνλάδεο πνπ απνηεινχληαη απφ 2.295 θιίλεο. Ο λνκφο κε ην κεγαιχηεξν αξηζκφ κνλάδσλ είλαη ν λνκφο Ρεζχκλνπ, ελψ ν λνκφο Ζξαθιείνπ, έξρεηαη ζηελ Σξίηε ζέζε κε 27 κνλάδεο ζχλνιν ελψ ν λνκφο Λαζηζίνπ ηέηαξηνο κε κφιηο 12 κνλάδεο. Παξφια απηά φκσο, ν λνκφο Λαζηζίνπ έρεη κεγαιχηεξεο (αλ θαη ιηγφηεξεο), κνλάδεο θαη απηφ θαίλεηαη ζην γεγνλφο φηη νη θιίλεο ησλ 12 απηψλ κνλάδσλ είλαη 1.057 εθεί φπνπ ν λνκφο Ζξαθιείνπ έρεη κνλάρα 367 θιίλεο. Μνλάδεο θαη Κιίλεο Τνπξηζηηθώλ Καηνηθηώλ – Δπαύιεηο αλά λνκό ην 2005 Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 29 393 Ν. Λαζηζίνπ 13 1070 Ν. Ρεζχκλνπ 62 565 Ν. Υαλίσλ 42 441 χλνιν 146 2469 110 ε απηφ ηνλ πίλαθα, βιέπνπκε φηη ζεκεηψλεηαη κηα ζρεηηθή αχμεζε ζην ζχλνιν καλάδσλ θαη θιηλψλ ζρεηηθά κε ηηο ηνπξηζηηθέο επαχιεηο αλάκεζα ζηα έηε 2004 θαη 2005. Ζ αχμεζε απηή νθείιεηαη ζηελ γεληθφηεξε αχμεζε κνλάδσλ θαη θιηλψλ αλά λνκφ. Σν ζχλνιν ησλ κνλάδσλ, απμήζεθε θαηά 15 κνλάδεο ελψ ην ζχλνιν ησλ θιηλψλ θαηά 174 θαηά ηε δηάξθεηα ελφο έηνπο. Μνλάδεο θαη Κιίλεο Τνπξηζηηθώλ Καηνηθηώλ – Δπαύιεηο αλά λνκό ην 2006 Ννκνί Μνλάδεο Κιίλεο Ν. Ζξαθιείνπ 41 529 Ν. Λαζηζίνπ 15 1108 Ν. Ρεζχκλνπ 77 733 Ν. Υαλίσλ 55 572 χλνιν 188 2942 Απφ ηνπο παξαπάλσ πίλαθεο θαίλεηαη ε ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία ηεο αχμεζεο ζε κνλάδεο θαη θιίλεο ζηηο ηνπξηζηηθέο θαηνηθίεο – επαχιεηο θάηη πνπ θαηαδεηθλχεη ηελ πνηνηηθά απμεκέλε εηζξνή ηνπξηζηψλ πνπ επηιέγνπλ αθξηβφηεξα θαη πνηνηηθφηεξα θαηαιχκαηα γηα ηε δηακνλή ηνπο ζην λεζί. 2.3.2 Γνκέο Σνπξηζηηθώλ Δπηρεηξήζεσλ ηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο πνπ εληνπίδνληαη ζηελ πεξηθέξεηα ηεο Κξήηεο εληάζζνληαη θαη ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία γεληθνχ ηνπξηζκνχ, ε ιεηηνπξγία ησλ νπνίσλ θξίλεηαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθή. ην ζχλνιν ηνπο ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία γεληθνχ ηνπξηζκνχ, γηα ηα έηε 2004 & 2005 παξνπζίαζαλ κηα ζρεηηθά κηθξή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ηνπο, φπσο απηή θαίλεηαη θαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. 111 2.3.2.1 Γξαθεία Σνπξηζκνύ Γξαθεία Γεληθνύ Σνπξηζκνύ ζηελ Κξήηε ηα έηε 2004 – 2005 Γξαθεία Γεληθνχ Σνπξηζκνχ 2004 440 Γξαθεία Γεληθνχ Σνπξηζκνχ 2005 434 Γηαθνξά 6 Δθηφο φκσο απφ ηα γξαθεία γεληθνχ ηνπξηζκνχ πνπ είδακε παξαπάλσ ζηελ Κξήηε ππάξρνπλ θαη γξαθεία εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ θαζψο θαη ηνπξηζηηθά ηξέλα. Σα πεξηζζφηεξα ηνπξηζηηθά γξαθεία πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηνρέο ηεο Κξήηεο, είλαη παξαξηήκαηα κεγάισλ επηρεηξήζεσλ πνπ έρνπλ ηελ έδξα ηνπο ζηηο πξσηεχνπζεο ησλ λνκψλ ή αθφκα θαη ζηελ Αζήλα. Σα ηνπξηζηηθά γξαθεία είλαη ππεχζπλα γηα ηελ έθδνζε ησλ εηζηηεξίσλ, ηελ ζσζηή ελεκέξσζε ησλ ηνπξηζηψλ (γηα ηα αμηνζέαηα πνπ πξνζθέξεη ην λεζί, θαζψο θαη γηα ηηο ψξεο πηήζεσλ αλαρψξεζεο ησλ ηνπξηζηψλ), ηελ δεκηνπξγία ηνπξηζηηθψλ παθέησλ δηαθνπψλ, κα πάλσ θαη πέξα απφ φια γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πνπ ζα δεκηνπξγήζνπλ ηελ θαιχηεξε δπλαηή εηθφλα γηα ηελ θηινμελία ηνπ ηφπνπ καο. Ζ ηνπξηζηηθή ζπκπεξηθνξά ησλ ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ είλαη ζέκα θπξίσο δηεχζπλζεο θαη ππαιιήισλ ηνπ εθάζηνηε γξαθείνπ, ε πνιηηηθή φκσο θαζψο θαη ε ηνπξηζηηθή θίλεζε απηή θάζε απηή, θαζνξίδεηαη απφ ηνπο TOUR – OPERATORS ηνπ εμσηεξηθνχ. Οη TOUR – OPERATORS είλαη απηνί πνπ απνθαζίδνπλ γηα ηελ ηνπξηζηηθή πνιηηηθή πνπ ζα αθνινπζήζεη ην εθάζηνηε ηνπξηζηηθφ γξαθείν. Οη πην ηζρπξνί απφ απηνχο ζε Δπξσπατθφ επίπεδν, είλαη : Tour – Operators Υψξεο Πξνέιεπζεο Tui Γεξκαλία Club Mediterranee Γαιιία Nouvelles Frontieres Γαιιία Tompson Αγγιία 112 Holland International Οιιαλδία Equador Ηζπαλία Viajes Marsons Ηζπαλία 2.3.2.2.Γξαθείν Δζσηεξηθνύ Σνπξηζκνύ Γξαθεία Δζσηεξηθνχ Σνπξηζκνχ ζηελ Κξήηε ηα έηε 2004 – 2005 Γξαθεία Γεληθνχ Σνπξηζκνχ 2004 440 Γξαθεία Γεληθνχ Σνπξηζκνχ 2005 434 Γηαθνξά 6 Καη εδψ θαίλεηαη ε κηθξή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ γξαθείσλ εηζεξρφκελνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Κξήηε. ην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί παξαθάησ θαίλεηαη πην απφ ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία θαηαιακβάλεη κεγαιχηεξε έθηαζε ζηελ Κξήηε. πσο βιέπνπκε θαη απφ ην παξαπάλσ δηάγξακκα (πίηα), ζηελ πεξηθέξεηα ηεο Κξήηεο γηα ηνπο ηέζζεξηο λνκνχο ( Ζξάθιεην, Λαζίζη, Ρέζπκλν θαη Υαληά) ηελ κεγαιχηεξε ζέζε ζε αξηζκφ, θαηέρνπλ ηα γξαθεία γεληθνχ ηνπξηζκνχ πνπ είλαη θαη ηα πεξηζζφηεξα πνπ ζπλαληά θαλείο θαη ζηνπο ηέζζεξηο λνκνχο ηεο Κξήηεο. ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ παξαθάησ θαηαγξάθεηαη αλαιπηηθά ε θίλεζε ζε ηνπξηζηηθά γξαθεία γεληθνχ ηνπξηζκνχ, εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ θαη ηνπξηζηηθψλ ηξέλσλ ζε θάζε λνκφ ηεο Κξήηεο ρσξηζηά, γηα ηεο πεξηφδνπο 2004 – 2005. 113 Ννκνί Κξήηεο Γεληθνχ Σνπξηζκνχ Δζσηεξηθνχ Σνπξηζκνχ Σνπξηζηηθά Σξέλα Ν. Ζξαθιείνπ 226 18 4 Ν. Λαζηζίνπ 49 11 1 Ν. Ρεζχκλνπ 65 5 5 Ν. Υαλίσλ 100 10 7 χλνιν 440 44 17 Πίλαθαο 26 - Σνπξηζηηθά Γξαθεία Κξήηεο αλά λνκό ην 2004 Ννκνί Κξήηεο Γεληθνχ Σνπξηζκνχ Δζσηεξηθνχ Σνπξηζκνχ Σνπξηζηηθά Σξέλα Ν. Ζξαθιείνπ 225 17 4 Ν. Λαζηζίνπ 47 10 1 Ν. Ρεζχκλνπ 64 5 5 Ν. Υαλίσλ 98 10 7 χλνιν 434 42 17 Πίλαθαο 27 - Σνπξηζηηθά Γξαθεία Κξήηεο αλά λνκό ην 2005 Ννκνί Κξήηεο Γεληθνχ Σνπξηζκνχ Δζσηεξηθνχ Σνπξηζκνχ Σνπξηζηηθά Σξέλα Ν. Ζξαθιείνπ 229 15 4 Ν. Λαζηζίνπ 51 7 1 Ν. Ρεζχκλνπ 67 6 5 Ν. Υαλίσλ 108 11 7 χλνιν 455 39 17 Πίλαθαο 28 - Σνπξηζηηθά Γξαθεία Κξήηεο αλά λνκό ην 2006 114 Απφ ηνπο παξαπάλσ πίλαθεο, εχθνια κπνξεί θαλείο λα παξαηεξήζεη φηη ελψ ππάξρεη αχμεζε ησλ γξαθείσλ γεληθνχ ηνπξηζκνχ πνπ ππάξρνπλ ζηελ Κξήηε, (απφ 440 γξαθεία γεληθνχ ηνπξηζκνχ ην 2004 ην 2006 απμήζεθαλ ζηα 455), ην ίδην δελ ζπκβαίλεη θαη κε ηα γξαθεία εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ ζηα νπνία παξαηεξείηε κείσζε ηνπ ζπλφινπ (ην 2004 ηα γξαθεία εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ ηεο Κξήηεο, ήηαλ ζε αξηζκφ 44 ην 2005 κεηψζεθαλ ζηα 32 ελψ ην 2006 έθηαζαλ ηα 39 ελεξγά γξαθεία). 2.3.2.3. Γξαθεία Δλνηθίαζεο Η.Υ. Απηνθηλήησλ Καζψο νη πεξηζζφηεξνη ηνπξίζηεο θηάλνπλ ζην λεζί πξνθεηκέλνπ λα πεξηεγεζνχλ ζηηο γσλίεο ηηο Κξήηεο ελνηθηάδνπλ απηνθίλεηα απφ επηρεηξήζεηο εθκίζζσζεο επηβαηηθψλ απηνθηλήησλ. Οη εηαηξίεο απηέο βάζε θάπνησλ ζπκβνιαίσλ ελνηθηάδνπλ ηα νρήκαηά ηνπο πξνθεηκέλνπ λα εμππεξεηήζνπλ ηνπο ηνπξίζηεο ζηηο κεηαθηλήζεηο ηνπο (ζπλήζσο παξέρεηαη νδηθφο ράξηεο γηα ηελ ελεκέξσζε ησλ ηνπξηζηψλ ζρεηηθά κε ηνπο δξφκνπο αιιά θαη ηα αμηνζέαηα θαη κνπζεία ηνπ λεζηνχ). Έλαο αθφκε ιφγνο πνπ νη ηνπξίζηεο ελνηθηάδνπλ Η.Υ απηνθίλεηα είλαη ε δπζθηλεζία νξηζκέλσλ νδηθψλ ζπγθνηλσληψλ, αιιά θαη ην φηη κπνξεί εχθνια θαλείο λα «γπξίζεη» ηελ Κξήηε κε ην απηνθίλεην θαη λα πάεη ζε κέξε φπνπ δελ πεξηιακβάλνληαη ζηηο πξνγξακκαηηζκέλεο δηαδξνκέο ησλ ζπγθνηλσληψλ. Κάπνηα απφ ηα γξαθεία απηά είλαη ηδησηηθά ελψ θάπνηα άιια είλαη παξαξηήκαηα άιισλ κεγαιχηεξσλ εηαηξεηψλ. Παξαθάησ αθνινπζνχλ αλαιπηηθνί πίλαθεο κε ηνπο αξηζκνχο ησλ επηρεηξήζεσλ εθκίζζσζεο επηβαηηθψλ απηνθηλήησλ αλά λνκφ γηα ηα έηε 2004 & 2005. Ννκνί Πνζφηεηα Ν. Ζξαθιείνπ 269 Ν. Λαζηζίνπ 69 Ν. Ρεζχκλνπ 83 Ν. Υαλίσλ 122 χλνιν 543 Πίλαθαο 29 - Δπηρεηξήζεηο Δθκίζζσζεο επηβαηηθώλ απηνθηλήησλ αλά λνκό ην 2004 115 πσο θαίλεηαη απφ ηνλ πίλαθα 29, ν Ννκφο Ζξαθιείνπ θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε ζρεηηθά κε ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ εθκίζζσζεο επηβαηηθψλ απηνθηλήησλ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ππνινίπνπο λνκνχο ηεο Κξήηεο. Ννκνί Πνζφηεηα Ν. Ζξαθιείνπ 290 Ν. Λαζηζίνπ 84 Ν. Ρεζχκλνπ 89 Ν. Υαλίσλ 136 χλνιν 599 Πίλαθαο 30 - Δπηρεηξήζεηο Δθκίζζσζεο επηβαηηθώλ απηνθηλήησλ αλά λνκό ην 2005 Ννκνί Πνζφηεηα Ν. Ζξαθιείνπ 270 Ν. Λαζηζίνπ 69 Ν. Ρεζχκλνπ 90 Ν. Υαλίσλ 130 χλνιν 559 Πίλαθαο 31 - Δπηρεηξήζεηο Δθκίζζσζεο επηβαηηθώλ απηνθηλήησλ αλά λνκό ην 2006 Απφ ηνπο παξαπάλσ πίλαθεο θαίλεηαη φηη ν Ννκφο Ζξαθιείνπ παξά ηελ πηψζε πνπ παξαηεξείηε έσο θαη ην 2006, ζπλερίδεη λα θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε ζρεηηθά κε ηνλ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ εθκίζζσζεο επηβαηηθψλ απηνθηλήησλ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ππνινίπνπο λνκνχο ηεο Κξήηεο. ηα πνζά παξαηεξείηε κηα κείσζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζην Ν. Λαζηζίνπ (ν νπνίνο ην 2006 έθηαζε λα έρεη ηνλ ίδην αξηζκφ επηρεηξήζεσλ πνπ είρε ην 2004). 116 2.3.2.4. Γξαθείν Δλνηθίαζεο Μνηνζπθιεηώλ Δθηφο απφ ηνπο ιφγνπο πνπ είδε αλαθέξακε παξαπάλσ ζρεηηθά κε ηα γξαθεία ελνηθίαζεο Η.Υ απηνθηλήησλ κηα εμίζνπ θαιή ιχζε ζηελ κεηαθίλεζε ησλ ηνπξηζηψλ είλαη ε εθκίζζσζε κνηνζηθιεηψλ. Οη κνηνζηθιέηεο ελδείθλπληαη γηα κεηαθηλήζεηο ζε κηθξέο απνζηάζεηο αιιά είλαη πνιχ βνιηθφηεξεο απφ άπνςε ζηάζκεπζεο. Παξαθάησ ππάξρνπλ πίλαθεο ζηνπο νπνίνπο θαίλεηαη ν αξηζκφο επηρεηξήζεσλ ελνηθίαζεο κνηνζηθιεηψλ αλά λνκφ ηα έηε 2004 & 2005. Ννκνί Πνζφηεηα Ν. Ζξαθιείνπ 69 Ν. Λαζηζίνπ 17 Ν. Ρεζχκλνπ 30 Ν. Υαλίσλ 26 χλνιν 142 Πίλαθαο 32 - Δπηρεηξήζεηο Δθκίζζσζεο κνηνζπθιεηώλ αλά λνκό ην 2004 Ννκνί Πνζφηεηα Ν. Ζξαθιείνπ 72 Ν. Λαζηζίνπ 17 Ν. Ρεζχκλνπ 30 Ν. Υαλίσλ 28 χλνιν 147 Πίλαθαο 33 - Δπηρεηξήζεηο Δθκίζζσζεο κνηνζπθιεηώλ αλά λνκό ην 2005 Απφ ηνπο πίλαθεο 32 θαη 33 θαίλεηαη φηη ππάξρεη αχμεζε ζηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ εθκίζζσζεο κνηνζηθιεηψλ αλάκεζα ζηα έηε 2004 & 2005. 117 Ννκνί Πνζφηεηα Ν. Ζξαθιείνπ 70 Ν. Λαζηζίνπ 15 Ν. Ρεζχκλνπ 27 Ν. Υαλίσλ 27 χλνιν 139 Πίλαθαο 34 - Δπηρεηξήζεηο Δθκίζζσζεο κνηνζπθιεηώλ αλά λνκό ην 2006 Παξά ηελ αχμεζε πνπ ζεκεηψζεθε ζην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ εθκίζζσζεο κνηνζηθιεηψλ ζηελ Κξήηε ηα έηε 2004 θαη 2005, ην έηνο 2006 νη επηρεηξήζεηο απηέο κεηψζεθαλ ζην ζχλνιφ ηνπο. 2.3.2.5 Σνπξηζηηθά Καηαζηήκαηα ηα ηνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα πεξηιακβάλνληαη εθηφο ησλ επηρεηξήζεσλ πψιεζεο ηνπξηζηηθψλ εηδψλ (αλακλεζηηθά, ράξηεο, ηνπηθά πξντφληα) θαη δηάθνξεο επηρεηξήζεηο αλαςπρήο θαη εζηίαζεο. Λφγσ ηνπ φηη δελ ππάξρεη εληαία θαηαγξαθή ησλ ηνπξηζηηθψλ απηψλ επηρεηξήζεσλ είλαη δχζθνιν λα ηηο πξνζδηνξίζνπκε επαθξηβψο. Μηα ελδεηθηηθή θαηαγξαθή κπνξεί λα έρεη σο εμήο: Καηαζηήκαηα ηνπξηζηηθψλ εηδψλ Δζηηαηφξηα Παληνπσιεία Κέληξα δηαζθέδαζεο Σα παξαπάλσ ηνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζηα κεγάια αζηηθά θέληξν ηνπ λεζηνχ αιιά θαη ζε νηθηζκνχο φπνπ ηελ θαινθαηξηλή πεξίνδν ζεκεηψλεηαη ηνπξηζηηθή θίλεζε. Σέηνηνη νηθηζκνί κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζηα εμήο ζεκεία: 1. Ν. Ζξαθιείνπ Γνχβεο, Υεξζφλεζνο, Μάιιηα, Μνρφο, ηαιίδα, Εαξφο, Μνίξεο, Μπξηηά, Άλσ Αξράλεο, Αγία Πειαγία, Λπγαξηά, Ακληζφο, Ρνδηά, Φφδειε, Σζνχηζνπξαο, Μάηαια, Καινί Ληκέλεο, Λέληαο, Άγηνο Παχινο, Κφθθηλνο Πχξγνο, Άξβε, Άλσ Βηάλλνο. 118 2. Ν. Λαζηζίνπ Δινχληα, Κξηηζά, Παρεηά Άκκνο, ίζη, Μίιαηνο, Σδεξκηάδν, Ίζηξν, Ακκνπδάξα, Παρηά Άκκνο, Ηεξάπεηξα, εηεία, Εάθξνο, Μφρινο, Πιάθα, Παιαίθαζηξν, Μαθξχο Γηαιφο, Μχξηνο. 3. Ν. Ρεζχκλεο Πάλνξκν, Μπαιί, Άδειε, Αλψγεηα, Αξγπξνχπνιε, πήιη, Φξαγθνθάζηειν, Πιαθηάο, Γακλψλη, Αγία Γαιήλε. 4. Ν. Υαλίσλ Μαξάζη, Αγία Μαξίλα, Κνιπκπάξη, Πιαηαληάο, Καζηέιη, Γεσξγηνχπνιε, Καιχβεο, Βξχζεο, νχγηα, Κνπξλά, Βάκνο, Παιαηφρσξα, θαθηά, Αγία Ρνχκειε. Αθνινπζνχλ αλαιπηηθνί πίλαθεο ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαζηεκάησλ ησλ ηεζζάξσλ λνκψλ ηεο Κξήηεο θαηά ηα έηε 2004-2005. Ν. Ζξαθιείνπ 45 Ν. Λαζηζίνπ 36 Ν. Ρεζχκλεο 176 Ν. Υαλίσλ 24 χλνιν 281 Πίλαθαο 35 - Σνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα 2004 Ν. Ζξαθιείνπ 45 Ν. Λαζηζίνπ 39 Ν. Ρεζχκλεο 193 Ν. Υαλίσλ 25 χλνιν 302 Πίλαθαο 36- Σνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα 2005 119 Ν. Ζξαθιείνπ 46 Ν. Λαζηζίνπ 39 Ν. Ρεζχκλεο 201 Ν. Υαλίσλ 25 χλνιν 311 Πίλαθαο 37 - Σνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα 2006 Απφ ηνπο παξαπάλσ πίλαθεο παξαηεξνχκε φηη θαηά ην έηνο 2005 ππήξρε κηα κηθξή αχμεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαζηεκάησλ θπξίσο ζην λνκφ Ρεζχκλεο. 120 2.3.3 Γνκέο Μεηαθνξηθώλ Μέζσλ 2.3.3.1 Αεξνπνξηθέο Δηαηξίεο Ζ ζηελή ζρέζε αλάκεζα ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ηηο αεξνκεηαθνξέο κπνξεί λα γίλεη εχθνια αληηιεπηή απφ έλα θαη κφλν ζηνηρείν: Σν 70% πεξίπνπ ησλ μέλσλ ηνπξηζηψλ πνπ επηζθέπηνληαη θάζε ρξφλν ηε ρψξα καο θζάλνπλ αεξνπνξηθψο, είηε κε πξνγξακκαηηζκέλεο είηε κε λαπισκέλεο πηήζεηο (ηζάξηεξ). Αλαπφθεπθηα, ην ηειηθφ πνζφ πνπ ζα θιεζεί λα πιεξψζεη ν μέλνο ηνπξίζηαο πνπ ζα επηιέμεη λα θάλεη ηηο δηαθνπέο ηνπ ζηε ρψξα καο, εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ην θφζηνο ηεο αεξνκεηαθνξάο πνπ - ζπγθξηηηθά κε άιιεο αληαγσλίζηξηεο ρψξεο- είλαη πςειφηεξν. Παξάιιεια, ε πξψηε θαη ε ηειεπηαία εηθφλα πνπ ζπγθξαηνχλ νη μέλνη πνπ επηζθέπηνληαη ηελ Κξήηε ζρεηίδεηαη κε ην ζχζηεκα αεξνκεηαθνξάο: ηα αεξνδξφκηα (κε ηηο εμππεξεηήζεηο πνπ πξνζθέξνπλ), ν έιεγρνο ελαέξηαο θπθινθνξίαο (ζηνλ νπνίν ζε κεγάιν βαζκφ νθείινληαη νη θαζπζηεξήζεηο) θαζψο θαη κε ηελ αζθάιεηα. Ο αεξνιηκέλαο Ζξαθιείνπ ν νπνίνο απφ ην 2000 εμππεξεηεί πεξίπνπ πέληε εθαηνκκχξηα επηβάηεο εηεζίσο (κε ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ αθίμεσλ λα θαηαγξάθεηαη θαηά ην πεληάκελν Μάηνο – επηέκβξηνο), δηαδξακαηίδεη ζήκεξα πξσηαξρηθφ ξφιν ζην Δζληθφ, Δπξσπατθφ δίθηπν αεξνκεηαθνξψλ θαη αεξνδξνκίσλ αιιά θαη επξχηεξα ζηελ Αλαηνιηθή ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ. Απνηειεί ην δεχηεξν αεξνδξφκην ζε ζπλνιηθή εμππεξέηεζε επηβαηψλ ζηελ Διιάδα, ελψ είλαη ην πξψην αεξνδξφκην ζηελ εμππεξεηνχκελε έθηαθηε θίλεζε εμσηεξηθνχ (πηήζεηο ηζάξηεξ, θιπ). Καηά ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο εμαληιείηαη ε δπλαηφηεηα ησλ ππνδνκψλ κε απνηέιεζκα λα κελ είλαη δπλαηή ε εμππεξέηεζε πεξηζζφηεξσλ πηήζεσλ ιφγσ ηεο πεξηνξηζκέλεο ρσξεηηθφηεηαο ζηεξψληαο ηε δπλαηφηεηαο πεξαηηέξσ ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο Κξήηεο. χκθσλα κάιηζηα κε κειέηε ηνπ ΔΜΠ ε αλακελφκελε θίλεζε έσο ην 2010 εθηηκάηαη φηη ζα θηλεζεί ζηα επίπεδα ησλ 8 εθαηνκκπξίσλ επηβαηψλ εηεζίσο θαη έσο ην 2020 ζα θηάζεη ηα 10 – 12 εθαηνκκχξηα. ηε ρψξα καο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζήκεξα εκπνξηθά 96 αεξνπνξηθέο εηαηξίεο. Απφ ην ζχλνιν ησλ εηαηξηψλ, νη 49 πξαγκαηνπνηνχλ δξνκνινγεκέλεο (ηαθηηθέο) πηήζεηο, ελψ νη 47 απφ απηέο δελ πεηάλε θαζφινπ απφ θαη πξνο ηελ Διιάδα, δηαηεξψληαο κφλν γξαθεία ηα νπνία έρνπλ ζεκαληηθή παξνπζία ζηελ αγνξά. Ζ εμήγεζε γηα ην γεγνλφο φηη δηαηεξνχλ γξαθεία ζηε ρψξα καο (πνπ δηεθπεξαηψλνπλ ζεκαληηθφ κέξνο ηεο 121 επηβαηηθήο θίλεζεο) θαη πξνζθέξνπλ δξνκνιφγηα κέζσ αληαπνθξίζεσλ, βξίζθεηαη ζηε λαπηηιία καο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ππνινγίδεηαη φηη πεξηζζφηεξν απφ ην 58% ηνπ ηδίξνπ ησλ εηαηξηψλ νθείιεηαη ζηηο κεηαθηλήζεηο πιεξσκάησλ ηεο ειιεληθήο λαπηηιίαο. Οη εηαηξίεο πνπ εθηεινχλ ηαθηηθά δξνκνιφγηα απφ θαη πξνο ηελ Διιάδα, κεηαθέξνπλ ζπλνιηθά ην 1/3 ησλ μέλσλ ηνπξηζηψλ, ελψ ηε κεξίδα ηνπ ιένληνο ηεο αεξνκεηαθνξάο ησλ ηνπξηζηψλ θαξπψλνληαη νη δηάθνξνη ειεχζεξνη αεξνκεηαθνξείο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ λαπισκέλεο πηήζεηο (ηζάξηεξ). Παξαθάησ ζα δνχκε αλαιπηηθά ηηο λαπισκέλεο αθίμεηο πηήζεσλ ζπλνιηθά γηα νιφθιεξε ηελ Διιάδα αιιά θαη γηα ηελ Κξήηε μερσξηζηά έηζη ψζηε λα κπνξέζνπκε λα δνχκε επθνιφηεξα ην ζεκαληηθφ πνζνζηφ αθίμεσλ πνπ θαηαιακβάλεη ην λεζί καο. Έηνο χλνιν Αθίμεσλ χλνιν Αθίμεσλ Πνζνζηφ Αθίμεσλ Διιάδα Κξήηε Κξήηεο 1999 7.685.258 2.449.985 31,88% 2000 7.847.818 2.494.631 31,79% 2001 8.083.252 2.575.010 31,86% 2002 7.690.288 2.527.838 32,87% 2003 7.495.174 2.508.509 33,51% 2004 7.075.739 2.406.029 34,00% 2005 7.209.434 2.531.196 35,11% 2006 7.609.308 2.778.339 36,51% Πίλαθαο 38 - πγθεληξσηηθόο Πίλαθαο αθίμεσλ λαπισκέλσλ πηήζεσλ ζε Διιάδα θαη Κξήηε από ην 19992006 122 χκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ αεξνδξνκίσλ ηνπ Ζξαθιείνπ θαη ησλ Υαλίσλ: Οη αεξνπνξηθέο αθίμεηο ηνπξηζηψλ ζηελ Κξήηε κεηψζεθαλ θαηά 0,8% ην 2010 ζε ζρέζε κε ην 2009: • ην Ζξάθιεην ε αληίζηνηρε κείσζε ήηαλ -1%, • ηα Υαληά παξέκεηλαλ ζηα επίπεδα ηνπ 2009 (+0,1%) Αθίμεηο Αιινδαπψλ Σνπξηζηψλ Αεξνπνξηθψο ΑΔΡΟΓΡΟΜΗΑ 2008 2009 2010 %2009-08 % 2010 2009 ΖΡΑΚΛΔΗΟ 2.155.756 1.954.611 1,934.765 9,3 1,0 ΥΑΝΗΑ 684.974 592.456 592.992 13,5 0,1 ΚΡΖΣΖ 2.840.730 2.547.067 2.527.757 10,3 0,8 2.3.3.2 Ναπηηιηαθέο Δηαηξίεο Δμίζνπ ζεκαληηθή είλαη θαη ε χπαξμε ησλ Ναπηηιηαθψλ Δηαηξεηψλ ζηνλ ηνπξηζκφ, (αιιά θαη αιινχ: εκπφξην, κεηαθνξέο νρεκάησλ, δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, αληαγσληζηηθφηεηα θ.α), φρη κνλάρα γηαηί απνηειεί έλαλ νηθνλνκηθφηεξν ηξφπν κεηαθίλεζεο άιια θαη γηα ην φηη κέζσ ζάιαζζαο κπνξεί θαλείο λα επηζθεθζεί φια ηα λεζηά ηεο Διιάδαο. Σα ηειεπηαία έηε, εθαξκφδεηαη απφ ηηο Ναπηηιηαθέο Δηαηξείεο, έλαο έγθαηξνο πξνγξακκαηηζκφο ησλ δξνκνινγίσλ ησλ πινίσλ ν νπνίνο ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ησλ ππνδνκψλ ζηα ιηκάληα, ζα επηθέξεη άκεζα ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ θίλεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ ξεπκάησλ. Δθηφο απφ ηα παξαπάλσ, έρνπλ ιεθζεί απζηεξά κέηξα γηα ηελ βειηίσζε θαη ηελ πξφιεςε ζρεηηθά κε ηελ αζθαιή κεηαθνξά ησλ επηβαηψλ. Τπήξμε ζπκθσλία κεηαμχ ησλ Ναπηηιηαθψλ Δηαηξεηψλ θαη ηνπ Τπνπξγείνπ Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο γηα ηελ ζπκκεηνρή γηαηξψλ ζηα αθηνπιντθά ηαμίδηα, κε ζθνπφ ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ηαηξηθήο πεξίζαιςεο ζην πιήξσκα αιιά θαη ηνπο επηβάηεο ηνπ πινίνπ. Οη ηνπηθέο Ναπηηιηαθέο Δηαηξείεο πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ζην λεζί ηεο Κξήηεο είλαη Μηλσηθέο 123 γξακκέο πνπ βξίζθνληαη ζην Ζξάθιεην, νη ANEK LINES πνπ βξίζθνληαη ζηα Υαληά θαη εμππεξεηνχλ θαη ην λνκφ Ρεζχκλεο θαη ηέινο νη L.A.N.E. πνπ βξίζθνληαη ζηνλ Άγην Νηθφιαν ζην λνκφ Λαζηζίνπ. ην πιαίζην ησλ Ναπηηιηαθψλ Δηαηξεηψλ, θαηαηάζζνληαη εθηφο ησλ γξακκψλ εζσηεξηθνχ θαη θξνπαδηεξφπινηα εμσηεξηθνχ θαη ζαιακεγνί Διιεληθήο θαη μέλεο ζεκαίαο. Παξαθάησ αθνινπζνχλ πίλαθεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηελ θίλεζε ησλ αθίμεσλ ζηνλ ιηκέλα Ζξαθιείνπ αλά κήλεο θαη αλά έηε. Δίδνο πινίνπ 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Δπηβάηεο - - - - - - - - Γξακκή Δζσηεξηθνχ 474057 421336 669761 785172 726297 698330 800467 752837 Γξακκή Δμσηεξηθνχ - - - - - - - - Κξνπαδηεξφπινηα - - - - - - - - 131174 181420 149268 134420 107691 127667 193737 178665 128 25 61 101 58 209 134 144 275 220 343 239 371 530 389 499 605634 606051 819433 919932 834417 826736 994727 932145 Δζσηεξηθνχ Κξνπαδηεξφπινηα Δμσηεξηθνχ Θαιακεγνί Διιεληθήο εκαίαο Θαιακεγνί Ξέλεο εκαίαο χλνια Πίλαθαο 39 - πγθεληξσηηθόο Πίλαθαο αθίμεσλ ιηκέλνο Ζξαθιείνπ από ην 1999-2006 Απφ ηνλ πίλαθα 39 θαίλεηαη φηη ε αλαβάζκηζε ηεο Αθηνπινΐαο είλαη πιένλ γεγνλφο. ηελ αλαβάζκηζε απηή θχξην ξφιν έρεη ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ επηδνηήζεσλ ε νπνίεο αλέξρνληαη ζηα 49 εθ επξψ, ζηελ αλαγέλλεζε ηεο Διιεληθήο Κξνπαδηέξαο αιιά ζα ζπκβάινπλ επίζεο θαη νη ζπκβάζεηο γηα ηηο άγνλεο γξακκέο (δηάηαγκα πνπ ςεθίζηεθε ζηε Βνπιή ηνλ Ηνχιην ηνπ 2006). 124 2.3.4 Γνκέο Τπεξεζηώλ Φπραγσγίαο 2.3.4.1. Animation H αλαςπρή θαη ε ςπραγσγία, εκθαλίδεηαη σο έλα λέν είδνο ηνπ ηνπξηζκνχ ζε μελνδνρεηαθέο κνλάδεο. Δλψ παιαηφηεξα Ζ ςπραγσγία θαη ε άζιεζε πειαηψλ μελνδνρείσλ, απνηεινχζε ζπκπιεξσκαηηθφ πξντφλ ζην ηνπξηζηηθφ παθέην πξνζθνξψλ, ζήκεξα εμειίρζεθε ζε θχξην μελνδνρεηαθφ πξντφλ . Σα μελνδνρεία πνπ παξέρνπλ είδε αλαςπρήο θαη ςπραγσγίαο, νλνκάδνληαη club hotels. Ο ζπλδπαζκφο ςπραγσγίαο θαη άζιεζεο, είλαη δηεζλψο γλσζηφο κε ηνλ φξν “animation”. Ζ animation απνηειεί κία ππεξεζία ε νπνία ζεσξείηαη φηη ζην κέιινλ ζα είλαη αλαπφζπαζην ζπζηαηηθφ ηνπ ζπζηήκαηνο παξνρήο ππεξεζηψλ ησλ μελνδνρείσλ δηαθνπψλ. Δλψ ε χπαξμε αζιεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ε απαζρφιεζεο εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ ζε ηνπξηζηηθέο κνλάδεο, απνηεινχλ ζεκαληηθά βήκαηα πξνο ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ εγρψξηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο, δπζηπρψο ζηελ Κξήηε, ν ζεζκφο ηνπ επαγγεικαηία ζηειέρνπο αλαςπρήο είλαη ζρεδφλ αλχπαξθηνο κε απνηέιεζκα νη δηεπζπληέο ηνπ εθάζηνηε μελνδνρείνπ λα πξνζιακβάλνπλ άηνκα απφ ην εμσηεξηθφ πξνθεηκέλνπ λα παξέρνπλ ζηνπο πειάηεο ηνπο ππεξεζίεο ςπραγσγίαο. Ζ χπαξμε έζησ θαη ελφο απφ ηα πην θάησ, ζεσξήζεθε αξθεηή γηα ην ηη κπνξεί λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ηε δεκηνπξγία πξνγξακκάησλ αλαςπρήο: Πηζίλα (παηδηθή θαη ελειίθσλ) Υψξνη παηρληδηψλ Θαιάζζηεο δξαζηεξηφηεηεο (αιεμίπησην, θαλφ, καξίλα, ζαιάζζην ζθη, θαηαδχζεηο, jet – ski Αζιεζε (ηέληο, γθφιθ, πηλγθ- πνλγθ) πλνςίδνληαο, νη αληηιήςεηο θαη απφςεηο ησλ δηεπζπληψλ θαη managers μελνδνρείσλ ηαπηίδνληαη ζε φηη αθνξά ηελ αλαγθαηφηεηα θαη ρξεζηκφηεηα χπαξμεο θαη εθαξκνγήο πξνγξακκάησλ άζιεζεο θαη ςπραγσγίαο γηα ιφγνπο αληαγσληζκνχ, αχμεζεο εζφδσλ θαη δηαηήξεζεο ηεο πειαηείαο ηνπο. Αθφκε θαη αλ ε παξνρή πξνγξακκάησλ άζιεζεο θαη ςπραγσγίαο έρεη πςειφ θφζηνο, απμάλεη ηα έζνδα καθξνπξφζεζκα, βειηηψλεη ηελ εηθφλα ηνπ μελνδνρείνπ θαη δεκηνπξγεί επαλαιακβαλφκελνπο πειάηεο. 125 2.4 Αλάιπζε ηεο Σνπξηζηηθήο Εήηεζεο ζηελ Κξήηε 2.4.1 Αλάιπζε Αθίμεσλ Παξαθάησ αθνινπζεί ε αλάιπζε ησλ αθίμεσλ ησλ ηνπξηζηψλ ζηελ Κξήηε. Απφ ηελ αλάιπζε απηή κπνξνχκε λα πάξνπκε ζηνηρεία πνπ ζα καο θαηαδείμνπλ ηνπο κήλεο επνρέο πνπ παξαηεξείηαη κεγαιχηεξε ηνπξηζηηθή θίλεζε αιιά θαη απφ πνηα θξάηε καο επηζθέπηνληαη πεξηζζφηεξν. 2.4.2 Αθίμεηο αιινδαπώλ από ην εμσηεξηθό Παξαηίζεληαη γξαθήκαηα πνπ απεηθνλίδνπλ ηηο αθίμεηο αιινδαπψλ απφ ην εμσηεξηθφ ζηνλ Ννκφ Ζξαθιείνπ θαη ζην Ννκφ Υαλίσλ. 3000 2000 1000 0 Ζτοσ 2006 Ζτοσ 2007 Γξάθεκα 9 - Αθίμεηο ζην αεξνδξόκην Ζξαθιείνπ 2500 2000 1500 1000 2006 2007 500 0 Γξάθεκα 10 - Αθίμεηο ζην ιηκάλη Ζξαθιείνπ 126 2500 2000 1500 1000 2006 500 2007 0 Γξάθεκα 11 - Αθίμεηο ζην αεξνδξόκην Υαλίσλ 1000000 1999 800000 2000 600000 2001 400000 200000 2002 0 2003 2004 2005 Γξάθεκα 12 - Αθίμεηο επηβαηώλ κε charters αλά εζληθόηεηα ζηνπο δηεζλείο αεξνιπκέλεο Ζξαθιείνπ θαη Υαλίσλ από ην 1999 έσο ην 2006 25 20,3 20,7 20 17,5 15,7 15 11,4 9,1 10 5 4,3 0,5 0,1 0,1 0,1 0,2 δεκ νοεμ οκτ ςεπτ αυγ ιουλ ιουν μαιοσ απρ μαρ φεβ ιαν 0 Γξάθεκα 13 - Δπνρηαθή θαηαλνκή πηήζεσλ ην έηνο 2006 ζηνπο δηεζλείο αεξνιηκέλεο Ζξαθιείνπ θαη Υαλίσλ 127 Γξάθεκα 14 - Καηαλνκή αθίμεσλ επηβαηώλ αλά εζληθόηεηα ην 2006 ζηνπο δηεζλείο αεξνιηκέλεο Ζξαθιείνπ θαη Υαλίσλ 2.4.3. Αλάιπζε Αθίμεσλ Άγγισλ θαη Γεξκαλώλ Σνπξηζηώλ ζε πίλαθεο επί % Παξαθάησ αθνινπζνχλ πίλαθεο κε ηηο αθίμεηο ζην αεξνδξφκην ηνπ Ζξαθιείνπ ηα έηε 2003,2004,2005. Μήλεο Γεξκαλία 2003 Γεξκαλία 2004 Αγγιία 2003 Αγγιία 2004 Ηαλνπάξηνο - - - - Φεβξνπάξηνο - - - 145 Μάξηηνο - 90 - - Απξίιηνο 41067 37820 10238 9824 Μάηνο 69985 77373 56838 47745 Ηνχληνο 72689 62601 65734 66396 Ηνχιηνο 81523 76847 87228 74484 128 Αχγνπζηνο 102340 80039 81331 78388 επηέκβξηνο 90458 83158 75123 69066 Οθηψβξηνο 77193 72435 34364 35688 Ννέκβξηνο 1985 2034 5 122 Γεθέκβξηνο - - - - Πίλαθαο 40 - Αεξνπνξηθέο αθίμεηο Γεξκαλώλ θαη Άγγισλ ζην αεξνδξόκην ηνπ Ζξαθιείνπ από ην έηνο 2003 έσο ην έηνο 2004 πσο βιέπνπκε ζηνλ πίλαθα 40 ππάξρεη κηα απμνκείσζε ζηηο αθήμεηο Γεξκαλψλ θαη Άγγισλ ηα έηε 2003 – 2004. Οη αθήμεηο θνξπθψλνληαη ηνπο θαινθαηξηλνχο θπξίσο κήλεο Ηνχλην, Ηνχιην, Αχγνπζην, ελψ ην κήλα επηέκβξην παξαηεξείηαη κηα θάκςε ε νπνία απμάλεηαη φζν πιεζηάδνπκε πξνο ηνπο ρεηκεξηλνχο κήλεο. Μήλεο Γεξκαλία 2005 Γεξκαλία 2006 Αγγιία 2005 Αγγιία 2006 Ηαλνπάξηνο - - - - Φεβξνπάξηνο - - - - Μάξηηνο 5944 282 190 752 Απξίιηνο 22325 24014 2845 7559 Μάηνο 71030 80028 55799 63821 Ηνχληνο 65726 82885 64757 72324 Ηνχιηνο 82117 92289 78894 93013 Αχγνπζηνο 85108 86745 84140 105789 επηέκβξηνο 87519 98829 67323 84523 Οθηψβξηνο 63615 68394 34166 42479 Ννέκβξηνο 425 252 10 53 Γεθέκβξηνο - - - - Πίλαθαο 41 - Αεξνπνξηθέο αθίμεηο Γεξκαλώλ θαη Άγγισλ ζην αεξνδξόκην ηνπ Ζξαθιείνπ από ην έηνο 2005 έσο ην έηνο 2006 ηνλ πίλαθα 41 πνπ αθνινπζεί εχθνια κπνξεί θαλείο λα δηαπηζηψζεη φηη ε Γεξκαληθή αγνξά παξνπζηάδεη ζεκαληηθή κείσζε ζην εηήζην ζχλνιν αθίμεσλ ζηελ Κξήηε. Δλψ ην 1999 νη αθίμεηο ησλ Γεξκαλψλ ηνπξηζηψλ ζην λεζί ήηαλ 780.538 άηνκα κέζα ζε κηα πεληαεηία (2004), ν αξηζκφο απηφο κεηψζεθε θαηαθφξπθα ζηα 555.730 άηνκα. Γπζηπρψο φκσο ε κείσζε απηή ζπλερίζηεθε κε αθφκε ρακειφηεξν ζχλνιν αθίμεσλ 129 Γεξκαλψλ ηνπξηζηψλ ην 2006. Σν ίδην φκσο δελ ζπκβαίλεη θαη κε ηελ Αγγιηθή αγνξά ε νπνία παξνπζηάδεη αξθεηά κεγάιε αχμεζε ζην ζχλνιν έιεπζεο ηνπξηζηψλ. Σν 1999 νη Άγγινη ηνπξίζηεο πνπ επηζθεθηήθαλ ην λεζί ήηαλ 366.113 άηνκα θαη κέζα ζε κία πεληαεηία (2004), ν αξηζκφο απηφο απμήζεθε ζηνπο 448.566 Άγγινπο ηνπξίζηεο. Υψξεο 1999 Γεξκαλία 780.538 724.596 702.565 651.840 607.301 555.730 534.452 533.718 Αγγιία 366.113 429.013 470.745 451.111 475.566 488.595 475.595 470.313 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Πίλαθαο 42 - πλνιηθέο αθίμεηο Γεξκαλώλ θαη Άγγισλ ζην αεξνδξόκην ηνπ Ζξαθιείνπ από ην έηνο 1999 έσο ην έηνο 2006 Γεπμανία Ζ αγνξά ηεο Γεξκαλίαο κε ζηνηρεία ηεο Δ..Τ.Δ. – Δ.Ο.Σ. είλαη κηα ζηαζεξή αγνξά πνπ θπκαίλεηαη γχξσ ζην 3,0% έσο 3,5% επί ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ ηαμηδηψλ ησλ Γεξκαλψλ ηνπξηζηψλ. Δηδηθφηεξα, ην 2000 θαηαιακβάλεη έλα πνζνζηφ 3.3% επί ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ, ην 2001 θαηαγξάθεηαη έλα πνζνζηφ 3,5%, ην 2002 επίζεο 3,5%, ην 2003 θηάλνπκε ζην 3,0%, ην 2004 ζην 3,1% θαη ην 2005 ζην 3,0%. Δίλαη δειαδή έλα ζρεδφλ ζηαζεξφ πνζνζηφ .Δπεηδή φκσο ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ηαμηδηψλ ησλ Γεξκαλψλ πνπ θάλνπλ δηαθνπέο δηαθπκάλζεθε ην 2000-2005 ιφγσ πνιιψλ αηηηψλ, φπσο δηαζέζηκν εηζφδεκα γηα δηαθνπέο, ηξνκνθξαηία, βφκβεο θιπ. αληίζηνηρα ν απφιπηνο αξηζκφο πξνο ηελ ρψξα καο δηαθπκάλζεθε αλάινγα. Έηζη ην 2004 έρνπκε 65,4 ζπλνιηθά ηαμίδηα απφ Γεξκαλνχο πνπ πάλε δηαθνπέο θαη απφ απηά ην 3,1% ήηνη 2.027.400 θαηεπζχλνληαη πξνο Διιάδα, ελψ ην 2005 επί ζπλφινπ 64,1 εθαη. ην 3,0% ήηνη 1.923.000 πξνο Διιάδα. Ζ εμέιημε 2004,2005 απεηθνλίδεηαη πην θάησ (Πεγή Reiseanalyse F.U.R.). Οη αληαγσλίζηξηεο ρψξεο ην 2004, 2005 θεξδίδνπλ φκσο θνκκάηη ηεο αγνξάο .Έηζη, ην 2005 πεξλάεη ε Σνπξθία κπξνζηά, πιένλ σο ηξίηε ρψξα ζηελ πξνηίκεζε ησλ Γεξκαλψλ, ζέζε πνπ πνιιά ρξφληα θαηείρε ε Απζηξία. Παξαθάησ απεηθνλίδεηαη ε πνζνζηηαία θαηαλνκή - ηαμίδηα Γεξκαλψλ πξνο ηνπο βαζηθνχο πξνηηκψκελνπο πξννξηζκνχο - ρψξεο 2004, 2005. 130 Δηθόλα 42 - Σαμίδηα Γεξκαλώλ ζην εμσηεξηθό ην 2005 Δηθόλα 43 - Σαμίδηα Γεξκαλώλ ζην εμσηεξηθό ην 2004 131 Δπίζεο, ζηε δηεζλή ηνπξηζηηθή έθζεζε ΗΣΒ (7 – 11 Μαξηίνπ 2007) ζην Βεξνιίλν, ππήξμε εηδηθή παξνπζίαζε απφ ηνπηθή εηαηξία πκβνχισλ γηα ηελ πξνβνιή θαη πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ City break ζηελ Αζήλα – Αηηηθή θαη Θεζζαινλίθε. Ζ παξνπζίαζε έγηλε ζηα πιαίζηα ηνπ πηινηηθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ επηινγή γξαθείσλ δεκνζίσλ ζρέζεσλ θαη δηαθήκηζεο ζηελ Αγγιία, Γεξκαλία θαη Γαιιία κε ζηφρν ηελ θαζηέξσζε ηεο Αζήλαο θαη Θεζζαινλίθεο σο CITY BREAK πξννξηζκψλ. Σα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα απφ ηελ ζπκκεηνρή ηεο Έλσζεο ήηαλ ηα εμήο: Υακειή επηζθεςηκφηεηα επαγγεικαηηψλ, θπξίσο θαηά ηελ πξψηε θαη Σξίηε εκέξα, θαζψο θαη ηνπ θνηλνχ θαηά ηελ δεχηεξε εκέξα -ζε ζρέζε κε ην 2006. Σν ειιεληθφ πεξίπηεξν, ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ΔΟΣ παξνπζίαζε λέα αξρηηεθηνληθή κνξθή. Σν πεξίπηεξν ηεο Έλσζεο δελ βξηζθφηαλ ζε επλντθή ζέζε κε απνηέιεζκα λα κελ δηεπθνιχλεηαη ε επηζθεςηκφηεηά ηνπ ζε ζρέζε κε άιια πεξίπηεξα. Πξνβιέςεηο γηα ηελ Γεξκαληθή αγνξά: Ζ αίζζεζε απφ ηηο επαθέο κε εθπξνζψπνπο ηεο Γεξκαληθήο αγνξάο, είλαη φηη ε Γεξκαληθή αγνξά ζα θηλεζεί πησηηθά γηα ην 2007 πξνο ηε ρψξα καο. ηελ θαιχηεξε πεξίπησζε ζα θηλεζεί ζηα ίδηα κε ηα πεξζηλά επίπεδα. Απφ ην γξαθείν ηνπ ΔΟΣ Φξαγθθνχξηεο, θαζψο θαη ην γξαθείν Οηθνλνκηθψλ θαη Δκπνξηθψλ Τπνζέζεσλ ηεο ειιεληθήο πξεζβείαο, θνηλνπνηήζεθαλ ηα παξαθάησ ελδηαθέξνληα ζηνηρεία: Έηε νπεδία Γαλία Ννξβεγία Φηιαλδία χλνιν 2003 128447 100216 109402 55866 393931 2004 126000 97660 110439 55092 389191 2005 118225 114539 116296 55106 404166 2006 163372 133216 142516 59738 498842 Πίλαθαο 43 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ζθαλδηλαβηθέο ρώξεο ηα έηε 2003 έσο 2006 (ζε ρηιηάδεο) Σν ΑΔΠ ηεο Γεξκαλίαο ζεκείσζε αχμεζε 2,9% θαηά ην 2006. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Ηλζηηηνχηνπ ΒΑΣ, πνζνζηφ 65% ησλ Γεξκαλψλ πξαγκαηνπνίεζαλ ην 2006 έλα ηαμίδη δηαθνπψλ δηάξθεηαο ηνπιάρηζηνλ 5 εκεξψλ, ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ην 2005 ήηαλ 64%. Πνζνζηφ 4% ησλ γεξκαλψλ ηνπξηζηψλ ηαμηδεχεη πξνο ηελ ρψξα καο. 132 2.4.4. Αλάιπζε Γηαλπθηεξεύζεσλ θαηά εζληθόηεηα επί ηνηο % - Γηάξθεηα παξακνλήο, Δπνρηθόηεηα Με βάζε ηα ζηνηρεία ηνπ παξαπάλσ πίλαθα, εχθνια κπνξεί θαλείο λα ζπκπεξάλεη φηη νη ηνπξίζηεο πνπ πξνέξρνληαη απφ θαλδηλαβηθέο ρψξεο φπσο ε νπεδία, ε Γαλία, ε Ννξβεγία θαη ε Φηιαλδία, παξνπζηάδνπλ αχμεζε ζηηο δηαλπθηεξεχζεηο ηνπ αλά έηνο. Οη νπεδή ηνπξίζηεο γηα παξάδεηγκα, ελψ ην 2003 παξνπζίαδαλ ζχλνιν δηαλπθηεξεχζεσλ 128.447, κέζα ζηα επφκελα ηξία ρξφληα ν αξηζκφο απηφο εθηηλάρζεθε ζηηο 163.372 δηαλπθηεξεχζεηο ζηελ Κξήηε. Αχμεζε φκσο ζην ζχλνιν δηαλπθηεξεχζεσλ παξνπζίαζαλ θαη νη άιιεο θαλδηλαβηθέο ρψξεο (βιέπε πίλαθα 43). Έηε νπεδία Γαλία Ννξβεγία Φηιαλδία 2003 32,61% 25,44% 27,77% 14,18% 2004 32,37% 25,09% 28,38% 14,16% 2005 29,25% 28,34% 28,34% 13,63% 2006 32,75% 26,71% 28,57% 11,98% Πίλαθαο 44 - Γηαλπθηεξεύζεηο Σνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ζθαλδηλαβηθέο ρώξεο ηα έηε 2003 έσο 2006 (%) 279516 500000 122862 96464 0 0 Άνοιξθ Καλοκαίρι Φκινόπωρο Χειμϊνασ Γξάθεκα 15 - Δπνρηθόηεηα θαηά ην έηνο 2006 γηα ηηο ζθαλδηλαβηθέο ρώξεο Ζ επνρηθφηεηα ην έηνο 2006 φζνλ αθνξά ηηο αθίμεηο / δηαλπθηεξεχζεηο απφ ηηο ζθαλδηλαβηθέο ρψξεο είλαη ε εμήο: Άλνημε (Μάξηηνο, Απξίιηνο, Μάηνο) έθηαζε ηηο 96.464 δηαλπθηεξεχζεηο, Καινθαίξη (Ηνχληνο, Ηνχιηνο, Αχγνπζηνο) έγηλαλ 279.516, Φζηλφπσξν (επηέκβξεο, Οθηψβξηνο, Ννέκβξηνο) έρνπκε 122.862 , Υεηκψλαο (Γεθέκβξηνο, Ηαλνπάξηνο, Φεβξνπάξηνο) δελ έρνπκε θακία άθημε/ δηαλπθηέξεπζε. Αληηζηνίρσο, ηα παξαπάλσ πνζά επί ηηο εθαηφ έρνπλ σο εμήο: Άλνημε 19.16%, Καινθαίξη 56.23%, Φζηλφπσξν 24,62 θαη Υεηκψλαο 0%. Έηε Οπγγαξία Πνισλία ινβαθία ινβελία Ρσζία Σζερία Οπθξαλία χλνιν 2003 12728 8035 51431 3988 22084 61751 3030 163047 133 2004 12228 47370 10294 4985 24990 65506 2971 168342 2005 17602 65552 12534 5466 37720 74352 3539 216765 2006 22807 71806 19879 6209 68619 85326 7723 282369 Πίλαθαο 45 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (ζε ρηιηάδεο) Έηε Οπγγαξία Πνισλία ινβαθία ινβελία Ρσζία Σζερία Οπθξαλία 2003 7,43% 30,00% 4,69% 2,33% 12,88% 36,02% 1,77% 2004 6,69% 25,92% 5,63% 2,73% 13,67% 35,84% 1,63% 2005 7,14% 26,61% 5,09% 2,22% 15,31% 30,18% 1,44% 2006 6,83% 21,51% 5,95% 1,86% 20,55% 25,56% 2,31% Πίλαθαο 46 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (%) Έηε Βνπιγαξία Ρνπκαλία Αιβαλία Λεηνλία χλνιν 2003 0 1726 0 1990 3716 2004 271 4119 0 2865 7255 2005 436 8437 0 6363 15236 2006 462 15361 0 9471 25294 Πίλαθαο 47 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (ζε ρηιηάδεο) Έηε Βνπιγαξία Ρνπκαλία Αιβαλία Λεηνλία 2003 0,00% 1,01% 0,00% 1,16% 2004 0,15% 2,25% 0,00% 1,57% 2005 0,18% 3,42% 0,00% 2,58% 2006 0,14% 4,60% 0,00% 2,84% Πίλαθαο 48 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (%) Έηε Ηξιαλδία Ηζξαήι Ηζπαλία Κχπξνο Αίγππηνο χλνιν 2003 36527 29089 1213 10494 2575 79898 2004 33159 21466 1845 11912 3813 72195 2005 37114 22130 1656 3931 602 65433 2006 36356 3176 3176 4460 284 62871 Πίλαθαο 49 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (ζε ρηιηάδεο) 134 Έηε Ηξιαλδία Ηζξαήι Ηζπαλία Κχπξνο Αίγππηνο 2003 42,74% 34,04% 1,42% 12,28% 3,01% 2004 41,55% 26,09% 2,31% 14,93% 4,78% 2005 49,56% 29,55% 2,21% 5,25% 0,80% 2006 50,66% 25,91% 4,43% 6,22% 0,40% Πίλαθαο 50 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (%) Έηε Κξναηία Γηνπγθνζιαβία Ληζνπαλία Δζζνλία χλνιν 2003 33 1968 2656 0 4657 2004 0 2301 3294 1585 7180 2005 270 3800 4515 5783 14368 2006 426 5604 11162 7979 25171 Πίλαθαο 51- Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (ζε ρηιηάδεο) Έηε Κξναηία Γηνπγθνζιαβία Ληζνπαλία Δζζνλία 2003 0,02% 1,15% 1,55% 0,00% 2004 0,00% 1,26% 1,80% 0,87% 2005 0,11% 1,54% 1,83% 2,35% 2006 0,13% 1,68% 3,34% 2,39% Πίλαθαο 52 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από ηελ Αλαηνιηθή Δπξώπε ηα έηε 2003 έσο 2006 (%) 135 76 80 70 60 50 40 30 20 10 0 55,6 Γαλλία Ιςπανία 49,4 46,8 ΗΠΑ Κίνα Γξάθεκα 16 - Δπνρηθόηεηα ην έηνο 2006 από άιια θξάηε ζνλ αθνξά ηηο ρψξεο ηεο αλαηνιηθήο Δπξψπεο, ε επνρηθφηεηα δηαθπκαίλεηαη σο εμήο: Άλνημε 30.372 δηαλπθηεξεχζεηο, Καινθαίξη 220.162, Φζηλφπσξν 82.053 , Υεηκψλαο 482 δηαλπθηεξεχζεηο. Αληηζηνίρσο, ηα παξαπάλσ πνζά επί ηηο εθαηφ έρνπλ σο εμήο: Άλνημε 10.64%, Καινθαίξη 66.91%, Φζηλφπσξν 22,23 θαη Υεηκψλαο 0,22%. Έηε Σνπξθία ανπδηθή Αξαβία Ηνξδαλία Ζ.Π.Α. Ηζιαλδία χλνιν 2003 924 17 0 0 4329 5270 2004 1212 0 0 0 4060 5272 2005 1885 13 162 0 0 2060 2006 824 84 118 9 3663 4698 Πίλαθαο 53 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από άιια θξάηε ηα έηε 2003 έσο 2006 (ζε ρηιηάδεο) Έηε Σνπξθία ανπδηθή Αξαβία Ηνξδαλία Ζ.Π.Α. Ηζιαλδία 2003 1,08% 0,02% 0,00% 0,00% 5,07% 2004 1,52% 0,00% 0,00% 0,00% 5,09% 2005 2,52% 0,02% 0,22% 0,00% 0,00% 2006 1,15% 0,12% 0,16% 0,01% 5,10 Πίλαθαο 54 - Γηαλπθηεξεύζεηο ηνπξηζηώλ πνπ πξνέξρνληαη από άιια θξάηε ηα έηε 2003 έσο 2006 (%) 136 76 80 70 55,6 60 49,4 46,8 50 40 30 20 10 0 Γαλλία Ιςπανία ΗΠΑ Κίνα Γξάθεκα 17 - Δπνρηθόηεηα θαηά ην έηνο 2006 από άιια θξάηε Ζ επνρηθφηεηα ην έηνο 2006 φζνλ αθνξά ηηο αθίμεηο/ δηαλπθηεξεχζεηο απφ δηάθνξεο άιιεο ρψξεο(π.ρ. Ηνξδαλία, ανπδηθή Αξαβία θιπ) έρεη σο εμήο: Άλνημε 10.623 δηαλπθηεξεχζεηο, Καινθαίξη έγηλαλ 43.115, Φζηλφπσξν έρνπκε 17.901, Υεηκψλαο 119. Αληηζηνίρσο, ηα παξαπάλσ πνζά επί ηηο εθαηφ έρνπλ σο εμήο: Άλνημε 16.13%, Καινθαίξη 58.95%, Φζηλφπσξν 23,04% θαη Υεηκψλαο 1,87%. Φζίλνπζα πνξεία αθνινπζεί ν Σνπξηζκφο ζηελ Κξήηε ηελ ηειεπηαία δηεηία κε ηηο αεξνπνξηθέο αθίμεηο ηνπξηζηψλ λα θαηαγξάθνπλ πηψζε θαηά 0,8% ην 2010 ζε ζρέζε κε ην 2009, ελψ θαη ε κέζε ηηκή δσκαηίνπ ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2010 κεηψζεθε θαηά 2,2% ζε ζχγθξηζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2009. Αληίζηνηρε είλαη ε πνξεία θαη ηνπ δείθηε πιεξφηεηαο, θαζψο ζηελ πεληαεηία 20052009 ε κέζε εηήζηα πιεξφηεηα κεηώζεθε θαηά 22% πεξίπνπ. ήκεξα, ε Κξήηε δηαζέηεη 1.549 κνλάδεο ζπλνιηθήο δπλακηθφηεηαο 161.578 θιηλψλ πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ην 21,2% ηεο ζπλνιηθήο δπλακηθφηεηαο ηεο Διιάδαο (ΞΔΔ 2010). Ζ αχμεζε ησλ αθίμεσλ πνπ αθνινχζεζε ηελ κεηα-νιπκπηαθή πεξίνδν δεκηνχξγεζε έλα θιίκα επθνξίαο θαη ζεηηθψλ πξνζδνθηψλ κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηνπ μελνδνρεηαθνχ δπλακηθνχ θαηά 12,6% (ζε θιίλεο). Ζ δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε πνπ μέζπαζε ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000 επεξέαζε αξλεηηθά ηελ πνξεία ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Κξήηε. Οη αξλεηηθέο απηέο εμειίμεηο απνηππψλνληαη θπξίσο ζηνπο δείθηεο πνπ αθνξνχλ ηηο δηαλπθηεξεχζεηο αλά άθημε θαη ηηο δηαλπθηεξεχζεηο αλά θιίλεη. Με βάζε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ γηα ην 2009 πξνθχπηεη φηη αληηζηνηρνχλ 6,6 δηαλπθηεξεχζεηο αλά άθημε θαη 109 δηαλπθηεξεχζεηο αλά θιίλε, ελψ ηα αληίζηνηρα 137 κεγέζε γηα ην 2005 ήηαλ 7,2 δηαλπθηεξεχζεηο αλά άθημε θαη 145 δηαλπθηεξεχζεηο αλά θιίλε. χκθσλα κε ηα κεληαία ζηνηρεία γηα ηελ απαζρφιεζε πνπ δεκνζηεχεη ην ΗΚΑ, ε απαζρφιεζε ζηελ Κξήηε (Διιήλσλ θαη αιινδαπψλ) κεηψζεθε θαηά 7% ην Γεθέκβξην ηνπ 2009 ζε ζρέζε κε ηνλ αληίζηνηρν κήλα ηνπ 2008. - Δπίζεκα δηαζέζηκα ζηνηρεία γηα ηηο δηαλπθηεξεχζεηο (ΔΛ.ΣΑΣ.) ππάξρνπλ κέρξη ην 2009. Απφ απηά πξνθχπηεη φηη: • ηελ Κξήηε ην 2009 νη ζπλνιηθέο δηαλπθηεξεχζεηο θαηέγξαςαλ κείσζε 0,7% ζε ζρέζε κε ην 2008, ελψ ε αληίζηνηρε κείσζε ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ ησλ αιινδαπψλ ηνπξηζηψλ ήηαλ 2,8%. • Ζ εηθφλα γηα ηνπο επηκέξνπο λνκνχο είλαη κηθηή: ην Ζξάθιεην ηφζν νη ζπλνιηθέο δηαλπθηεξεχζεηο φζν θαη νη δηαλπθηεξεχζεηο ησλ αιινδαπψλ ηνπξηζηψλ θαηέγξαςαλ ζεκαληηθή κείσζε (-5,8% θαη -6,7%, αληίζηνηρα). ην Λαζίζη θαη ηα Υαληά ζεκεηψζεθε αχμεζε ησλ δηαλπθηεξεχζεσλ (ζπλνιηθέο θαη αιινδαπψλ). ην Ρέζπκλν νη ζπλνιηθέο δηαλπθηεξεχζεηο θαηέγξαςαλ αχμεζε 0,2%, ελψ νη δηαλπθηεξεχζεηο ησλ αιινδαπψλ ηνπξηζηψλ θαηέγξαςαλ κείσζε -4,6%. 2.4.5 Αλάιπζε Σνπξηζκνύ θαη Διιεληθήο Οηθνλνκίαο Ο ειιεληθφο ηνπξηζκφο ζπλεηζθέξεη ζήκεξα πεξίπνπ ην 18% ηνπ ΑΔΠ, αλ ιεθζνχλ ππφςε θαη νη πνιιαπιαζηαζηηθέο επηδξάζεηο ηνπ ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο. Σν ζχλνιν ησλ εζφδσλ ηεο ρψξαο καο απφ ηνλ ηνπξηζκφ είλαη κεγαιχηεξν απφ ην ζχλνιν ηεο αμίαο ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ, ηφζν πξντφλησλ φζν θαη ππεξεζηψλ, ελψ παξάιιεια θαιχπηεη ην 40% ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηζνδπγίνπ ησλ εμσηεξηθψλ πιεξσκψλ. ηνλ ειιεληθφ ηνπξηζκφ απαζρνινχληαη άκεζα θαη έκκεζα πεξίπνπ 800.000 εξγαδφκελνη, ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ νπνίσλ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηελ πεξηθέξεηα θαη ζε κηθξνχ ή κεζαίνπ κεγέζνπο επηρεηξήζεηο. πγθξηλφκελνο ζε παγθφζκην επίπεδν, ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο θαηαγξάθεη εληππσζηαθέο επηδφζεηο. χκθσλα κε ηα επίζεκα ζηνηρεία ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Σνπξηζκνχ ε ρψξα καο ην 2003 θαηαηάζζεηαη 10ε ζηνλ θφζκν σο πξνο ηηο ηνπξηζηηθέο εηζπξάμεηο θαη 15ε σο πξνο ηηο αθίμεηο. Οη επηδφζεηο απηέο, είλαη εληππσζηαθέο γηα ηα δεδνκέλα ηεο 138 Διιάδαο θαη θαηαδεηθλχνπλ αλακθίβνια ηελ χπαξμε ελφο εμαηξεηηθνχ πξσηνγελνχο ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ππάξρεη αλακθίβνια κηα ζεηηθφηεξε εηθφλα γχξσ απφ ηνλ ηνπξηζκφ. Σν γεγνλφο απηφ εληζρχεηαη θαη απφ ηελ θίλεζε ηνπ 2006 φπνπ ζπλερίζηεθε ε ζεηηθή πνξεία πνπ είρακε ην 2005. ηελ αχμεζε ηνπ 5,6% ησλ αθίμεσλ κεηαμχ 2005 – 2004, πξνζζέηνπκε θαη ηελ αχμεζε 7,2% πνπ ζεκεηψζεθε ζηελ ηξέρνπζα ρξνληά, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Τ.Π.Α. ζηα 12 θπξηφηεξα δηεζλή αεξνδξφκηα ηεο ρψξαο πνπ αληηζηνηρνχλ πεξίπνπ ζην 93% ηνπ ζπλφινπ ησλ αεξνπνξηθψλ αθίμεσλ θαη ζην 76% ησλ ζπλνιηθψλ δηεζλψλ αθίμεσλ ζηε ρψξα καο. Σν 7,2% αθνξά δηεζλείο ηνπξηζηηθέο αθίμεηο ζην δηάζηεκα Ηαλνπάξηνο – Οθηψβξηνο 2006 θαη ζε ζχγθξηζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ 2005 ην νπνίν θαίλεηαη αλαιπηηθφηεξα ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. Πφιεηο 2006 2005 Πνζνζηφ δηαθνξάο (% Γ) Αζήλα 2.811.730 2.633.464 6,77% Θεζζαινλίθε 1.044.474 1.009.766 3,44% Ρφδνο 1.338.872 1.215.773 10,13% Κσο 659.493 607.015 8,65% Κέξθπξα 861.664 851.391 1,21% Ζξάθιεην 2.154.502 2.002.968 7,57% Υαληά 660.275 555.414 18,88% Εάθπλζνο 481.154 474.081 1,49% Κεθαινληά 161.039 143.357 12,33% άκνο 137.034. 118.467 15,67% Μπηηιήλε 68.310 66.470 2,77% Πίλαθαο 55 - Γηεζλείο αθίμεηο ζε επηιεγκέλα αεξνδξόκηα ηεο ρώξαο Καηά ην 2006 παξνπζηάζηεθε κηα ειαθξά αλαθαηαλνκή ηεο δήηεζεο ζηελ ιεθάλε ηεο Μεζνγείνπ γεληθά θαη εηδηθά ζε φηη αθνξά ζηνπο άκεζνπο αληαγσληζηέο καο (βι. Πίλαθα 17). ε παγθφζκην επίπεδν, ην κεξίδην ησλ 6 ρσξψλ ζηηο νπνίεο θάλνπκε ζχγθξηζε ζε επίπεδν αληαγσληζκνχ (Διιάδα, Σνπξθία, Κχπξνο, Αίγππηνο, Κξναηία, Ηζπαλία) απφ 13,37% ην 2005 έγηλε 13,12% ην 2006. ε επξσπατθφ επίπεδν ε αληίζηνηρε κεηαβνιή ήηαλ απφ 24,42% ζε 24,27% (Πίλαθεο 18 θαη 19). Αλάκεζα 139 ινηπφλ ζηηο έμη ρψξεο ε Διιάδα θαη ε Ηζπαλία σθειήζεθαλ απφ ηελ κείσζε ηεο Σνπξθίαο αξρηθά θαη ηεο Κχπξνπ θαηά δεχηεξν ιφγν. Διιάδα θαη Ηζπαλία, επίζεο, ήηαλ αλάκεζα ζηνπο πξννξηζκνχο πνπ σθειήζεθαλ απφ ηνλ πφιεκν ζηελ Μέζε Αλαηνιή, ν νπνίνο ζηακάηεζε ηελ κεγάιε αχμεζε πνπ παξνπζίαζε ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα απηή ε πεξηνρή, νη επηζθέπηεο ηεο νπνίαο θαηά 50% πεξίπνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Κξάηε 2005 2006 %Γ Ηζπαλία 49.614.153 51.985.383 4,78% Κχπξνο 2.289.579 2.234.215 -2,42% Σνπξθία 19.210.489 17.872.759 -6,90% Κξναηία 8.331.136 8.496.853 1,99% Αίγππηνο 6.474.531 6.615.500 2,18% Πίλαθαο 56 - Γηεζλείο αθίμεηο ζε αληαγσληζηηθέο ρώξεο Έηνο Ηζπαλία Κξναηία Αίγππηνο Κχπξνο Σνπξθία Διιάδα χλνιν ρσξψλ 2004 53.599 7.912 8.103 2.439 16.826 12.119 100.908 2005 55.577 8.457 8.244 2.470 20.273 12.798 107.829 2006 58.300 8.535 8.425 2.413 19.077 13.725 110.475 Πίλαθαο 57 - Διιάδα - Αληαγσληζηέο, Γηεζλείο αθίμεηο (ζε ρηιηάδεο) Έηνο Ηζπαλία Κξναηία Αίγππηνο Κχπξνο Σνπξθία Διιάδα χλνιν ρσξψλ %Γ %Γ %Γ %Γ %Γ %Γ %Γ 2004 - - - - - - - 2005 3,69% 7,01% 1,74% 5,15% 20,49% 5,60% 6,86% 2006 4,90% 0,80% 2,20% -2,30% -5,90% 7,24% 2,45% Πίλαθαο 58 - Διιάδα - Αληαγσληζηέο, Πνζνζηηαία δηαθνξά ζηηο Γηεζλείο ην επίπεδν εζφδσλ θαη ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Σξάπεδαο ηεο Διιάδαο, ζην δηάζηεκα Ηαλνπάξηνο – επηέκβξηνο 2006, ζεκεηψλεηαη αχμεζε 6,75% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ 2005. Δάλ δνχκε ηελ παγθφζκηα θαηάηαμε ησλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ γηα ην 2005, ε ρψξα καο θαηαιακβάλεη ηελ 16ε ζέζε σο πξνο ηηο δηεζλείο αθίμεηο θαη ηελ 11ε σο πξνο ηα έζνδα (Γξάθεκα 7). ε επίπεδν κέζεο θαηά θεθαιήλ δαπάλεο, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζηελ 6ε ζέζε, αλάκεζα ζηηο 10 15 παγθφζκηεο δπλάκεηο ηνπ ηνπξηζκνχ κε 1.070 Γνιάξηα ΖΠΑ (Πίλαθαο 20), αξθεηά 140 κπξνζηά απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηεο. Οη επηδφζεηο απηέο είλαη αμηνζεκείσηεο θαη επηηπγράλνληαη παξά ηα πνιιά θαη ζεκαληηθά δηαξζξσηηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ν ηνπξηζκφο ζηε ρψξα καο. 80 60 40 20 Γαλλία Ιςπανία ΗΠΑ Κίνα Ιταλία Ην. Βαςίλειο Μεξικό Γερμανία Σουρκία Αυςτρία Ρωςία Καναδάσ Μαλαιςία Πολωνία Χονγκ Κονγκ Ελλάδα Σαϊλάνδθ Ουγγαρία Ελβετία Ιαπωνία Αυςτραλία 0 Αυςτραλία Αυςτραλία Ελβετία Σαϊλάνδθ Ελλάδα Χονγκ Κονγκ Καναδάσ Αυςτρία Σουρκία Γερμανία Μεξικό Ην. Βαςίλειο Ιταλία Κίνα ΗΠΑ Ιςπανία 100 80 60 40 20 0 Γαλλία Έςοδα ςε διςεκαττομφρια Γξάθεκα 17 - Παγθόζκηα Καηάηαμε 2005 - Αθίμεηο ζε εθαηνκκύξηα Κράτη Γξάθεκα 183 - Παγθόζκηα θαηάηαμε 2005 - Έζνδα ζε δηζεθαηνκκύξηα Απζηξαιία 3000 Ηαπσλία 1851 ΖΠΑ 1654 Διβεηία 1528 Γεξκαλία 1358 Διιάδα 958 / 1070 Οιιαλδία 1050 Ζλ. Βαζίιεην 1023 Ηηαιία 970 Σνπξθία 897 Σατιάλδε 871 141 Ηζπαλία 861 Απζηξία 775 Καλαδάο 731 Υνλγθ Κνλγθ 696 Κίλα 626 Γαιιία 557 Μεμηθφ 539 Κχπξνο 880 Κξναηία 882 Αίγππηνο 841 Πίλαθαο 59 - Μέζε θαηά θεθαιή Γαπάλε ζε USD, 2005 χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο Σνπξθηθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ν αξηζκφο ηνπξηζηηθψλ αθίμεσλ γηα ην 2006 κεηψζεθε θαηά 6,2% ζε ζρέζε κε ην έηνο 2005 θζάλνληαο ηα 19,8% εθ.. Οη Γεξκαλνί κε 3,7 εθ., νη Ρψζνη κε 1,8 εθ., νη Άγγινη 1,7 εθ. νη Βνχιγαξνη κε 1,2 εθ. θαη νη Οιιαλδνί θαηέβαιαλ ηηο πξψηεο πέληε ζέζεηο. Οη Έιιελεο κε 413 ρι. θαηέιαβαλ ηελ δέθαηε ηξίηε ζέζε. Ο αξηζκφο αθίμεσλ απφ ηε ρψξα καο ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο ήηαλ κεησκέλνο θαηά 29,4%. Σν ηνπξηζηηθφ ζπλάιιαγκα αλήιζε ζηα 12,5 δηζ. δνι. ΖΠΑ κεησκέλν θαηά 10% ζε ζρέζε κε ην έηνο 2005. Ζ κέζε ζπλνιηθή δαπάλε αλά ηνπξίζηα ζπλέρηζε ηελ πησηηθή ηεο πνξεία γηα ηξίην ζπλερέο έηνο θζάλνληαο ηα 633 δνι. ΖΠΑ. Οη ζπλαιιαγκαηηθέο εηζπξάμεηο απφ ηνλ αιινδαπφ ηνπξηζκφ ζπλήζσο ηαπηίδνληαη κε ην πνζφ ηνπ ινγαξηαζκνχ «ηαμηδησηηθφ ζπλάιιαγκα» ησλ ηξαπεδηθψλ ζηαηηζηηθψλ. ηελ Διιάδα φκσο, έρεη γίλεη απνδεθηφ φηη ηα πνζά ηνπ ηαμηδησηηθνχ ηεο Διιάδνο, είλαη κηθξφηεξα απφ ην πξαγκαηηθφ ηνπξηζηηθφ ζπλάιιαγκα πνπ εηζξέεη ζηε ρψξα θαη ηνχην δηφηη δηάθνξα πνζά ζπλαιιάγκαηνο πνπ αθνξνχλ ζηνλ ηνπξηζκφ (φπσο ε πξναγνξά δξαρκψλ εθ κέξνπο ησλ Tour Operators, νη αγνξέο ηνπξηζηψλ κέζσ πηζησηηθψλ θαξηψλ, νη ζπλαιιαγκαηηθέο εηζπξάμεηο γηα θξνπαδηέξεο θαη γηα ελνηθίαζε ζθαθψλ θιπ.) θαηαρσξνχληαη ζε άιιεο θαηεγνξίεο αδήισλ πφξσλ. Αλ ζηα πνζά ηνπ «ηαμηδησηηθνχ ζπλαιιάγκαηνο» πξνζηεζνχλ ηα παξαπάλσ πνζά, ηφηε ην πξνθχπηνλ ηνπξηζηηθφ ζπλάιιαγκα, κε βάζε ηηο εθηηκήζεηο ηνπ ΔΟΣ, ππεξβαίλεη ηα ηξία ηειεπηαία ρξφληα ηα 6 δηο δνιάξηα. Μηα ζχγθξηζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ εηζπξάμεσλ απφ ηνλ ηνπξηζκφ κε άιιεο ζεκαληηθέο θαηεγνξίεο εηζξνψλ ζπλαιιάγκαηνο, θαζηζηά 142 εκθαλή ηε κεγάιε ζπνπδαηφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα σο πεγή ζπλαιιάγκαηνο. Δίλαη ζαθέο φηη ε αχμεζε ησλ ηειεπηαίσλ δχν ρξφλσλ ζηε ρψξα καο νθείιεηαη θπξίσο ζην ζεηηθφ θιίκα πνπ δεκηνχξγεζε ε επηηπρήο νξγάλσζε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ θαζψο θαη ζε εμσγελείο παξάγνληεο, φπσο ηξνκνθξαηηθέο ελέξγεηεο θαη πφιεκνη ζε άιιεο ρψξεο. Παξφια απηά, πξέπεη λα βξεζεί έλαο ηξφπνο έηζη ψζηε ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο λα ζπληεξήζεη ηελ δπλακηθή ηνπ πνξεία ή ζα κπεη ζε έλα λέν θχθιν αζηάζεηαο θαη δηαθπκάλζεσλ φπσο είρε ζπκβεί κεηαμχ 2001-2004. Απηφ φκσο γίλεηαη δπζθνιφηεξν απφ ηελ εμειηζζφκελε δπζκελή γηα ηνπο εληφο επξσδψλεο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο, εμέιημε ηεο ηζνηηκίαο Δπξψ – Γνιαξίνπ. Απφ ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2005 κέρξη ζήκεξα ην Δπξψ αλαηηκήζεθε έλαληη ηνπ Γνιαξίνπ ζρεδφλ 12%, γεγνλφο πνπ ζπληζηά ηηκνινγηαθφ κεηνλέθηεκα έλαληη ησλ εθηφο επξσδψλεο πξννξηζκψλ. Αλ νη πξνβιέςεηο επαιεζεπηνχλ θαη ην Δπξψ θηάζεη ζηα 1,37 Γνιάξηα απφ ηα 1,32 πνπ είλαη ζήκεξα, ηφηε ε θαηάζηαζε επηδεηλψλεηαη. ηειεπηαία ρξφληα ηα 6 δηο δνιάξηα. Μηα ζχγθξηζε ησλ ζπλαιιαγκαηηθψλ εηζπξάμεσλ απφ ηνλ ηνπξηζκφ κε άιιεο ζεκαληηθέο θαηεγνξίεο εηζξνψλ ζπλαιιάγκαηνο, θαζηζηά εκθαλή ηε κεγάιε ζπνπδαηφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα σο πεγή ζπλαιιάγκαηνο. Δίλαη ζαθέο φηη ε αχμεζε ησλ ηειεπηαίσλ δχν ρξφλσλ ζηε ρψξα καο νθείιεηαη θπξίσο ζην ζεηηθφ θιίκα πνπ δεκηνχξγεζε ε επηηπρήο νξγάλσζε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ θαζψο θαη ζε εμσγελείο παξάγνληεο, φπσο ηξνκνθξαηηθέο ελέξγεηεο θαη πφιεκνη ζε άιιεο ρψξεο. Παξφια απηά, πξέπεη λα βξεζεί έλαο ηξφπνο έηζη ψζηε ν ειιεληθφο ηνπξηζκφο λα ζπληεξήζεη ηελ δπλακηθή ηνπ πνξεία ή ζα κπεη ζε έλα λέν θχθιν αζηάζεηαο θαη δηαθπκάλζεσλ φπσο είρε ζπκβεί κεηαμχ 2001-2004. Απηφ φκσο γίλεηαη δπζθνιφηεξν απφ ηελ εμειηζζφκελε δπζκελή γηα ηνπο εληφο επξσδψλεο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο, εμέιημε ηεο ηζνηηκίαο Δπξψ – Γνιαξίνπ. Απφ ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2005 κέρξη ζήκεξα ην Δπξψ αλαηηκήζεθε έλαληη ηνπ Γνιαξίνπ ζρεδφλ 12%, γεγνλφο πνπ ζπληζηά ηηκνινγηαθφ κεηνλέθηεκα έλαληη ησλ εθηφο επξσδψλεο πξννξηζκψλ. Αλ νη πξνβιέςεηο επαιεζεπηνχλ θαη ην Δπξψ θηάζεη ζηα 1,37 Γνιάξηα απφ ηα 1,32 πνπ είλαη ζήκεξα, ηφηε ε θαηάζηαζε επηδεηλψλεηαη. 143 2.5 Δπηθνηλσληαθή Πνιηηηθή – Marketing ήκεξα ν ηνπξηζκφο απνηειεί βαξχλνπζαο ζεκαζίαο νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα γηα ηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο θαζψο δηακνξθψλεη ζε κεγάιν βαζκφ ηα κεγέζε ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηεο απαζρφιεζεο. Σν γεγνλφο απηφ ππνγξακκίδεη ηελ έκθαζε πνπ πξέπεη θάζε θνξά λα δίδεηαη ζηνλ ζπγθεθξηκέλν ηνκέα ψζηε λα δεκηνπξγνχληαη επλντθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμή ηνπ ζην πιαίζην βέβαηα ηεο θαη ηνπ ζεβαζκνχ ζην πεξηβάιινλ, ηελ πνηφηεηα δσήο θαη ηελ ηνπηθή ηαπηφηεηα. Ζ ξαγδαία αλάπηπμε ηφζν ηνπ δηεζλνχο, φζν θαη ηνπ εζσηεξηθνχ Σνπξηζκνχ ζπλέηεηλε εθηφο ησλ άιισλ, ζηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ νη νπνίνη, δηαζέηνληαο ηνπξηζηηθνχο πφξνπο θαη ζέιγεηξα, δηεθδηθνχλ ηκήκα ηεο ηνπξηζηηθήο αγνξάο. ην πιαίζην απηψλ ησλ εμειίμεσλ θαινχληαη λα δξαζηεξηνπνηεζνχλ νη εκπιεθφκελνη θνξείο ηνπ ηνπξηζκνχ ηεο Κξήηεο ψζηε κε ηηο θαηάιιειεο ελέξγεηεο, ε βαζηθφηεξε ησλ νπνίσλ είλαη ε πξνβνιή, λα δηαηεξήζνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηεο σο πξννξηζκνχ δηαθνπψλ. Ζ ηνπξηζηηθή πξνβνιή κέρξη ζήκεξα παξά ηελ ζπνπδαηφηεηά ηεο απνηέιεζε αληηθείκελν πεξηζηαζηαθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ (ηνπηθψλ) θνξέσλ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα νη νπνίνη δξαζηεξηνπνηνχληαλ αλεμάξηεηα, ρσξίο ζπλεξγαζία θαη πξνγξακκαηηζκφ, κε ζπλέπεηα φιεο νη ελέξγεηεο πξνβνιήο λα κελ έρνπλ ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα. εκεηψλεηαη δε φηη ε δηαθεκηζηηθή εθζηξαηεία πεξηνξίδνληαλ ζε κεζφδνπο νη νπνίεο ζήκεξα είλαη μεπεξαζκέλεο θαη ηείλνπλ αλ φρη λα εγθαηαιεηθζνχλ, λα πεξηνξηζηνχλ ζεκαληηθά. Δίλαη γλσζηφ φηη έσο θαη ζήκεξα ε Κξήηε έρεη θαζηεξσζεί σο πξννξηζκφο ηνπ ήιηνπ θαη ηεο ζάιαζζαο ηελ ίδηα ζηηγκή κάιηζηα πνπ δηαζέηεη ηφζνπο άιινπο πφξνπο ηθαλνχο λα ζηεξίμνπλ ηελ αλάπηπμε ηνπ ζεκαηηθνχ ηνπξηζκνχ πνπ ηφζν έρεη αλάγθε πξνθεηκέλνπ λα: Δπεθηείλεη ηελ ηνπξηζηηθή πεξίνδν, Γηαθνξνπνηήζεη ην πθηζηάκελν κνληέιν ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ Αλαβαζκίζεη ηελ πνηφηεηα ηνπ πξνζθεξφκελνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο, Δκπινπηίζεη ηελ ηνπξηζηηθή πξνζθνξά, Πξνζειθχζεη πςειφηεξνπ επηπέδνπ επηζθέπηεο. ια ηα παξαπάλσ ζε ζπλάξηεζε κε ην φηη άιινη ηνπξηζηηθνί (αληαγσληζηηθνί) πξννξηζκνί έρνπλ ζρεδηάζεη θαη πξνσζνχλ κε ηδηαίηεξν δπλακηζκφ θαη κεζνδηθφηεηα 144 ζπγθεθξηκέλε ζηξαηεγηθή γηα ηελ πξνβνιή ηνπο, απνηειεί δεδνκέλν ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο θαη ελ κέξεη απεηιή θαη θίλδπλν λα παξακείλεη ε Κξήηε εθηφο ησλ ζεκαληηθφηεξσλ ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ αλ δελ αθνινπζήζεη αλάινγε πξαθηηθή θαη θηινζνθία. Ζ επηινγή ησλ κέζσλ πξνβνιήο δελ είλαη εχθνιν εγρείξεκα θαζψο δελ κπνξεί λα εθηηκεζεί πξνθαηαβνιηθά ε επίδξαζε πνπ ζα αζθήζνπλ ζηνπο δπλεηηθνχο επηζθέπηεο – αγνξαζηέο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Βέβαηα ε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ κέζσλ εμαξηάηαη θαη απφ παξάγνληεο φπσο: Σν κέγεζνο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηκήκαηνο ηεο ηνπξηζηηθήο αγνξάο ζην νπνίν ελδηαθέξεηαη λα δηεηζδχζεη ε Κξήηε. Οη ζηφρνη πνπ έρνπλ ηεζεί γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Ζ θάιπςε πνπ πξνζθέξεη ην δηαθεκηζηηθφ κέζν, ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο λα πεξάζεη ην κήλπκα ζηνπο δέθηεο ηελ θαηάιιειε ζηηγκή. Ζ δηάξθεηα δσήο, ε ζπρλφηεηα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δηαθεκηζηηθνχ κελχκαηνο πνπ ε Πεξηθέξεηα ζέιεη λα κεηαδψζεη. Σν θφζηνο θάζε δηαθεκηζηηθνχ κέζνπ. 145 2.6 ηόρνο ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο θαη ηα κέζα πινπνίεζεο ηεο ηφρνο ηεο ηνπξηζηηθήο δηαθήκηζεο θαη ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο, είλαη λα πξνβιεζνχλ νη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ή ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο κέζα απφ ηελ επηξξνή πνπ ζα αζθήζεη ζηνπο δπλεηηθνχο επηζθέπηεο. Σα κέζα πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ην ζθνπφ απηφ είλαη : Γηαθεκηζηηθά Μέζα Έληππνο θαη ειεθηξνληθφο ηχπνο, δηαθεκηζηηθνί πίλαθεο, δηαδίθηπν, ηνπξηζηηθνί νδεγνί, βηβιίν, κπξνζνχξεο. Γεκφζηεο ρέζεηο Κάζε είδνπο πξνβνιή πνπ εκθαλίδεηαη σο κε πιεξσκέλε θαηαρψξεζε. Πξνψζεζε Πσιήζεσλ Βξαρππξφζεζκα θίλεηξα αχμεζεο ησλ πσιήζεσλ, π.ρ. δσξεάλ θηινμελία ζε θαηαιχκαηα. Δθπηψζεηο Σηκνινγίσλ Πξνζθνξέο κεησκέλσλ ηηκψλ. Καλάιηα Γηαλνκήο Υξήζε θάζε θαλαιηνχ δηαλνκήο αθφκα θαη κέζσ δηαδηθηχνπ. Σαμίδηα Γλσξηκίαο Πξνζθνξά ηαμηδηψλ γλσξηκίαο ζε ηνπξηζηηθνχο πξάθηνξεο, δεκνζηνγξάθνπο, θ.α. Δθζέζεηο πκκεηνρή ζε ηνπξηζηηθά shows. Δθδφζεηο Γηαθεκηζηηθψλ εληχπσλ θαη Έθδνζε ελεκεξσηηθψλ εληχπσλ θαη ειεθηξνληθνχ ηχπνπ βηβιίσλ, cd – rom, video, DVD, θ.α. Γηαθεκηζηηθέο Δπηδείμεηο ζηα εκεία Πσιήζεσλ Έθζεζε θάζε κέζνπ θσηνγξαθίαο πνπ δεκηνπξγεί πιεξέζηεξε εηθφλα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Σαρπδξφκεζε Δλεκεξσηηθψλ Γειηίσλ Οξγάλσζε Δθδειψζεσλ Σαρπδξνκηθή επηθνηλσλία (Direct Mail). Οξγάλσζε θαη επηρνξήγεζε θνηλσληθψλ, αζιεηηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ, 146 ην πιαίζην ηεο πξνβνιήο ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ αληαγσληζηηθνί πξνο ηελ Διιάδα θαη ηελ Κξήηε ηνπξηζηηθνί πξννξηζκνί, είλαη θπξίσο : Δθεκεξίδεο, Πεξηνδηθά Αιιεινγξαθία (direct mailing) Σειεφξαζε, Κηλεκαηνγξάθνο, Ραδηφθσλν Τπαίζξηα κέζα (billboard training sings) φπσο αθίζεο θαη παλφ Αξζξνγξαθία ηνπηθήο εκβέιεηαο Άκεζε δηαθήκηζε (direct advertζsing) Καισδηαθή ηειεφξαζε Δλεκεξσηηθά video (travel video) Γηαδίθηπν, θ.α. Γηα ηελ ηειηθή επηινγή ησλ κέζσλ πξνβνιήο αληινχληαη ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο απφ ηα Γξαθεία ηνπ ΔΟΣ ζην εμσηεξηθφ, δεδνκέλνπ φηη νη ππεχζπλνη θαη ην πξνζσπηθφ είλαη ζε θαζεκεξηλή επαθή κε ηηο θαηά ηφπνπο αγνξέο ζηφρνπο θαη άξα δηαζέηνπλ πνιχ θαιή εηθφλα θαη γλψζε ησλ πξνηηκήζεσλ θαη ησλ απνηειεζκαηηθφηεξσλ κέζσλ πξνβνιήο. Οη ελδεδεηγκέλεο ινηπφλ πξαθηηθέο θαηά ζεηξά πξνηεξαηφηεηαο είλαη νη εμήο: Οη θηινμελίεο δεκνζηνγξάθσλ, ηνπξηζηηθψλ πξαθηφξσλ, ππαιιήισλ ηνπξηζηηθψλ πξαθηνξείσλ θαη γεληθά επηιεγκέλσλ νκάδσλ ζεσξνχληαη σο κηα απφ ηηο απνηειεζκαηηθφηεξεο κεζφδνπο πξνβνιήο ελφο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Έρεη εληνπηζζεί κάιηζηα φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο νη πσιεηέο δηαθνπψλ αγλννχλ ζηνηρεηψδε πξάγκαηα γηα ηελ ηνπξηζηηθή Διιάδα θαη ηελ Κξήηε. Ζ ζπγθεθξηκέλε πξαθηηθή δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηα άηνκα απηά πνπ επεξεάδνπλ ηελ ηνπξηζηηθή δήηεζε, λα επηζθεθζνχλ ηελ Κξήηε, λα δνπλ ηε κνλαδηθφηεηα ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζκηθνχ πινχηνπ, λα ζπλαλαζηξαθνχλ ηφζν κε ηνπξηζηηθνχο παξάγνληεο θαη επηρεηξεκαηίεο, φζν θαη κε ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ θαη λα βηψζνπλ ηελ «θξεηηθή θηινμελία». ηε ζπλέρεηα θαη έρνληαο απνθνκίζεη ζεηηθέο εληππψζεηο, ζα κεηαδίδνπλ ζηνπο δπλεηηθνχο πειάηεο ηηο ζεηηθέο ηνπο εληππψζεηο θαη ζα ηνπο πξνηξέπνπλ λα επηζθεθζνχλ ηελ Κξήηε. Γηα παξάδεηγκα ζχκθσλα κε ην Γξαθείν ηνπ ΔΟΣ ηεο Απζηξίαο, ζε ρξνληθφ δηάζηεκα έμη κελψλ (Ηαλνπάξηνο – Ηνχληνο 2002) δεκνζηεχζεθαλ ζηνλ απζηξηαθφ ηχπν δψδεθα άξζξα γηα ηελ Κξήηε, απφ δεκνζηνγξάθνπο πνπ είραλ ήδε επηζθεθζεί ην λεζί. 147 ηελ επφκελε ζέζε θαηαηάζζεηαη ε δηνξγάλωζε εθδειώζεωλ θαη εηδηθψλ happenings. Έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζηελ πξνβνιή ηεο Κξεηηθήο Κνπδίλαο θαη ηεο θξεηηθήο θηινμελίαο, σο ηδηαίηεξα ζηνηρεία ηεο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο ηνπ λεζηνχ, ηθαλά λα ηελ δηαθνξνπνηήζνπλ απφ αληαγσληζηηθνχο πξννξηζκνχο. ην πιαίζην ηεο ζπγθεθξηκέλεο δξάζεο εληάζζεηαη ε δηνξγάλσζε εβδνκάδσλ πξνβνιήο ηεο Κξήηεο ζε επηιεγκέλα μελνδνρεία, ε δηνξγάλσζε roadshow αιιά θαη work shops, γηα ηελ πξνβνιή εμεηδηθεπκέλσλ πξντφλησλ. Ζ έληππε δηαθήκηζε, ζεσξείηαη έλα γλσζηφ θαη απνδνηηθφ κέζν πξνβνιήο, πνπ φκσο πξέπεη λα είλαη πξνζαξκνζκέλν ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο Κξήηεο θαη ησλ νκάδσλ ζηφρσλ. Δθπξφζσπνη γξαθείσλ ζε ρψξεο φπσο ε Ηαπσλία αιιά νη ρψξεο ηεο Βαιηηθήο ππνγξάκκηζαλ ην κεηνλέθηεκα ηεο απνπζίαο θπιιαδίσλ κεηαθξαζκέλσλ ζηηο ηνπηθέο γιψζζεο. Οη απφςεηο ζρεηηθά κε ην είδνο ηεο έληππεο δηαθήκηζεο δηαθέξνπλ θαη είλαη αλάινγεο κε ηα είδε εληχπσλ π.ρ. αθίζα, ελεκεξσηηθά θπιιάδηα, θ.α. ηελ ίδηα ζέζε κε ηελ έληππε δηαθήκηζε θαηαηάζζεηαη θαη ε ειεθηξνληθή πξνβνιή σο έλα ζχγρξνλν θαη απνηειεζκαηηθφ κέζν. Κνηλφο ηφπνο είλαη ε αλάγθε δεκηνπξγίαο ελφο ζχγρξνλνπ, πιήξνπο θαη ελεκεξσκέλνπ δηθηπαθνχ ηφπνπ (portal) γηα ιεπηνκεξή ελεκέξσζε αιιά θαη πψιεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηνπ λεζηνχ. Ζ ζπκκεηνρή ζε εθζέζεηο, ζεσξείηαη σο κηα απνδνηηθή κέζνδνο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη πξέπεη λα γίλεηαη απφ εμεηδηθεπκέλα ζηειέρε, κε απνδεδεηγκέλεο ηθαλφηεηεο ζηηο πσιήζεηο θαη λα ζπλδπάδεηαη κε άιιεο δξάζεηο φπσο ζπλεληεχμεηο ηχπνπ, γεχκαηα εξγαζίαο κε ηνπξηζηηθνχο πξάθηνξεο θαη ελ γέλεη επαθέο πέξα θαη έμσ απφ ην απζηεξά εθζεζηαθφ πεξηβάιινλ. Σε κηθξφηεξε απφδνζε έρεη ε πξνβνιή κέζω ηεο ηειεόξαζεο θαη ηνπ ξαδηνθώλνπ. Οη ρψξεο πνπ ελδείθλπληαη γηα ηελ πινπνίεζε ηέηνησλ δξάζεσλ είλαη ε Ηηαιία, ην Βέιγην – Λνπμεκβνχξγν θαη νη ΖΠΑ. Πξέπεη λα ππνγξακκίζνπκε φηη ε Κξήηε εληάζζεηαη ζην ζπλνιηθφ πξφγξακκα πξνβνιήο ηεο ρψξαο πνπ πξνσζείηαη ζε θεληξηθφ επίπεδν απφ ηνλ ΔΟΣ, ιακβάλνληαο παξάιιεια ηα θαηάιιεια κέηξα ή ηξνπνπνηψληαο θάζε θνξά ηνπο ζηφρνπο θαη ηα κέζα πξνβνιήο. Οη θπξηφηεξεο πξαθηηθέο πνπ έρνπλ πηνζεηεζεί, θαηά θαηξνχο είλαη : Ζ δεκηνπξγία ηζρπξήο νλνκαζίαο κάξθαο γηα ην πξντφλ «Διιάο». Ζ αιιαγή ζηνλ ηξφπν πινπνίεζεο ηεο θακπάληαο. 148 Ζ αιιαγή ζην κήλπκα, θαη επηθέληξσζε ηνπ ζηα πξνζσπηθά νθέιε πνπ ζα απνθνκίζεη ν ηνπξίζηαο απφ ηελ επίζθεςε ηνπ ζηελ Διιάδα. Ο πεξηνξηζκφο ησλ ζπκκεηνρψλ ζηηο δηεζλείο εθζέζεηο. Ζ δεκηνπξγία ηνπηθψλ κνλάδσλ πσιήζεσλ. 2.7. Ο ξόινο ησλ θνξέσλ ζηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή Οη πνιιαπιέο θαη αιπζηδσηέο επηδξάζεηο πνπ αζθεί ν ηνπξηζκφο θαη ν πνιπδηάζηαηνο ραξαθηήξαο ηνπ, έρνπλ σο ζπλέπεηα ηελ εκπινθή πνιιψλ θαη δηαθνξεηηθψλ παξαγφλησλ θαη θνξέσλ ηφζν ζε επίπεδν ζρεδηαζκνχ φζν θαη ζε επίπεδν εθαξκνγήο πινπνίεζεο ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο. Ζ θαηάζηαζε είλαη αλάινγε θαη ζηνλ ηνκέα ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο, φπνπ δηαθνξεηηθνί θνξείο κε δηαθνξεηηθά πξνθίι θαη δπλαηφηεηεο αιιά θαη ζπρλά ζπγθξνπφκελα ζπκθέξνληα αλαιακβάλνπλ δξάζεηο θαη πξσηνβνπιίεο, νη νπνίεο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο επηθαιχπηνληαη ή αδπλαηνχλ λα εμππεξεηήζνπλ έλα θνηλφ ζηφρν θαη πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ακθίβνιεο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Δηδηθφηεξα : ΔΟΤ: Κεληξηθφο θνξέαο άζθεζεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο, ν ΔΟΣ αλαιακβάλεη δξάζεηο πξνβνιήο ηεο Διιάδαο ζην εμσηεξηθφ θαη ηεο πξνζέιθπζεο δπλεηηθψλ επηζθεπηψλ ζηε ρψξα. Βαζηθνί κέζνδνη εξγαζίαο έσο ζήκεξα είλαη i. ε ιεηηνπξγία ησλ Γξαθείσλ ηνπ εμσηεξηθνχ κε θεληξηθή αξκνδηφηεηα ηελ πιεξνθφξεζε θαη εμππεξέηεζε ηνπ θνηλνχ, ηε δηάζεζε ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ θαη ηελ αξζξνγξαθία ή θαηαρψξεζε πιεξνθνξηψλ ζηνλ ηνπηθφ ηχπν, ii. ε δηνξγάλσζε ηεο εηήζηαο δηαθεκηζηηθήο εθζηξαηείαο ζην εμσηεξηθφ, iii. νη επαθέο κε αληίζηνηρνπο εζληθνχο νξγαληζκνχο άιισλ ρσξψλ, iv. ε εθπξνζψπεζε ηεο Διιάδαο ζε δηεζλείο αιιά θαη εζληθέο εθζέζεηο. Οη πξαθηηθέο απηέο έρνπλ θαηά δηαζηήκαηα δερζεί εληνλφηαηεο θξηηηθέο ζε φηη αθνξά ηφζν ην θφζηνο πινπνίεζήο ηνπο φζν θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο ε νπνία έρεη λα θάλεη κε ηελ επηινγή ησλ κέζσλ θαη ηεο ρξνληθήο πεξηφδνπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ν ΔΟΣ απνηειεί ηνλ θνξέα εθείλν πνπ δηαζέηεη ηνπο πφξνπο θαη ηελ εκπεηξία γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή θεληξηθήο δηαθεκηζηηθήο θακπάληαο, κεηνλεθηεί φκσο ζεκαληηθά θαζψο απνηειεί δεκφζην θνξέα πνπ ππφθεηληαη θάζε θνξά ζηηο αιιαγέο 149 ηεο πνιηηηθήο εγεζίαο. Ζ πηζαλή κεηεμέιημή ηνπ ζε Α.Δ. θαη ν ζρεδηαζκφο ίδξπζεο εηαηξείαο ηνπξηζηηθνχ κάξθεηηλγθ κε θεληξηθή αξκνδηφηεηα ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή, ελδέρεηαη λα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ πηνζέηεζε καθξνπξφζεζκσλ θαη απνηειεζκαηηθψλ πξαθηηθψλ. Χζηφζν ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ν ξφινο ηνπ ΔΟΣ είλαη θαίξηαο ζεκαζίαο γηα ηελ πξνβνιή γεγνλφησλ ππεξηνπηθήο εκβέιεηαο φπσο π.ρ. είλαη νη Οιπκπηαθνί Αγψλεο. Ζ ζπγθεθξηκέλε δηνξγάλσζε απνηειεί έλα γεγνλφο δηεζλνχο ζεκαζίαο θαη κφλν έλαο εζληθφο θνξέαο είλαη ζε ζέζε λα αλαιάβεη ηελ δηεζλή πξνβνιή ηνπ. Πεπιθέπεια: Ζ λέα δνκή ηνπ ΔΟΣ θαη ν δηαθξηηφο ξφινο ηνπ ζε ζρέζε κε ηελ Γεληθή Γξακκαηεία Σνπξηζκνχ, ζπλνδεχηεθε απφ ηελ θαηάξγεζε ησλ ηνπηθψλ γξαθείσλ ηνπ ΔΟΣ θαη ηε δεκηνπξγία ησλ λέσλ Γηεπζχλζεσλ Σνπξηζκνχ ζηηο δεθαηξείο (13) πεξηθέξεηεο. Δπίζεο ε Γεληθή Γξακκαηεία ηεο Πεξηθέξεηαο, εθηφο ησλ άιισλ πξνψζεζε θαη ζηήξημε ηε δεκηνπξγία ηεο Δηαηξείαο Σνπξηζκνχ Κξήηεο, ε νπνία απνηέιεζε ηελ πξψηε νπζηαζηηθή πξνζπάζεηα ζπλεξγαζίαο θαη θνηλήο δξάζεο κεηαμχ ησλ θνξέσλ ηνπ ηδησηηθνχ θαη ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα. Μεηαμχ ησλ αξκνδηνηήησλ ηεο ήηαλ ε πξνβνιή ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Χζηφζν παξάγνληεο θαη αηηίεο πνπ δελ απνηεινχλ αληηθείκελν ηεο παξνχζαο κειέηεο, εκπφδηζαλ ηελ επηηπρή ιεηηνπξγία ηεο. ήκεξα βάζεη ησλ λέσλ δεδνκέλσλ ε Πεξηθέξεηα θαιείηαη θαη επηβάιιεηαη λα ιάβεη ελεξγφ ξφιν ζηνλ ηνκέα ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο, ζπληνλίδνληαο θαη ζηεξίδνληαο πξαθηηθά έξγα θαη δξάζεηο πνπ εμππεξεηνχλ ην ζπνπδαίν απηφ ζθνπφ. ΟΤΑ Β’ Βαθμού: χκθσλα κε ην Νφκν 2160/93 ζηελ έδξα θάζε λνκνχ ζπληζηάηαη Δπηηξνπή Σνπξηζηηθήο Πξνβνιήο, ηεο νπνίαο ζθνπφο είλαη ν θαηαξηηζκφο πξνγξακκάησλ ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο ζην εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ θαη ζηε ζπλέρεηα ε εθηέιεζε ηνπο κεηά απφ έγθξηζε θαη ζπγρξεκαηνδφηεζε ηνπ ΔΟΣ. ηελ επηηξνπή ζπκκεηέρνπλ εθπξφζσπνη ηνπ δεκφζηνπ (εθπξφζσπνη ηνπξηζηηθψλ δήκσλ, λνκαξρηαθνί ζχκβνπινη) θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα (εθπξφζσπνη επαγγεικαηηθψλ νξγαλψζεσλ). Χζηφζν ν ξφινο ησλ ΝΔΣΠ (Ννκαξρηαθψλ Δπηηξνπψλ Σνπξηζηηθήο Πξνβνιήο), παξά ηηο θηιφηηκεο πξνζπάζεηεο ησλ ζηειερψλ ηνπο, έρεη πεξηνξηζζεί ν πνπ θαηαβάιινληαη θαη εμαηξνπκέλσλ ειαρίζησλ πεξηπηψζεσλ, έρεη πεξηνξηζζεί ζηε δεκηνπξγία θαη ηε δηαθίλεζε πιηθνχ πξνβνιήο θαη ηε ζπκκεηνρή ζε εθζέζεηο. Χο 150 βαζηθνί ιφγνη ηεο αδπλακίαο άζθεζεο νπζηαζηηθήο θαη απνηειεζκαηηθήο πνιηηηθήο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο πξνβάιινπλ: i. ην ηδηαίηεξα πεξηνξηζηηθφ ζεζκηθφ πιαίζην ησλ ΟΣΑ β΄ βαζκνχ θαη ησλ ΝΔΣΠ, ii. ε έιιεηςε επαξθψλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ θαη iii. ε απνπζία θαηάιιεια θαηαξηηζκέλνπ θαη κε πςειή εκπεηξία πξνζσπηθνχ, φκσο ππφ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο νη ΝΔΣΠ κπνξνχλ λα εμειηρζνχλ ζε απνηειεζκαηηθνχο ζηπινβάηεο ηεο πξνβνιήο ηεο Κξήηεο. ΟΤΑ Α’ Βαθμού: Σν είδνο, ν ηξφπνο θαη ηα κέζα πξνβνιήο ζπλαξηάηαη κε ηε θηινζνθία ηεο εθάζηνηε δεκνηηθήο αξρήο. Βαζηθφ εξγαιείν (κέρξη ζήκεξα) ηεο πξνβνιήο ηνπο είλαη ε δεκηνπξγία έληππνπ θαη ειεθηξνληθνχ πιηθνχ θαη ε δηνξγάλσζε εκεξίδσλ θαη ζπλαληήζεσλ κε ζέκα ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. Οη πην κεγάινη δήκνη ελίνηε ζπκκεηέρνπλ ζε ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο ή ιεηηνπξγνχλ θαηά ηφπνπο θέληξα ελεκέξσζεο θαη πιεξνθφξεζεο γηα ηνπο επηζθέπηεο π.ρ. ζηνλ Άγην Νηθφιαν θαη παιαηφηεξα ζηε εηεία, ελψ ζηα Υαληά ιεηηνπξγεί ζε ζπλεξγαζία κε ην Κέληξν Δμππεξέηεζεο Πειαηψλ (ΚΔΠ). Πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή θηλνχληαη θαη νη εθδειψζεηο πνπ δηνξγαλψλνπλ νη Γήκνη θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν κε ηνπηθφ θπξίσο ραξαθηήξα θαη πεξηνξηζκέλε εκβέιεηα θαη ζεκαζία. Σςλλογικοί Φοπείρ: Οη ζπιινγηθνί θνξείο ηνπ ηνπξηζκνχ (Δλψζεηο μελνδφρσλ, χιινγνη μελνδφρσλ, θ.ιπ.) δεκηνπξγνχλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο, ηθαλνπνηνχλ απφ θνηλνχ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, αζθνχλ ζπληνληζηηθφ ξφιν, παξεκβαίλνπλ ζηελ ράξαμε ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη πξναζπίδνπλ ηα ζπκθέξνληα ησλ κειψλ ηνπο. Γεληθά αζθνχλ δξαζηεξηφηεηεο θαη αλαιακβάλνπλ πξσηνβνπιίεο πνπ νη κεκνλσκέλεο επηρεηξήζεηο ζα ήηαλ πνιχ δχζθνιν ή αδχλαηνλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ. κσο ν ξφινο ηνπο ζε φηη αθνξά ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή δελ πξσηαγσληζηηθφο θαη πεξηνξίδεηαη ζηελ νηθνλνκηθή ζπκκεηνρή ηνπο ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ ΝΔΣΠ, θαη ζε άιιεο πεξηνξηζκέλεο φκσο εκβέιεηαο θαη ζεκαζίαο. Ιδιώηερ - Δπισειπήζειρ: Παξάιιεια θαη κε βάζε ηελ παξαπάλσ εηθφλα νη ηδησηηθέο (μελνδνρεηαθέο θπξίσο) επηρεηξήζεηο αλαιακβάλνπλ θαη πινπνηνχλ κεκνλσκέλα δξάζεηο πξνβνιήο ζε κηα πξνζπάζεηα (απηφλνκεο) πξνζέγγηζεο λέσλ πειαηψλ θαη 151 δηαηήξεζεο ησλ παιαηψλ. ηε ζπληξηπηηθή ηνπο πιεηνςεθία πξφθεηηαη γηα πξνβνιή δηα αιιεινγξαθίαο ή κέζσ ζπκκεηνρήο ζε εμεηδηθεπκέλεο εθζέζεηο απφ επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα αλαιάβνπλ ην πςειφ πξαγκαηηθά θφζηνο ηεο πξνβνιήο. Οη παξαπάλσ θνξείο είλαη απηνί πνπ θαηά θχξην ιφγν πξνσζνχλ ηελ πξνβνιή ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Κξήηεο. Χζηφζν νη δξάζεηο πνπ αλαιακβάλνπλ είλαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο κεκνλσκέλεο ρσξίο θνηλή ινγηθή θαη ζπληζηακέλε θαη επηιέγνληαη ζηε βάζε ησλ δηαθνξεηηθψλ ζηφρσλ θαη επηδηψμεσλ ηνπ θάζε θνξέα ή ηεο θάζε δνκήο. Ζ απνπζία εληαίαο καθξνπξφζεζκεο ζηξαηεγηθήο ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν είλαη ηδηαίηεξα εκθαλήο θαη ζρεηίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ κε ηελ πινπνίεζε απνζπαζκαηηθψλ θαη αλαπνηειεζκαηηθψλ ζπλήζσο δξάζεσλ πξνβνιήο. 152 2.8 Ζ επηινγή ησλ κέζσλ πξνβνιήο Σα κέζα πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή γεληθφηεξα, είλαη πνηθίια θαη εθφζνλ ιεηηνπξγνχλ ζπκπιεξσκαηηθά κεηαμχ ηνπο κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ ζεκαληηθά απνηειέζκαηα. Χζηφζν δελ είλαη πξαθηηθά δπλαηφλ, θπξίσο ιφγσ ησλ πεξηνξηζκέλσλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ λα γίλεη πξνβνιή φισλ ησλ επηκέξνπο ζηνηρείσλ ηεο ηνπξηζηηθήο πξνζθνξάο θαη πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο. Έηζη γηα ηελ ηειηθή επηινγή ησλ κέζσλ πνπ ζπλήζσο ιακβάλνληαη ππφςε είλαη: Σν χςνο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ πνπ κπνξεί λα δηαζέζεη ε Πεξηθέξεηα Κξήηεο γηα ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή ηνπ λεζηνχ. Σα είδε ησλ δηαθεκηζηηθψλ κέζσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη αληαγσλίζηξηεο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο θαη ν βαζκφο ρξήζεο ηνπο. Ζ θαηαιιειφηεηα ηνπ δηαθεκηζηηθνχ κέζνπ γηα ην ζθνπφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. Ο βαζκφο επεξεαζκνχ ησλ κεζαδφλησλ (δηακνξθσηέο γλψκεο) απφ ηα δηαθεκηζηηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη. Ζ χπαξμε επειημίαο ζηε ρξεζηκνπνίεζε ελφο δηαθεκηζηηθνχ κέζνπ ζε νξηζκέλν ηφπν θαη ρξφλν. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα (σθέιεηα) ηνπ κέζνπ ζε ζρέζε κε ην θφζηνο πνπ ζπλεπάγεηαη ε εθαξκνγή ηνπ. Δηδηθφηεξα ιακβάλνληαη ππφςε ηα εμήο : Οη δηαζέζηκνη νηθνλνκηθά πόξνη, κέζα απφ ην ΠΔΠ Κξήηεο δελ είλαη απεξηφξηζηνη. Πξέπεη λα επηιεγνχλ ηα πην απνηειεζκαηηθά κέζα πνπ ζα εμππεξεηήζνπλ ηνπο ζηξαηεγηθνχο ζηφρνπο ηεο Πεξηθέξεηαο νη νπνίνη επηθεληξψλνληαη (α) ζηελ πξνβνιή ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Κξήηεο ζε εληαίν θαη ζπλεθηηθφ πξφγξακκα γηα ηελ πεξίνδν 2003-2006 θαη (β) ζηελ ελεκέξσζε ησλ θαηνίθσλ κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ζπιινγηθήο ζπλείδεζεο ειέγρνπ – απηνπξνζηαζίαο απφ πξαθηηθέο πνπ δελ επηηξέπνπλ ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ζεκεξηλνχ πξνζθεξφκελνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. 153 - Ζ αλάγθε πξνζαξκνγήο ηωλ δξάζεωλ πξνβνιήο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο πξνο ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο ζηφρνπο, φπσο απηέο πξνζδηνξίζζεθαλ βάζεη ηεο ηκεκαηνπνίεζεο ηεο αγνξάο. - Οη θαηεπζύλζεηο ζηηο νπνίεο ζα θηλεζεί ε ηνπξηζηηθή πξνβνιή γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ζηφρσλ ηεο καθξνπξφζεζκεο ζηξαηεγηθήο. - Οη ηάζεηο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο θαη ηα ελδεδεηγκέλα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζε αληαγσληζηηθνχο πξννξηζκνχο. Βάζεη ησλ παξαπάλσ θαηαιήγνπκε ζηνπο εμήο άμνλεο : Άξοναρ 1: Έληππε θαη ειεθηξνληθή πξνβνιή Άξοναρ 2: Γεκφζηεο ρέζεηο Άξοναρ 3: Δηδηθέο Γξάζεηο Πξνβνιήο Άξοναρ 4: Τπνζηεξηθηηθέο Δλέξγεηεο – Σερληθή ηήξημε Ζ επηηπρία ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο εμαξηάηαη απφ ηξεηο πνιχ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο (α)ηε ζπλέρεηα : ε ηνπξηζηηθή πξνβνιή πξέπεη λα ζρεδηάδεηαη θαη λα πινπνηείηαη ζε βάζνο ρξφλνπ θαη λα ππάξρεη κηα δηαξθήο επαλάιεςε ζπγθεθξηκέλσλ ζεκάησλ. (β)ηε ζπκπιεξωκαηηθόηεηα ηωλ κέζωλ, ε νπνία αθνξά ηφζν ζηηο πξνηεηλφκελεο δξάζεηο κεηαμχ ηνπο φζν θαη απηψλ κε δξάζεηο πνπ πινπνηνχληαη απφ άιινπο θνξείο. (γ)ην ζπληνληζκό πνπ αθνξά ζηελ αλάγθε χπαξμεο ελφο ζπληνληζηηθνχ νξγάλνπ πνπ ζα αλαιάβεη ηε ζπλνιηθή επζχλε γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ παξφληνο θαη ησλ κειινληηθψλ Marketing Plan. 154 2.9 Μέζα πξνώζεζεο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί αμηνιφγεζε έρεη έληνλν ην ζηνηρείν ηνπ ππνθεηκεληζκνχ. πλεπψο, γηα ηελ πξνβνιή θαη δηαθήκηζε ηνπ ηδηαίηεξνπ απηνχ πξντφληνο, είλαη αλαγθαία ε αλάπηπμε (κε ηδηαίηεξα κάιηζηα πξνζνρή) εμεηδηθεπκέλσλ δξάζεσλ πξνβνιήο κέζσ ησλ νπνίσλ πξνθαιείηαη επλντθή δηάζεζε ζηνπο δπλεηηθνχο πειάηεο θαη ππνβνεζνχληαη νη ηειηθέο πσιήζεηο. Γξάζεηο πξνβνιήο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ηεο Κξήηεο θαηά ηελ πξνεγνχκελε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν θαη κέρξη ζήκεξα, πινπνηήζεθαλ απφ ηνπο εμήο: A. Διιεληθόο νξγαληθόο Τνπξηζκόο (ΔΟΤ) Σν πεξηερφκελν ηεο πνιηηηθήο πξνβνιήο ηνπ ΔΟΣ κπνξεί λα νκαδνπνηεζεί ζε 7 ελφηεηεο, σο εμήο: Άκεζε δηαθήκηζε, θακπάληα, έθηαθηεο θαηαρσξήζεηο ζην εμσηεξηθφ Γηεζλείο Δθζέζεηο Γεκφζηεο ρέζεηο Δθδφζεηο – Πξνσζεηηθφ Τιηθφ πλ-δηαθήκηζε κε TOUR OPERATORS ζε επηιεγκέλεο αγνξέο Τπνζηήξημε Γηεζλψλ πλεδξίσλ θαη Δθδειψζεσλ Γηεζλνχο Δκβέιεηαο πκκεηνρή ζηα πξνγξάκκαηα ησλ Ν.Δ.Σ.Π. ηα πιαίζηα φισλ ησλ παξαπάλσ ελνηήησλ πξνβιήζεθε θαη ε Κξήηε, σο έλαο απφ ηνπο θπξηφηεξνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο ηεο Διιάδαο. B. Δηαηξεία Τνπξηζκνύ Κξήηεο ην πιαίζην ηνπ ΠΔΠ Κξήηεο (Β‟ ΚΠ) πινπνίεζε ζεκαληηθέο δξάζεηο πνπ αθνξνχζαλ ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή ηεο πεξηθέξεηαο θαη πην ζπγθεθξηκέλα : Έθδνζε εληχπσλ. πκκεηνρή ζε εθζέζεηο θαη workshops. Καηαρσξίζεηο ζηνλ ηχπν θαη εμεηδηθεπκέλα έληππα. Πξνβνιή ηεο θξεηηθήο δηαηξνθήο κέζα απφ ηα έληππα ηεο εηαηξείαο, ηε δηνξγάλσζε εθδειψζεσλ θαη θαηαρσξίζεηο ζε εηδηθά έληππα. Φηινμελία δεκνζηνγξάθσλ, θιπ. 155 Παξάιιεια ε Δ.Σ.Κ. ζπκκεηείρε ζηελ πινπνίεζε δηάθνξσλ ζπγρξεκαηνδνηνχκελσλ πξνγξακκάησλ, φπσο : Πξφγξακκα Creta Tournet γηα ηελ αλάπηπμε πεξηθεξεηαθνχ θφκβνπ ζχλδεζεο κέζσ internet, πνπ ζπλδέεη ηηο ηνπηθέο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο κε ηνλ αληίζηνηρν επξσπατθφ θφκβν. Δπαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ζηνλ ηνκέα ηνπ βηνηνπξηζκνχ θαη ηεο πξνψζεζεο ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ (πξφγξακκα Leonardo Da Vinci). Δλίζρπζε ηνπξηζηηθψλ ΜΜΔ θαη ηνπξηζηηθψλ πνιηηηζηηθψλ θνξέσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, Γεχζε απφ Μεζφγεην (πξφγξακκα Ηnterreg II). Πξφγξακκα γηα ηε δηάδνζε εξγαιείσλ θαη ηερληθψλ δηαρείξηζεο ηεο θαηλνηνκίαο θαη ίδξπζε παξαηεξεηεξίνπ web (πξφγξακκα Innoregio). C. Ννκαξρηαθή Δπηηξνπή Τνπξηζηηήο Πξνβνιήο (Ν.Δ.Τ.Π.) Οη δξάζεηο πξνβνιήο πνπ πινπνηήζεθαλ απφ ηηο Ν.Δ.Σ.Π. ησλ 4 λνκαξρηαθψλ απηνδηνηθήζεσλ ηνπ λεζηνχ πεξηιακβάλνπλ : 1. Έθδνζε εληύπσλ θαη νπηηθναθνπζηηθνύ πιηθνύ. Δθδφζεθαλ δηάθνξα δηαθεκηζηηθά έληππα φπσο : αθίζεο, ράξηεο, ηνπξηζηηθνί νδεγνί, ζεκαηηθνί νδεγνί, θιπ, ελψ παξάιιεια δεκηνπξγήζεθαλ βηληενηαηλίεο, slides, CD ROM, θιπ. ιν ην παξαπάλσ πιηθφ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ ππνβνήζεζε ησλ ινηπψλ δξάζεσλ ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο (δηαλνκή ζε εθζέζεηο, ζε tour operators, ζε δεκνζηνγξάθνπο ηνπ εμσηεξηθνχ, θιπ). Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην δηαθεκηζηηθφ πιηθφ δελ είλαη εληαίν γηα νιφθιεξε ηελ Κξήηε, αιιά θάζε Ν.Δ.Σ.Π. δηαζέηεη ην δηθφ ηεο, αλάινγα κε ηα ρξεκαηνδνηηθά κέζα πνπ δηαζέηεη. 2. πκκεηνρή ζε εθζέζεηο. Ζ ζπκκεηνρή ζε κεγάιεο εθζέζεηο ηνπ εμσηεξηθνχ γίλεηαη θπξίσο κέζσ ηνπ πεξηπηέξνπ ηνπ ΔΟΣ. Οη 4 Ν.Δ.Σ.Π. ζπκκεηέρνπλ ζε εληαίν πεξίπηεξν (Κξήηε) θαη θάζε εθπξφζσπνο δίλεη πιεξνθνξίεο θαη πξνσζεί ην δηαθεκηζηηθφ πιηθφ ηνπ Ννκνχ ηνπ. 156 3. Τπνζηεξηθηηθέο δξάζεηο Αλάινγα κε ηα ρξεκαηνδνηηθά κέζα πνπ δηαζέηεη θάζε Ν.Δ.Σ.Π. πινπνηεί δηάθνξεο δξάζεηο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο, φπσο : νξγάλσζε επηζθέςεσλ δεκνζηνγξάθσλ θαη ηνπξηζηηθψλ πξαθηφξσλ, δηαθεκηζηηθέο θαηαρσξίζεηο ζε εθεκεξίδεο θαη πεξηνδηθά, δψξα δεκνζίσλ ζρέζεσλ, νξγάλσζε εθδειψζεσλ, θιπ. D. Σνπξηζηηθέο Δπηρεηξήζεηο ηεο Κξήηεο (ηνπξηζηηθά γξαθεία, μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο) Οη κεγάιεο μελνδνρεηαθέο κνλάδεο ηεο Κξήηεο θαζψο θαη ηα γξαθεία εηζεξρνκέλνπ ηνπξηζκνχ ηνπ λεζηνχ ζπκκεηέρνπλ ή επηζθέπηνληαη ηηο ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο πνπ δηνξγαλψλνληαη ζηελ Δπξψπε θαη θπξίσο ζηηο κεγαιχηεξεο ηνπξηζηηθέο αγνξέο (Γεξκαλία, Βξεηαλία, θαλδηλαβηθέο ρψξεο, Γαιιία, θιπ). Παξάιιεια παξάγνπλ δηαθεκηζηηθφ πιηθφ (έληππα παξνπζίαζεο ησλ μελνδνρείσλ, βηληενηαηλίεο, CD – ROM, θιπ) ην νπνίν δηαζέηνπλ ζε πειάηεο θαη ζε εκπιεθφκελνπο κε ην ηνπξηζηηθφ θχθισκα. Σα ηειεπηαία έηε έρεη αξρίζεη λα γίλεηαη κηα ζεκαληηθή πξνζπάζεηα γηα ηελ πξνβνιή κέζσ ηνπ internet (θαηαζθεπή εηαηξηθψλ ηζηνζειίδσλ, παξνπζία θαη δηαθεκηζηηθά banners ζε δηθηπαθνχο θφκβνπο ηνπξηζηηθνχ πεξηερνκέλνπ), πνπ αθνξά αθελφο ηηο κεγάιεο ηνπξηζηηθέο κνλάδεο θαη αθεηέξνπ ηελ πξνβνιή ηνπ ζεκαηηθνχ ηνπξηζκνχ. 2.10 πκπεξάζκαηα γηα ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή Ζ δηαθεκηζηηθή πξνβνιή ζεσξείηαη φηη έρεη πάληνηε θεηικά αποηελέζμαηα (εθηφο ησλ πεξηπηψζεσλ ηεο αξλεηηθήο δηαθήκηζεο) αλεμάξηεηα απφ ην κέγεζνο ηεο επηηπρίαο ή ηε ζρέζε θφζηνπο – νθέινπο. Θα πξέπεη ινηπφλ λα αλαδεηεζνχλ νη θαηαιιειφηεξνη ηξφπνη ρξεζηκνπνίεζήο ηεο, ψζηε λα επηηπγράλνληαη ηα θαιχηεξα δπλαηά απνηειέζκαηα ζε ζρέζε κε ηνπο δηαηηζέκελνπο πφξνπο. Ζ κέρξη ζήκεξα αθνινπζνχκελε ηνπξηζηηθή πξνβνιή δελ ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάιε απνηειεζκαηηθφηεηα, ιακβάλνληαο ππφςε φηη δελ γίλεηαη οπγανωμένη πποώθηζη αλάινγα κε ηελ νκάδα ζηφρν (target group), ηε ρψξα, θιπ, αθνχ δηάθνξνη θνξείο πινπνηνχλ (φπσο εθείλνη εθηηκνχλ θαιχηεξα) δξάζεηο πξνβνιήο ζπαηαιψληαο πφξνπο, ρσξίο ηα αλάινγα απνηειέζκαηα 157 Απνπζηάδεη ε μακποσπόνια ζηπαηηγική ηοςπιζηικήρ πποβολήρ (π.ρ. ζε επίπεδν δεθαεηίαο) θαη γίλεηαη πξνζέγγηζε φισλ ησλ ηνπξηζηηθψλ αγνξψλ κε ηνλ ίδην ηξφπν, ρσξίο λα ιακβάλνληαη ππφςε ηα ηδηαίηεξα θνηλσληθά, πνιηηηζκηθά θαη νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά θάζε ρψξαο. Απνηειεί δεηνχκελν ε εναπμόνιζη φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ ζηελ δηαθεκηζηηθή πξνβνιή (ΔΟΣ, Ν.Δ.Σ.Π. θιπ), ψζηε λα ππάξρεη ζπλέρεηα, ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ησλ ρξεζηκνπνηνχκελσλ κέζσλ πξνβνιήο θαη ζπληνληζκφο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζα απνθεπρζεί ε αιφγηζηε δηαζπνξά πφξσλ (κεκνλσκέλεο ή ζπνξαδηθέο ελέξγεηεο) θαη κάιηζηα ρσξίο έιεγρν ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ε απιή ζπκκεηνρή ζε ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο δελ ζπλεπάγεηαη ζεακαηηθά απνηειέζκαηα, εθφζνλ δελ πινπνηεζνχλ θαη άιιεο ζπλνδεπηηθέο – ζπλδπαζηηθέο ελέξγεηεο πξνβνιήο. Πξαγκαηνπνηνχληαη κεγάιεο δαπάλεο γηα ηελ γεληθή ηνπξηζηηθή πξνβνιή ηεο Διιάδαο, νη νπνίεο φκσο δελ απαξαίηεηεο ζην ζχλνιφ ηνπο, αλ ιεθζεί ππφςε φηη ε ρψξα καο είλαη έλαο γλσζηφο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο. Μέξνο ησλ δαπαλψλ απηψλ ζα κπνξνχζε λα δηαηεζεί γηα ηελ πποβολή ηος θεμαηικού ηοςπιζμού (ζξεζθεπηηθφο, αζιεηηθφο, ζπλεδξηαθφο, θιπ) ή ηων ιδιαίηεπων θςζικών και πολιηιζηικών σαπακηηπιζηικών ηηρ Κπήηηρ κε αλακθηζβήηεηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα. 158 Κεθάιαην 3 3.1. Πξνηάζεηο γηα αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνύ ζηελ Κξήηε Ζ Κξήηε έρεη κία ζεκαληηθή ηζηνξηθή θαη πνιηηηζηηθή δηαδξνκή απφ ηελ πεξίνδν ηνπ Μηλσηθνχ Πνιηηηζκνχ κέρξη ζήκεξα. Γηαζέηεη πινχζηνπο θπζηθνχο πφξνπο, εχθνξεο εθηάζεηο γηα γεσξγηθή θαη θηελνηξνθηθή εθκεηάιιεπζε, ηζηνξηθά θαη πνιηηηζκηθά ζηνηρεία παγθνζκίνπ ελδηαθέξνληνο αιιά θαη πεξηνρέο θπζηθνχ θάιινπο, πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο επλντθέο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ, απνηεινχλ ηε βάζε ηεο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο, κε πεξηζζφηεξν αλεπηπγκέλνπο ζήκεξα ηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηνλ ηξηηνγελή, θπξίσο ιφγσ ηνπξηζκνχ. Ζ γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Κξήηεο είλαη πξνλνκηαθή κε βάζε ηηο ξνέο κεηαθνξψλ, εκπνξίνπ θαη ηνπξηζκνχ πνπ εηζέξρνληαη θαη εμέξρνληαη θάζε ρξφλν απφ ην λεζί. Απηνλφεην είλαη φηη γηα λα πξνζειθχζεη κηα ρψξα ηνπξίζηεο ζα πξέπεη νη ζρέζεηο κε ηηο ρψξεο πξνέιεπζεο θαη εηδηθά ηηο γεηηνληθέο λα είλαη εηξεληθέο. 3.1.1 Πεξηβάιινλ Ζ αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο, εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηξεηο παξάγνληεο: a. Σελ θαιή νηθνλνκία ησλ ρσξψλ πξνέιεπζεο, b. Σελ παγθφζκηα εξεκία, αιιά θαη ηελ εξεκία ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ θξαηψλ θαη c. Σν θπζηθφ, δνκεκέλν θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ ηεο ρψξαο ππνδνρήο. ηαλ ππάξρεη πγηήο νηθνλνκία ν πειάηεο-θαηαλαισηήο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πξνγξακκαηίζεη ηηο δηαθνπέο ηνπ άλεηα θαη κε αζθάιεηα. Σν πην βαζηθφ φκσο είλαη ην πεξηβάιινλ κε ηελ επξεία έλλνηα ηεο ρψξαο πξννξηζκνχ. Ζ ρψξα καο δηαζέηεη πνιιέο πεξηνρέο ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο, εζληθνχο δξπκνχο, αηζζεηηθά δάζε, ζπάληα βηνπνηθηιφηεηα, άξηζηεο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θαη κηα αλεμάληιεηε αξραηνινγηθή θαη πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Καηά ζπλέπεηα πξέπεη λα δψζνπκε ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηα έξγα ππνδνκήο ψζηε λα αλαδείμνπκε ην ηνπξηζηηθφ καο πξντφλ. 159 Απφ ηα παξαπάλσ, εχθνια θαηαιήγνπκε ζην ζπκπέξαζκα φηη ν ηνπξηζκφο βξίζθεηαη ζε ζηελή εμάξηεζε κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη κάιηζηα, ζχκθσλα κε νξηζκέλεο εθηηκήζεηο, ζε πνζνζηφ 90%. Απηφ ζεκαίλεη φηη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ απνηειεί βαζηθή παξάκεηξν ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο κηαο πεξηνρήο. Ο ηνπξηζκφο θαιείηαη λα αλαδείμεη θαη λα αμηνπνηήζεη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, κε ζθνπφ λα παξαρζνχλ νηθνλνκηθά, θνηλσληθά, πνιηηηζκηθά θαη πεξηβαιινληηθά νθέιε. Γηα λα θεξδίζνπκε ηελ αεηθνξία ησλ σθειεηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ ηνπξηζκφ, ηφηε ζα πξέπεη λα εθκεηαιιεπηνχκε «αεηθνξηθά» ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, έηζη ψζηε λα πξνζθέξεη αεαλάσο ηηο ίδηεο ηνπιάρηζηνλ ππεξεζίεο. Γηα λα επηηεπρζεί απηφ ζα πξέπεη νη ζρέζεηο ηνπξηζκνχ θαη θπζηθνχ πεξηβάιινληνο λα είλαη αξκνληθέο έηζη ψζηε λα ππάξμεη παξάιιεια θαη ε κεηαμχ ηνπο ηζνξξνπία. Με άιια ιφγηα δελ κπνξεί ζα πξέπεη λα γίλεηαη κνλνκεξήο αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ, δηφηη ζα γίλεηαη ζε βάξνο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο αμηψλνληαο πεξηζζφηεξνπο θπζηθνχο πφξνπο ή ππνβαζκίδνληάο ηνπο. ηε ρψξα καο, είλαη ραξαθηεξηζηηθή ε ππεξζπγθέληξσζε ηνπξηζηψλ θαη ε ζεκαληηθή πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε νξηζκέλσλ πεξηνρψλ, νη νπνίεο αλαπηχρζεθαλ επηιεθηηθά θαη κνλνκεξψο, ζε αληίζεζε κε άιιεο πεξηνρέο εμίζνπ αμηφινγεο πνπ παξέκεηλαλ αλαμηνπνίεηεο. Ζ ππεξζπγθέληξσζε ηνπξηζηψλ ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο θαη ε θάιπςε ησλ απμαλφκελσλ αλαγθψλ ηεο δήηεζεο ζπλνδεχηεθε κε αχμεζε ησλ επεκβάζεσλ ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, κε απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε ζνβαξψλ πεξηβαιινληηθψλ επηβαξχλζεσλ θαη απσιεηψλ. Κάπνηα απφ ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη ζην πεξηβάιινλ είλαη: ε απψιεηα ζεκαληηθψλ εθηάζεσλ πξαζίλνπ, ν θαηαηεκαρηζκφο ησλ ηνπηαθψλ ελνηήησλ, ε θαηαζηξνθή ησλ βηνηφπσλ, ε κείσζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ε ξχπαλζε ησλ πδάησλ θαη γεληθά ε απαμίσζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Οη πεξηβαιινληηθέο επηβαξχλζεηο επηδξνχλ αξλεηηθά ζηνλ ηνπξηζκφ, αθνχ επεξεάδνπλ ηελ πνζφηεηα θαη πνηφηεηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ην νπνίν πξέπεη πάληνηε λα αληαπνθξίλεηαη ζηα ζπλερψο αλεξρφκελα standards ησλ ηνπξηζηψλ. Απνηέιεζκα ηεο δηάζηαζεο κεηαμχ «πξαγκαηηθνχ» θαη «επηζπκεηνχ» ήηαλ ε 160 εκθάληζε ζηε δεθαεηία ηνπ ‟90 ζεκείσλ «θφπσζεο» ησλ ηνπξηζηψλ, πνπ ζπλνδεχηεθε κε ζηαδηαθή «εγθαηάιεηςε» παξαδνζηαθψλ ηνπξηζηηθψλ θέληξσλ θαη αλαδήηεζε άιισλ πεξηνρψλ κε «πεξηζζφηεξν» θπζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ ηάζε απηή εμειίζζεηαη απμεηηθά κέρξη ηηο κέξεο καο. Ζ ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο θαηάζηαζεο απηήο θαη ε αλάγθε πξνζαξκνγήο ζηηο απαηηήζεηο ηεο δήηεζεο ζπλέβαιαλ ζηελ εκθάληζε λέσλ φξσλ ζηελ ηνπξηζηηθή νξνινγία: ήπηνο, ελαιιαθηηθφο, πξάζηλνο, αεηθνξηθφο ηνπξηζκφο, νηθνηνπξηζκφο, θ.ιπ. ξνη, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά θφξνλ ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα λα ππνδειψζνπλ ηελ ελαιιαθηηθή πξφηαζε ηνπξηζκνχ, ζε αληίζεζε πξνο ηνλ καδηθφ ηνπξηζκφ. Καηά ζπλέπεηα, είλαη απαξαίηεηε ε δεκηνπξγία ελφο πιαηζίνπ πξνζδηνξηζκνχ ησλ λέσλ απηψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ γηα λα ζπλεηδεηνπνηεζνχλ νη βαζηθέο πξνυπνζέζεηο αλάπηπμήο ηνπο θαη, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ππάξρνπζεο δπλαηφηεηεο, λα θαηαδεηρζνχλ νη δηαγξαθφκελεο πξννπηηθέο ηνπο. 3.1.2 Σνπξηζηηθό πξντόλ Tν ειιεληθφ ηνπξηζηηθφ πξντφλ, ζε φ,ηη αθνξά ηα πνηνηηθά ζηνηρεία ηνπ, ραξαθηεξίδεηαη απφ κία πξνζθνξά πνπ ζηεξίδεηαη –εμαηηίαο ηεο αλάινγεο δήηεζεο– ζην πξφηππν "ήιηνο - ζάιαζζα" θαη βαζίδεηαη ζηα γεσθιηκαηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ρψξαο, φπσο θαη ζηα ηζηνξηθά, πνιηηηζηηθά, θνηλσληθά θαη ινηπά ραξαθηεξηζηηθά. Σα παξαπάλσ ζηνηρεία είλαη απφ ηε κία απηά πνπ ην αλέδεημαλ θαη ην βνήζεζαλ ζην λα απνηειεί ζήκεξα ηε βαξηά βηνκεραλία ηεο ρψξαο, αιιά θαη εθείλα πνπ ην σζνχλ ζην λα εκθαλίδεη ζεκάδηα κεησκέλεο αληαγσληζηηθφηεηαο (24ε ζέζε ζηελ έθζεζε γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ ηνπ WEF ην 2008 απφ 22ε ην 2007), έληνλεο επνρηθφηεηαο θαη επθνιίαο ζηελ ππνθαηάζηαζε. Oζν θαη αληηθαηηθά αλ αθνχγνληαη ηα παξαπάλσ, ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ πνπ πξνζθέξεη ε ρψξα καο ην πξνζθέξνπλ θαη άιιεο ρψξεο ηεο Μεζνγείνπ (π.ρ. Σνπξθία, Κξναηία) ζε αληαγσληζηηθφηεξεο σο πξνο ηελ Διιάδα ηηκέο (WEF), κε απνηέιεζκα λα είλαη ηδηαηηέξσο εχθνιν λα ππνθαηαζηαζεί, κηαο θαη έρεη ηνπνζεηεζεί δηεζλψο σο πξντφλ θαινθαηξηλψλ δηαθνπψλ, αιιά θαη λα πιήηηεηαη απφ θαηλφκελα έληνλεο επνρηθφηεηαο. Ο ειιεληθφο ηνπξηζκφο γηα λα βειηηψζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηνπ, λα αλαβαζκίζεη θαη λα παγηψζεη κία πςειή ζέζε ζηελ παγθφζκηα αγνξά, εθκεηαιιεπφκελνο ηα 161 ζπγθξηηηθά ηνπ πιενλεθηήκαηα, ζα πξέπεη λα επελδχζεη ζε έλα κνληέιν πνπ ζα εκπινπηίζεη ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ, ζα βειηηψζεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηνπ θαη ζα δηεπξχλεη ηελ ηνπξηζηηθή πεξίνδν, ακβιχλνληαο νπζηαζηηθά ηελ επνρηθφηεηα. Μία απφ ηηο δξάζεηο ηνπ κνληέινπ απηνχ είλαη θαη νη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Οη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ είλαη εθείλα ηα ηνπξηζηηθά πξντφληα πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ πνηθηιία, απεπζχλνληαη ζε ηνπξίζηεο θάζε νηθνλνκηθήο δπλαηφηεηαο θαη πξνζαξκφδνληαη δπλακηθά ζηηο πξνηεξαηφηεηεο θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπ, φπσο είλαη ν ζαιάζζηνο, ν ζπλεδξηαθφο, ν εθζεζηαθφο, ν αζιεηηθφο ηνπξηζκφο, ν ηνπξηζκφο επεμίαο θ.ά. ηφρνο ηεο αλάπηπμήο ηνπο είλαη ν πεξηνξηζκφο ή θαη ε εμάιεηςε ηεο επνρηθφηεηαο, κέζσ ηεο επηκήθπλζεο ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ θαη ε πνηνηηθή αλαβάζκηζε θαη ν εκπινπηηζκφο ηνπ πξνζθεξφκελνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Ζ Διιάδα, ζηελ πξνζπάζεηά ηεο λα αλαπηχμεη νξηζκέλεο απφ ηηο παξαπάλσ εηδηθέο κνξθέο, αιιά θαη ηνλ ηνπξηζκφ γεληθφηεξα, έρεη λα αληηκεησπίζεη νξηζκέλνπο αληαγσληζηέο. Αληαγσλίζηξηεο ρψξεο (ηεο Διιάδαο) ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα είλαη εθείλεο πνπ πξνζθέξνπλ ην ίδην ηνπξηζηηθφ πξντφλ θαη απεπζχλνληαη ζηηο αγνξέο ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ, ηεο Γεξκαλίαο θαη ηεο Ηηαιίαο θαη είλαη ε Ηζπαλία, ε Ηηαιία, ε Κχπξνο, ε Κξναηία, ε Σνπξθία θαη ε Πνξηνγαιία. Δίλαη αδχλαην λα νξηνζεηεζεί κε ζαθήλεηα ν ηνκέαο ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ ηαμηδηψλ δεδνκέλνπ φηη νη ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο επεξεάδνπλ θαη επεξεάδνληαη απφ κία κεγάιε πνηθηιία παξαγφλησλ. Οη παξάγνληεο απηνί κπνξεί λα είλαη είηε θνηλσληθνί, είηε νηθνλνκηθνί είηε λα ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηνη θπζηθφ πεξηβάιινλ ηνπ θάζε θξάηνπο. ηηο κέξεο καο, είλαη θνηλψο απνδεθηφ φηη ν ηνπξηζκφο επεξεάδεη θάζε πηπρή ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ελφο ηφπνπ θαη κπνξεί λα εμειηρζεί ζε θχξην κνριφ αλάπηπμήο ηνπ. 162 3.1.3 πγθνηλσλίεο Σελ ηειεπηαία εηθνζαεηία έρνπλ γίλεη πνιιέο πξνζπάζεηεο ζηνλ ηνκέα ησλ ππνδνκψλ κεηαθνξψλ. Σα ππάξρνληα νδηθά δίθηπα ραξαθηεξίδνπλ ηελ κεγάιε αλάπηπμε ηεο βφξεηαο πιεπξάο ζε βάξνο ηεο λφηηαο θαη ηεο ελδνρψξαο ηνπ λεζηνχ, φπνπ ραξαθηεξηζηηθή είλαη ε έιιεηςε θάζεησλ νδηθψλ αμφλσλ θαη ηνπ λφηηνπ άμνλα πνπ ζα έπξεπε λα απνηειέζνπλ ηνλ θχξην ζηφρν ελφο λένπ ζρεδηαζκνχ. Παξάιιεια ηα αεξνδξφκηα θαη ηα ιηκάληα ηεο Κξήηεο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα επηηξέςνπλ ηελ νκαιή δηαθίλεζε ησλ εθαηνκκπξίσλ ηνπξηζηψλ, αιιά θαη ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ ηνπ λεζηνχ. Δθεί θπξίσο εληνπίδεηαη θαη ε αλάγθε νινθιήξσζεο ησλ βαζηθψλ έξγσλ ππνδνκήο. Παξαθάησ ζα δνχκε αλαιπηηθά απηά ηα έξγα: 1. Ο Βόξεηνο Οδηθόο Άμνλαο Κξήηεο (Β.Ο.Α.Κ) Γηα ηε δηαζχλδεζε ησλ πφιεσλ ηεο βφξεηαο δψλεο ηεο Κξήηεο απφ Κίζζακν κέρξη εηεία, ησλ ιηκέλσλ θαη ησλ αεξνδξνκίσλ ηεο, άξρηζε ε θαηαζθεπή ηνπ Β.Ο.Α.Κ., ν νπνίνο απνηέιεζε αξγφηεξα ηκήκα ηνπ πξσηεχνληνο νδηθνχ δηθηχνπ. Μέζα ζηα πιαίζηα ηνπ Πεξηθεξεηαθνχ ρεδηαζκνχ Αλάπηπμεο ηεο Κξήηεο, απνθαζίζζεθε ε ιεηηνπξγηθή αλαβάζκηζή ηνπ ζε απηνθηλεηφδξνκν. Δπηβάιιεηαη ε νινθιήξσζε ηνπ Β.Ο.Α.Κ. ζηα ηκήκαηα πνπ δελ έρεη θαηαζθεπαζζεί, ε ζχλδεζή ηνπ κε ηηο πφιεηο, ηα αεξνδξφκηα θαη ιηκάληα, φπνπ δελ έρεη γίλεη. Δπίζεο επηβάιιεηαη ε ηαρεία πξνψζεζε εθπφλεζεο ησλ κειεηψλ αλαβάζκηζεο ηνπ Β.Ο.Α.Κ. ζε απηνθηλεηφδξνκν, ε ζχλδεζή ηνπ κε ην oδηθφ δίθηπν (Ληκέλεο Καζηειιίνπ-Καιακάηαο) θαη ν πξνγξακκαηηζκφο ρξεκαηνδφηεζεο θαη θαηαζθεπήο ησλ ζρεηηθψλ έξγσλ. 2. Σα έξγα πιινγήο, Μεηαθνξάο, Δπεμεξγαζίαο θαη Γηάζεζεο Λπκάησλ Ζ Κξήηε είλαη κία πξνλνκηνχρνο, απφ πιεπξάο θάιινπο, πεξηνρή ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ. Δίλαη ινηπφλ πνιχ ζεκαληηθή ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληφο ηεο (ζαιάζζηνπ, επηθαλεηαθνχ, ππφγεησλ λεξψλ θιπ.) θαη θαη΄ επέθηαζε ε πξνζηαζία ηεο πγείαο ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ εθαηνληάδσλ ρηιηάδσλ ηνπξηζηψλ νη νπνίνη ηελ επηζθέπηνληαη θαη δηακέλνπλ ζε απηήλ. Γη‟ απηφ ην ιφγν, ηα Έξγα πιινγήο, Μεηαθνξάο, Δπεμεξγαζίαο θαη Γηάζεζεο ησλ Λπκάησλ ζηελ Κξήηε πξέπεη λα αληηκεησπηζζνχλ σο έλα κεγάιν θαη θαίξην ζέκα θαη παξάιιεια λα θαηαζηξσζεί έλα εληαίν ζρέδην εμαζθάιηζεο νηθνλνκηθψλ πφξσλ γηα ηελ νινθιήξσζή ηνπο. 163 3. Σν Δλεξγεηαθό Πξόβιεκα ηεο Κξήηεο ηελ Κξήηε πθίζηαηαη απφ εηψλ έιιεηκκα κεηαμχ πξνζθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη δήηεζεο, κε απνηέιεζκα νη ζπρλέο δηαθνπέο νη νπνίεο δεκηνπξγνχληαη θαηά ηηο πεξηφδνπο αηρκήο νη νπνίεο ζπκπίπηνπλ κε ηηο πεξηφδνπο κεγάιεο ηνπξηζηηθήο θηλεηηθφηεηαο ελψ επεξεάδεηαη ζεκαληηθά θαη ε αλάπηπμε ηνπ ηφπνπ, αιιά θαη ε εηθφλα πνπ παξνπζηάδεη ε Κξήηε. Σν ελεξγεηαθφ πξφβιεκα κπνξεί λα αληηκεησπηζζεί κε έλα εληαίν νξζνινγηθφ ζρεδηαζκφ, ν νπνίνο λα πξνβιέπεη άκεζεο ιχζεηο. χκθσλα ινηπφλ κε ηα παξαπάλσ, γηα λα αλαβαζκηζηεί ν ηνπξηζκφο ζηελ Κξήηε, πξέπεη πξηλ απ΄φια λα δνζεί κεγάιε ζεκαζία ζηελ νινθιήξσζε ησλ βαζηθψλ έξγσλ ππνδνκήο. Σα έξγα απηά εθηφο ηνπ φηη ζα θαιπηεξεχζνπλ ηελ θαζεκεξηλφηεηα ησλ θαηνίθσλ, ζα δεκηνπξγήζνπλ κε ηε ζεηξά ηνπο ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνχ. Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζηνηρείν ζην νπνίν πξέπεη λα δνζεί πξνζνρή είλαη ην πεξηβάιινλ. Ζ Κξήηε θεκίδεηαη γηα ηηο πεξηνρέο ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο, ηα αηζζεηηθά δάζε, ηελ ζπάληα βηνπνηθηιφηεηα, ηηο άξηζηεο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θαη κηα αλεμάληιεηε αξραηνινγηθή θαη πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Καηά ζπλέπεηα πξέπεη λα δψζνπκε ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζηα έξγα ππνδνκήο ψζηε λα αλαδείμνπκε ην ηνπξηζηηθφ καο πξντφλ. Οη άμνλεο δξάζεηο γηα ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ παξάιιειε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη νη εμήο: Γηαθνξνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θαιχηεξεο δηαρείξηζεο ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ θαη ηελ ελζάξξπλζε ελαιιαθηηθψλ ηχπσλ ηνπξηζκνχ. Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, έκθαζε ζηελ πιεξνθφξεζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ησλ επηζθεπηψλ, θαζψο θαη ζηελ θαιχηεξε δηαρείξηζε ηεο ξνήο ησλ επηζθεπηψλ. Αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ηνπξηζηψλ. ην πιαίζην απηφ ελζαξξχλνληαη εηδηθέο δξάζεηο, φπσο ηειενπηηθέο θακπαληέο, ζχληαμε θψδηθα ζπκπεξηθνξά θαη ελζάξξπλζε ησλ επηζθεπηψλ γηα θαηάιιειε επηινγή κέζσλ κεηαθνξάο. Ζ βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ Σνπξηζκνχ πξνυπνζέηεη δηάθνξνπο ηνκείο: Α) ρεδηαζκφο (Πνιενδνκία -Υσξνηαμία): O ζρεδηαζκφο ησλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ πξέπεη λα γίλεηαη κε βάζε ηελ 164 Φέξνπζα Ηθαλφηεηα θάζε πεξηνρήο. ζα πξέπεη λα γίλεηαη νξηνζέηεζε πεξηνρψλ κε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε, λα ρξεζηκνπνηνχληαη ηερληθέο γηα ηε δηαρείξηζε ηεο ξνήο ησλ επηζθεπηψλ, λα γίλεη νπζηαζηηθή εθαξκνγή Μειεηψλ Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ γηα θάζε έξγν ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, λα παξέρεηαη βνήζεηα ζηηο ππνβαζκηζκέλεο πεξηνρέο πξνθεηκέλνπ λα επαλεληαρζνχλ ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά, λα γίλεηαη ζπζηεκαηηθή θαη ιεπηνκεξεηαθή θαηαγξαθή πεξηνρψλ θαη λα πξνηείλνληαη ζπλδπαζκνί πνπ ζα αμηνπνηνχλ ηελ πνηθηιία ησλ κλεκείσλ θαη ηεο γεσγξαθίαο, ζα πξέπεη λα πηνζεηεζνχλ κέηξα γηα ηελ επηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ, λα ππάξμεη ελζάξξπλζε ήπησλ παξεκβάζεσλ θαη γεληθφηεξα ελζάξξπλζε ήπησλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ (π.ρ. αγξνηνηνπξηζκφο) πνπ ζέβνληαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ ηφπνπ ππνδνρήο θ.α. Β) Θεζκηθή νξγάλσζε: Θα πξέπεη λα πηνζεηεζνχλ κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία παξαδνζηαθψλ νηθηζκψλ, πεξηνρψλ κε ηδαίηεξα νηθνινγηθφ ελδηαθέξνλ πνπ απνηεινχλ ηαπηφρξνλα θαη ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο. Σαπηφρξνλα ζα πξέπεη λα εληζρπζεί ε δηαδηθαζία παξαθνινχζεζεο θαη εθαξκνγήο ησλ δηαθφξσλ θαλνληζκψλ πνπ πξνβιέπνληαη γη' απηέο ηη πεξηνρέο. Γ) Οηθνλνκηθή αλάπηπμε: Θα πξέπεη λα πηνζεηεζνχλ θίλεηξα γηα ηελ ελζάξξπλζε νξηζκέλσλ ηχπνπ ηνπξηζκνχ πνπ ζέβεηαη ηηο ηνπηθέο ηδηαηηεξφηεηεο. Γ) Έξεπλα: Παξάιιεια κε ηα παξαπάλσ απαηηείηαη λα ζπλερηζζεί ε κειέηε ησλ επηπηψζεσλ απφ ην θαηλφκελν ηνπ ηνπξηζκνχ αιιά θαη ησλ δπλαηνηήησλ απνθαηάζηαζεο γηα πεξηνρέο πνπ αληηκεησπίδνπλ ήδε πξνβιήηα ππνβάζκηζεο. 165 3.2. Αλαπηπμηαθνί θαη πιινγηθνί Φνξείο ηελ Κξήηε δξαζηεξηνπνηνχληαη αλαπηπμηαθνί θνξείο ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν πνπ πινπνηνχλ ζεκαληηθά έξγα θαη ζπκβάιινπλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ. Έρνπλ απνθηήζεη θπξίαξρν ιφγν ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν θαη έρνπλ ζπκβάιιεη ζηε ζεζκηθή νξγάλσζε αιιά θαη ζηελ επέθηαζή ηνπ ζην δηεζλή ρψξν. Ζ χπαξμε ησλ ζπιινγηθψλ θαη επαγγεικαηηθψλ θνξέσλ ηνπ ηνπξηζκνχ θαηέζηε αλαγθαία, κηα θαη πξφθεηηαη γηα έλαλ θιάδν ηδηαίηεξα ζχλζεην θαη πνιπκνξθηθφ πνπ εμππεξεηεί πνιιά ζπκθέξνληα απφ ηελ κία κεξηά, απφ ηελ άιιε δεκηνπξγεί ζπγθξνχζεηο θαη αληηζέζεηο. Οη ζπιινγηθνί θνξείο ηνπξηζκνχ δεκηνπξγνχv νηθνλνκίεο θιίκαθαο, ηθαλνπνηνχλ απφ θνηλνχ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, αζθνχλ ζπληνληζηηθφ ξφιν, παξεκβαίλνπλ ζηελ ράξαμε ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο, αζθνχλ δηαπξαγκαηεπηηθή ηθαλφηεηα θαη πξναζπίδνπλ ηα ζπκθέξνληα ησλ κειψλ ηνπο. Γεληθά αζθνχλ ηέηνηα δξάζε πνπ νη κεκνλσκέλεο επηρεηξήζεηο ζα ήηαλ αδχλαηνλ λα πξαγκαηνπνηήζνπλ. ηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο δξαζηεξηνπνηνχληαη νη εμήο νκάδεο πνπ θνξέσλ πνπ έρνπλ λα επηδείμνπλ έκκεζα ή άκεζα ζεκαληηθφ έξγν ζηνλ θιάδν ηνπ ηνπξηζκνχ: ΔΟΤ – Γιεύθςνζη Τοςπιζμού Κπήηηρ Τπάγεηαη ζην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο θαη θχξηνο ζθνπφο ηνπ είλαη ε ράξαμε θαη πινπνίεζε ηεο εζληθήο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη ε νξγάλσζε, αλάπηπμε θαη πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ. Οη βαζηθέο δξάζεηο πινπνηνχληαη απφ ηε Γεληθή Γξακκαηεία Σνπξηζκνχ ηνπ ΤΠΑΝ. Οη Γηεπζχλζεηο Σνπξηζκνχ γεληθά δελ έρνπλ ηδηαίηεξε δπλακηθή θαη θπξίσο επηθεληξψλνληαη ζηε ιεηηνπξγία γξαθείσλ πιεξνθφξεζεο, ζηελ ζπιινγή ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ, ζηε δηαλνκή πιηθνχ πξνβνιήο θαη ζηε ρνξήγεζε αδεηψλ ιεηηνπξγίαο μελνδνρείσλ θαη ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ. Δίλαη αηζζεηή ε έιιεηςε πιηθνηερληθήο ππνδνκήο θαη αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαζψο θαη δπλαηφηεηαο νπζηαζηηθήο παξέκβαζεο θαη ζηήξημεο ηνπ ηνπξηζκνχ. Δηαιπεία Τοςπιζμού Κπήηηρ Πξφθεηηαη γηα κία αζηηθή κε θεξδνζθνπηθή εηαηξεία, ηδξπηηθά κέιε ηεο νπνίαο είλαη δεκφζηνη θαη ηδησηηθνί θνξείο πνπ εκπιέθνληαη κε ηνλ ηνπξηζκφ ηνπ λεζηνχ (Πεξηθέξεηα Κξήηεο, Ννκαξρηαθέο Απηνδηνηθήζεηο, ζπιινγηθνί ηνπξηζηηθνί θνξείο, 166 ζπλεηαηξηζηηθέο ηξάπεδεο θ.ιπ). Ο κεραληζκφο απηφο δεκηνπξγήζεθε, πξνθεηκέλνπ λα θαιχςεη έλα πάγην αίηεκα ησλ θνξέσλ ηνπ λεζηνχ γηα εληαίν ζπληνληζκφ θαη πξνψζεζε ηνπ θξεηηθνχ ηνπξηζκνχ. θνπνί ηεο Δηαηξείαο είλαη ν ζπληνληζκφο ησλ ηνπξηζηηθψλ θνξέσλ, ε έξεπλα, ε εθπφλεζε κειεηψλ θαη ε ππνβνιή πξνηάζεσλ ζε επξσπατθά θαη εζληθά πξνγξάκκαηα, ε επηκφξθσζε ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηνλ θξεηηθφ ηνπξηζκφ, ε πξνβνιή θαη ε πξνψζεζε ηνπ θξεηηθνχ ηνπξηζκνχ, ε αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ θ.ιπ Νομαπσιακέρ Δπιηποπέρ Τοςπιζηικήρ Πποβολήρ ε λνκαξρηαθφ επίπεδν δξαζηεξηνπνηνχληαη νη ΝΔΣΠ νη νπνίεο είλαη ζεζκνζεηεκέλα φξγαλα, αλήθνπλ ζηηο Ννκαξρίεο ιακβάλνπλ ρξεκαηνδφηεζε απφ ηνλ λνκαξρηαθφ πξνυπνινγηζκφ θαη πινπνηνχλ δξάζεηο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο. πλεξγάδνληαη κε άιινπο ηνπξηζηηθνχο θνξείο θαη κεηαμχ ηνπο θαη ζρεδηάδνπλ marketing plans, δεκηνπξγνχλ πιηθφ πξνβνιήο ζε έληππε θαη ειεθηξνληθή κνξθή, ζπκκεηέρνπλ ζε εθζέζεηο θαη ζπλέδξηα θαη γεληθά ππνζηεξίδνπλ ζε Ννκαξρηαθφ επίπεδν ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ. Δνώζειρ Ξενοδόσων και Ξενοδοσειακών Καηαλςμάηων ηων Νομών ηηρ Κπήηηρ. Οη Δλψζεηο μελνδφρσλ είλαη ηνπηθήο εκβέιεηαο θαη ζηα βαζηθά αληηθείκελα ηνπο ζπκπεξηιακβάλνληαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο παξαμελνδνρίαο θαη ηνπ αζέκηηνπ αληαγσληζκνχ, ε αλάπηπμε ηεο δηαπξαγκαηεπηηθήο ηθαλφηεηαο θαη ε πξνάζπηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ ηνπο. Σν φξγαλν πνπ θαιχπηεη ην ζχλνιν ησλ ελψζεσλ ησλ μελνδφρσλ θαη δξαζηεξηνπνηείηαη ζε ππεξηνπηθφ επίπεδν είλαη ε Οκνζπνλδία Ξελνδφρσλ Κξήηεο. Σύνδεζμορ Τοςπιζηικών και Ταξιδιωηικών Γπαθείων Κπήηηρ Ο χλδεζκνο πξναζπίδεη ηα ζπκθέξνληα ησλ κειψλ ηνπ πνπ είλαη ηα ηνπξηζηηθά γξαθεία πνπ εδξεχνπλ ζηελ Πεξηθέξεηα. Μέρξη ηψξα έρεη δξαζηεξηνπνηεζεί δπλακηθά θαη έρεη ιάβεη ζεκαληηθέο πξσηνβνπιίεο πνπ αθνξνχλ ηελ ηνπξηζηηθή πξαθηφξεπζε θαη ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ηδηνθηήηεο ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ απφ ηελ κνλνπψιεζε ησλ κεγάισλ ηνπξηζηηθψλ πξαθηφξσλ ηνπ εμσηεξηθνχ. 167 Δνώζειρ Ξενοδοσοϋπαλλήλων Πξφθεηηαη γηα ηηο επαγγεικαηηθέο ελψζεηο ησλ απαζρνινχκελσλ ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν. Δίλαη ηνπηθήο εκβέιεηαο θαη ππάγνληαη ζηνλ Δξγαηηθφ Κέληξν θάζε πεξηνρήο. θνπφο ηνπο είλαη λα ππνζηεξίδνπλ κε θάζε κέζν ηα κέιε ηνπο θαη λα ηνπο παξέρνπλ θαηάξηηζε, ηερληθή ππνζηήξημε, πιεξνθφξεζε ζε ζέκαηα πνηφηεηαο θαη εθπαίδεπζεο. Κπξίσο φκσο ελεκεξψλνληαη γηα ην ηζρχνλ ζεζκηθφ πιαίζην θαη ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο. ε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν δξαζηεξηνπνηείηαη ν χλδεζκνο Ξελνδνρνυπαιιήισλ, κέιε ηνπ νπνίνπ είλαη νη ελψζεηο Ξελνδνρνυπαιιήισλ ηνπ θάζε Ννκνχ, ν νπνίνο εθπξνζσπεί ηα κέιε ηνπ ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο ζε εζληθφ επίπεδν. Γενική Γπαμμαηεία Πεπιθέπειαρ Κπήηηρ και Οπγανιζμοί Τοπικήρ Αςηοδιοίκηζηρ Α και Β βαθμού Οη θνξείο ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα (Πεξηθέξεηα Κξήηεο, Ννκαξρηαθέο Απηνδηνηθήζεηο, Γήκνη, Γεκνηηθέο επηρεηξήζεηο) δηαδξακαηίδνπλ ελεξγφ ξφιν ζηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ζε ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ππεξηνπηθφ επίπεδν. Αλάκεζα ζηα θχξηα αληηθείκελα ηνπο έρνπλ επζχλε γηα ηε ράξαμε ηεο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο, ηελ επηθνηλσλία κε ηελ πνιηηεία, ηελ ηνπξηζηηθή πξνβνιή, ηελ αμηνπνίεζε θαη δηάζεζε ησλ θνηλνηηθψλ θαη εζληθψλ θνλδπιίσλ. Αναπηςξιακοί Οπγανιζμοί και Δηαιπείερ Οη αλαπηπμηαθέο εηαηξείεο δεκηνπξγήζεθαλ κε ζθνπφ ηε δηαρείξηζε ησλ Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ θαη ησλ Πξσηνβνπιηψλ (Φνξείο Γηαρείξηζεο) θαη ηελ νξζνινγηθή θαηαλνκή ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ πφξσλ ζηα γεσγξαθηθά πεδία δξάζεο ηνπο. Πξφθεηηαη γηα ηνπο αλαπηπμηαθνχο νξγαληζκνχο ηνπηθή εκβέιεηαο ΟΑΓΤΚ θαη ΟΑΝΑΚ θαη ηηο Αλαπηπμηαθέο Δηαηξείεο: Αλαπηπμηαθή Ζξαθιείνπ, Λαζηζίνπ, ΑΚΟΜΜ, ΟΑ, θαζψο θαη ηνλ ελδηάκεζν θνξέα ηνπ ΤΠΑΝ, ε Αλαπηπμηαθή Κξήηεο. Σν βαζηθφ ηνπο αληηθείκελν ζεσξείηαη ε δηαρείξηζε κέξνπο ηνπ ΠΔΠ Κξήηεο (ΟΑΝΑΚ), ηνπ Δ.Π Αληαγσληζηηθφηεηα γηα ηηο ΜΜΔ (Αλαπηπμηαθή Κξήηεο) θαη ηεο Πξσηνβνπιίαο LEADER (ΟΑΓΤΚ, ΑΚΟΜΜ, Αλαπηπμηαθέο Ζξαθιείνπ Λαζηζίνπ). Κχξηα πεδία δξάζεο ηνπο (ΟΑΝΑΚ, ΟΑΓΤΚ) είλαη ζέκαηα ηερληθψλ ππνδνκψλ (χδξεπζε, απνρέηεπζε, απνξξίκκαηα), ζέκαηα πεξηβάιινληνο (πξνζηαζία νηθνζπζηεκάησλ, δηαρείξηζε πδαηηθψλ πφξσλ), ελέξγεηαο (αμηνπνίεζε ήπησλ 168 κνξθψλ), ηνπξηζκνχ (αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, επηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ) θαη πνιηηηζκνχ (Πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο), ε εθπφλεζε κειεηψλ θαη ε ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε ΟΣΑ θαη επηρεηξήζεσλ. Ο ξφινο ηνπο ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ απνξξέεη απφ ηα πξνγξάκκαηα πνπ δηαρεηξίδνληαη, ηα νπνία πεξηέρνπλ πνιιέο δξάζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ αλάπηπμε έκκεζα ή άκεζα ηνπ ηνπξηζκνχ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη ε ράξαμε θαη δεκηνπξγία πνιηηηζηηθψλ θαη θπζηνιαηξηθψλ δηαδξνκψλ πνπ ρξεκαηνδφηεζαλ νη ΟΑΝΑΚ θαη ΟΑ ζην πιαίζην ησλ Δ.Π Κξήηεο θαη Σνπξηζκφο- Πνιηηηζκφο. Ο ΟΑ ιεηηνπξγεί ηα ηειεπηαία ρξφληα Γξαθείνπ Αγξνηνπξηζκνχ πνπ δεκηνπξγήζεθε ζην πιαίζην ηεο LEADER I. Οη Οκάδεο Σνπηθήο Γξάζεο ηεο Κνηλνηηθήο Πξσηνβνπιίαο LEADER Η θαη ΗΗ έρνπλ ρξεκαηνδνηήζεηο επελδχζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ αλάπηπμε ηνπ ζεκαηηθνχ ηνπξηζκνχ (θπζηνιαηξηθφο ηνπξηζκφο, αγξνηνπξηζκφο) ηε δεκηνπξγία επηρεηξήζεσλ, κνπζείσλ, εζηηαηνξίσλ θαη ηελ δεκηνπξγία δηαθξαηηθψλ ζπλεξγαζηψλ θαη δηθηχσλ ζε ζέκαηα ηνπξηζκνχ. Δπιμεληηήπια Σα επηκειεηήξηα Κξήηεο (έλα ζε θάζε Ννκφ) έρνπλ σο κέιε φιεο ηηο επηρεηξήζεηο ηηο Κξήηεο είηε απηέο ζεσξνχληαη ηνπξηζηηθέο είηε φρη. ηελ Αζήλα εδξεχεη θαη ην Ξελνδνρεηαθφ Δπηκειεηήξην κέιε ηνπ νπνίνπ είλαη φια ηα μελνδνρεία ηεο Διιάδαο. ηηο δξάζεηο ησλ επηκειεηεξίσλ πνπ αθνξνχλ ηνλ ηνπξηζκφ είλαη ε ππνζηήξημε ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ, ε αλάπηπμε ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηνπο θαη ε κείσζε ηεο θεξδνζθνπίαο, ε αλάπηπμε ησλ δηαθξαηηθψλ εηαηξηθψλ ζρέζεσλ, ε πιεξνθφξεζε, ε θαηάξηηζε – εθπαίδεπζε. 3.2.1 Πξνηάζεηο Αλαβάζκηζεο θαη Αλάπηπμεο Ο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο - φξακα «Κξήηε Κέληξν Οηθνλνκίαο θαη Έξεπλαο ζηε Ν.Α. Μεζφγεην» πνπ είρε ηεζεί ζηηο πξνεγνχκελεο πξνγξακκαηηθέο πεξηφδνπο επαλαπξνζδηνξίδεηαη ζε «Αλαβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηεο Κξήηεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Ν.Α. Μεζνγείνπ ζηε βάζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο ηεο, ηεο ρξήζεο πξνεγκέλσλ Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσλίαο θαη ηεο βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο» ιακβάλνληαο ππφςε: 169 ηηο δηεζλείο εμειίμεηο, ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο, ηε δπλακηθή θαη απηνηξνθνδνηνχκελε αλάπηπμε ζηελ Πεξηθέξεηα, αληαπνδνηηθή επέλδπζε ζην αλζξψπηλν θεθάιαην, ειθπζηηθφηεηα γηα ηηο επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, πνηνηηθή δηαβίσζε γηα φινπο θαη βαζίδεηαη ζηηο εμήο παξακέηξνπο: ηε δπλαηφηεηα αλάδεημεο ηεο Κξήηεο ζε εκπνξεπκαηηθφ θέληξν ζηελ επξχηεξε πεξηνρή. Γηαξζξσηηθέο αιιαγέο πνπ πξνσζνχληαη ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ιηκέλνο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο επελδχζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη, δεκηνπξγνχλ επλντθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηνπ. ηα νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο Κξήηεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηηο δπλαηφηεηεο αλάπηπμήο ηεο σο νηθνλνκηθνχ θέληξνπ, κε βάζε ηε ζχλζεζε ηεο ηνπηθήο παξαγσγήο, ηηο εηζαγσγηθέο θαη εμαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο βαζηθψλ ηνπηθψλ παξαγσγηθψλ κνλάδσλ θαη ηα ζεκεξηλά ζηνηρεία πξνέιεπζεο-πξννξηζκνχ εκπνξεπκάησλ. ηηο ζηξαηεγηθέο πνπ αθνινπζνχλ άιια αληαγσληζηηθά θέληξα ζηελ επξχηεξε πεξηνρή θαη ηηο επηινγέο πνπ θάλνπλ γηα λα ζηαζεξνπνηήζνπλ ή θαη λα δηεπξχλνπλ ηνλ ξφιν ηνπο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή. Ο παξαπάλσ ζηξαηεγηθφο ζηφρνο σο πξνο ην ξφιν ηεο Κξήηεο ζηε Ν.Α. Μεζφγεην εληζρχεηαη ηδηαίηεξα κεηά θαη ηελ έληαμε ηεο Κχπξνπ θαη ηεο Μάιηαο, ζε ζρέζε κε ζπγθεθξηκέλνπο πιένλ άμνλεο ζπλεξγαζίαο θαη αιιειεγγχεο. Χο πξνο ηε ζηξαηεγηθή θαη ηελ επηινγή ηνκέσλ παξέκβαζεο, ηα κεγαιχηεξα πεξηζψξηα αμηνπνίεζεο αληαγσληζηηθψλ πιενλεθηεκάησλ εθηηκψληαη φηη ππάξρνπλ: ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηνλ πνιηηηζκφ, κε βειηίσζε ησλ ππιψλ εηζφδνπ - εμφδνπ, επηιεθηηθή αλάδεημε ηνπ θπζηθνχ, πνιηηηζηηθνχ θαη ηζηνξηθνχ πεξηβάιινληνο, θαζψο θαη ηελ εθαξκνγή λέσλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ αλαβάζκηζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. ηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, ε δηαζθάιηζε θξίζηκνπ βηψζηκνπ κεγέζνπο θαη δηθηπψζεσλ απνηειεί πξνυπφζεζε, ελψ έρνπλ ήδε γίλεη θαη ηα πξψηα βήκαηα αλαπξνζαλαηνιηζκνχ κε ην άλνηγκα λέσλ αλαβαζκηζκέλσλ ηκεκάησλ αγνξάο. 170 ε πξνεγκέλεο ππεξεζίεο, ζηνλ ηνκέα ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, ζηηο επηθνηλσληαθέο ηερλνινγίεο θαη ηε βηνηερλνινγία. ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. ε Κξήηε ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκεχζεη σο «πηινηηθή» πεξηθέξεηα, θέληξν αληαιιαγήο εκπεηξηψλ θαη κεηαθνξάο ηερλνινγίαο θαη ηερλνγλσζίαο γηα εθηεηακέλεο εθαξκνγέο Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Μεζφγεην. ηε γεσξγία, εθφζνλ εμαζθαιηζζνχλ εθαξκνγέο ζπζηεκάησλ εηδηθήο πνηφηεηαο ζε επηιεγκέλα ηνπηθά πξντφληα θαη βειηίσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ηππνπνίεζεο, δηαθίλεζεο θαη πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ. Ζ Πεξηθεξεηαθή Αλαπηπμηαθή πνιηηηθή, επηθεληξψλεηαη ζηνπο ζηφρνπο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηελ επφκελε ελφηεηα. 3.2.2 Δηδηθνί ηόρνη Α)Γεκηνπξγία θαη ιεηηνπξγία νινθιεξωκέλνπ δηθηύνπ ζπλδπαζκέλωλ κεηαθνξώλ επηβαηώλ θαη θνξηίωλ. Ο Δηδηθφο ηφρνο επηδηψθεηαη κέζα απφ ηελ νινθιήξσζε θαη αλαβάζκηζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ, ησλ ιηκαληψλ θαη ησλ αεξνδξνκίσλ θαζψο θαη ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ. Οη λέεο ηερλνινγίεο κπνξνχλ λα δηαζθαιίζνπλ ηε ιεηηνπξγία ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ επηβαηψλ θαη θνξηίσλ ζε έλα νινθιεξσκέλν θαη ιεηηνπξγηθφ δίθηπν ιηκαληψλ, αεξνδξνκίσλ θαη νδηθψλ αμφλσλ ηνπ λεζηνχ πνπ ζα εμππεξεηεί ηνπο λένπο άμνλεο ζπλεξγαζίαο θαη ζα αλαδεηθλχεη ηελ ηαπηφηεηα ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Κξήηεο. Σν νινθιεξσκέλν θαη ιεηηνπξγηθφ απηφ δίθηπν ζα πξέπεη λα απνηειεί κέξνο ή ζπκπιήξσκα ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ κεηαθνξψλ, πξνζδηνξίδνληαο ζπγρξφλσο ηηο βαζηθέο πχιεο εηζφδνπ θαη ην ξφιν ησλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Πεξηθέξεηαο. Β) Δλίζρπζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο ρξήζεο λέωλ ηερλνινγηώλ θαη ζύλδεζε ηωλ εξεπλεηηθώλ απνηειεζκάηωλ κε ηελ παξαγωγηθή δηαδηθαζία θαη επηρεηξεκαηηθόηεηα. 171 Ο Δηδηθφο ηφρνο επηδηψθεηαη κέζα απφ ηελ πξνψζεζε θαηλνηνκηψλ ζηε δηνίθεζε– νξγάλσζε επηρεηξήζεσλ αιιά θαη γηα ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαζψο θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ έξεπλαο ζηνλ γεσξγηθφ ηνκέα θαη ηνλ πνιηηηζκφ. Γ) Αλάπηπμε επηθνηλωληώλ - Αμηνπνίεζε ελέξγεηαο Ο Δηδηθφο ηφρνο επηδηψθεηαη κέζα απφ ηελ αμηνπνίεζε ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ, ζέζεο θαη πθηζηάκελεο ηερλνινγηθήο ππνζηήξημεο θαη εκπεηξίαο. Δηδηθφηεξα ε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Κξήηεο ηεο επηηξέπεη λα αλαδεηρζεί ζε θέληξν ηειεπηθνηλσληαθφ, δηαζπλδένληαο ηελ Δπξσπατθή Έλσζε κε ηελ ΝΑ Μεζφγεην ελψ ε ζεκαληηθή ζπγθέληξσζε αθαδεκατθψλ, εξεπλεηηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ ηδξπκάησλ δεκηνπξγνχλ ζεηηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάδεημε ηεο Κξήηεο ζαλ Κέληξν Σειεκαηηθψλ Δθαξκνγψλ θαη Τπεξεζηψλ. Γ) Αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνύ Ο Δηδηθφο ηφρνο επηδηψθεηαη κέζα απφ ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο, ηνλ εκπινπηηζκφ θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο, ηε κείσζε ηεο επνρηθφηεηαο θαη ηελ πξνψζεζε εηδηθψλ κνξθψλ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Παξάιιειε επηδίσμε απνηειεί ε εθαξκνγή λέσλ ηερλνινγηψλ ζηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο, ε θαηάξηηζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ε πξνψζεζε θνηλνπξαμηψλ δηθηπψζεσλ θαζψο θαη ε απνηειεζκαηηθφηεξε δηνίθεζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ κνλάδσλ αιιά θαη ε θαιχηεξε θαη ζπλνιηθή πξνβνιή ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Δ) Πξνζηαζία - Αλάδεημε θπζηθνύ πεξηβάιινληνο θαη πνιηηηζηηθνύ απνζέκαηνο Ο Δηδηθφο ηφρνο σο πξνο ην θπζηθφ απφζεκα αθνξά ζηελ νινθιήξσζε ηεο δηαρείξηζεο ζηεξεψλ θαη πγξψλ απνβιήησλ, ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ, ηε δηαρείξηζε πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ηελ εμεηδίθεπζε ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ηελ νινθιήξσζε ηνπ εζληθνχ θηεκαηνινγίνπ. Δπίζεο, πξνηεξαηφηεηα πξέπεη λα δνζεί γηα ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία πεξηνρψλ φπνπ εθηεινχληαη κεγάια έξγα, παξνπζηάδνληαη έληνλεο ηνπξηζηηθέο ζπγθεληξψζεηο, εληνπίδνληαη επηπηψζεηο απφ ηε γεσξγηθή θαη θηελνηξνθηθή δξαζηεξηφηεηα ελψ εηδηθή κέξηκλα ζα πξέπεη λα ππάξμεη γηα ην πεξηβάιινλ ησλ κηθξψλ λεζηψλ ηεο Κξήηεο. 172 Ζ πξνζηαζία θαη αλάδεημε ηνπ πνιηηηζηηθνχ απνζέκαηνο ζπλδέεηαη κε ηελ πξνζηαζία θαη αλάδεημε αξραηνινγηθψλ ρψξσλ θαη κλεκείσλ θαη ηζηνξηθψλ ζπλφισλ, ηε δηαηήξεζε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαζψο θαη ηελ πξνψζεζε ηνπ Κξεηηθνχ ηξφπνπ δσήο. ΣΤ) Αζηηθή Αλάπηπμε Ο Δηδηθφο ηφρνο εθηηκάηαη φηη κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζα απφ παξεκβάζεηο νινθιεξσκέλνπ ραξαθηήξα ζε επηιεγκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο (ηδίσο φηαλ απηέο αλήθνπλ ζε επξχηεξεο δψλεο ηνπξηζηηθήο ή/θαη αγξνηηθήο αλάπηπμεο), ζηε ινγηθή ελίζρπζεο ηνπ ξφινπ ζεκαληηθψλ αζηηθψλ ή/θαη εκηαζηηθψλ θέληξσλ ηεο Πεξηθέξεηαο, πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο βηψζηκεο αζηηθήο αλάπηπμεο Ε) Αλάπηπμε αγξνηηθώλ πεξηνρώλ Ο Δηδηθφο ηφρνο επηδηψθεηαη κέζα απφ ηελ παξαγσγή - ηππνπνίεζε θαη εκπνξία επψλπκσλ πνηνηηθψλ πξντφλησλ, ηελ πξνψζεζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη θηελνηξνθίαο, ηελ ελίζρπζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ αγξνηψλ, ηε δεκηνπξγία λέσλ δνκψλ θαη ηελ πξνψζεζε ησλ εμαγσγψλ. ηελ θαηεχζπλζε ηεο ζπκπιήξσζεο θαη αμηνπνίεζεο ησλ ππνδνκψλ άξδεπζεο, ζεκαληηθφ είλαη ην ζέκα ηεο αλαδηάξζξσζεο θαιιηεξγεηψλ θαη ηεο παξαγσγήο πξντφλησλ πνπ εκθαλίδνπλ ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα ζην πιαίζην κηαο αληαγσληζηηθήο αγνξάο. εκαληηθή, επίζεο, γηα ηελ ελίζρπζε ησλ πξντφλησλ ηνπ πξσηνγελή είλαη θαη ε αλαδηάξζξσζε ησλ ζρεηηθψλ κε απηήλ ηνκέσλ κεηαθίλεζεο θαη εκπνξίαο πξντφλησλ. εκεηψλεηαη φηη ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο ζπκπεξηιακβάλνληαη θαη απηέο ηνπ νξεηλνχ ρψξνπ ηεο Πεξηθέξεηαο. Ζ) Αλάπηπμε αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ Ο Δηδηθφο ηφρνο επηδηψθεηαη κέζα απφ ηελ εθπαίδεπζε – θαηάξηηζε - δηα βίνπ κάζεζε κε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ, ηηο ππνζηεξηθηηθέο θνηλσληθέο ππεξεζίεο θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο. 173 Θ) Βειηίωζε ηεο δηνηθεηηθήο ηθαλόηεηαο ηεο Γεκόζηαο Γηνίθεζεο Ο Δηδηθφο ηφρνο αλαθέξεηαη ζηελ επάξθεηα ζηειερηαθνχ δπλακηθνχ, ηελ εθαξκνγή λέσλ ηερλνινγηψλ, ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο λνκνζεζίαο θαη ηνπ ξπζκηζηηθνχ πεξηβάιινληνο πνπ ζα πξέπεη λα απνβιέπνπλ ζε απινχζηεπζε δηαδηθαζηψλ. 174 Κεθάιαην 4 4.1 Δλαιιαθηηθέο Μνξθέο Σνπξηζκνύ O ηνπξηζκφο ζαλ θνηλσληθφ θαηλφκελν απνηειεί έλα κεγάιν ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα γηα ηηο νηθνλνκίεο ησλ πεξηνρψλ φπνπ αλαπηχζζεηαη. Παξαγσγηθά αλήθεη ζην ηξηηνγελή ηνκέα ρσξίο απηφ λα απνθιείεη ηελ ζπλεξγαζία ηνπ κε ηνπο άιινπο δπν ηνκείο ην αγξνηηθφ ηνκέα θαη ηελ βηνκεραλία-βηνηερλία. Οη επηπηψζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ αλάινγα κε ηνλ ηχπν πνπ εκθαλίδεηαη είλαη άιινηε ζεηηθέο θαη άιινηε αξλεηηθέο. Ο ηχπνο ηνπξηζκνχ πνπ ζπλαληάκε ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ καδηθή ηνπ κνξθή ή αιιηψο είλαη ν ηνπξηζκφο ησλ κεγάισλ αξηζκψλ πνπ ε εκθάληζε ηνπ παγηψλεηαη κεηά ηνλ β‟ παγθφζκην πφιεκν. Οη επηδξάζεηο ηνπ πνιιέο θαη πνηθηιίεο ηφζν ζην ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο φζν θαη ζηελ θνηλσλία- πνιηηηζκφ θαη πεξηβάιινλ. Δηδηθφηεξα αλάκεζα ζην ηνπξηζκφ θαη ζην πεξηβάιινλ ππάξρεη κηα ζρέζε αιιειεμάξηεζεο θαη αλαηξνθνδφηεζεο. Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη κηα ηάζε δηαθνξνπνίεζεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο θαη παξάιιεια κηα επαηζζεζία απέλαληη ζην πεξηβάιινλ κέζα απφ ηελ αλάιεςε θάπνησλ πξσηνβνπιηψλ. Οη εηδηθέο απαηηήζεηο ηεο ηνπξηζηηθήο δήηεζεο επηβάιινπλ ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ θαη νη ηζχλνληεο ηνπ ηνπξηζκνχ πξνζαλαηνιίδνληαη ζε κνληέιν αλάπηπμεο ελφο λένπ ηχπνπ ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ε νπνία δελ βιάπηεη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο θαη δελ ζα ηνπο εμαληιεί, πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ φρη κφλν νη ησξηλέο αλάγθεο, αιιά θαη νη κειινληηθέο. Πάλσ ζε απηή ηελ θηινζνθία, ηίζεληαη ε αλάγθε πηνζέηεζεο θαη πξνψζεζεο ελφο πξφηππνπ ήπηνπ θαη πνηνηηθφηεξνπ ηνπξηζκνχ πνπ ζα δηαρέεηαη ζε φια ηα επίπεδα αλάπηπμεο ηφζν ζε παγθφζκην φζν θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν αθνχ νη πνιηηηθέο θαη ηα πξφηππα πνπ ρξεζηκνπνηεί είλαη εληειψο δηαθνξεηηθά απφ εθείλα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ. ηελ πνξεία απηή ζπκβάινπλ βέβαηα θαη νη ηδησηηθνί θνξείο. Οη κνξθέο απηέο ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ ζπλδένληαη κε ελδηαθέξνληα απνηεινχλ ηηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Δίλαη κηθξήο θιίκαθαο θαη ραξαθηεξίδνληαη απφ κηα ήπηα θαη ειεγρφκελε δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηηο θνηλσληθέο θαη πεξηβαιινληηθέο αμίεο πνπ επηηξέπνπλ ηφζν ζηνπο νηθνδεζπφηεο φζν θαη ηνπο θηινμελνχκελνπο λα πθίζηαληαη ζεηηθέο αιιειεπηδξάζεηο. Γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ζνβαξψλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδεη ζήκεξα ν ηνπξηζκφο ζε πνιιέο ρψξεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ 175 θαη ην πξφβιεκα ηεο επνρηθφηεηαο, νη πνιηηηθέο ηνπο εμνπζίεο θαη εηδηθφηεξα νη αξκφδηνη γηα ηνλ ηνπξηζκφ ζην δεκφζην θαη ηδησηηθφ ηνκέα αλαπηχζζνπλ δηάθνξεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ, νη νπνίεο θάησ απφ πξνυπνζέζεηο κπνξνχλ λα δψζνπλ δηέμνδν ζηα αδηέμνδά ηνπ. Ο ελαιιαθηηθφο ηνπξηζκφο έρεη κεγάια πιενλεθηήκαηα: ζέβεηαη ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ πνιηηηζκφ, πξνβάιιεη ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά θάζε ηφπνπ, αμηνπνηεί ηελ ηνπηθή θνπδίλα θαη πξνσζεί έηζη ηα ηνπηθά πξντφληα, σθειεί ηνπο πνιινχο θαη ηνπο κηθξνχο (θαη φρη ηνπο ιίγνπο θαη ηνπο κεγάινπο), πξνζθέξεη ζηνπο ηνπξίζηεο εκπεηξίεο κε πνηφηεηα θαη ρξψκα, θαζψο ζπκβάιιεη ζηελ επηβίσζε θαη αλαδσνγφλεζε ηεο ππαίζξνπ. Οη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ έρνπλ θάλεη δεηιά βήκαηα ηηο πεξαζκέλεο δεθαεηίεο ζηελ Διιάδα, κηα θαη νη πξνυπνζέζεηο ήηαλ ιίγεο θάηη πνπ ιεηηνχξγεζε σο ηξνρνπέδη γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηνπο. Σέηνηεο κνξθέο ήηαλ ν ρεηκεξηλφο ηνπξηζκφο, ν εθζεζηαθφο ηνπξηζκφο, ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο, ν ηνπξηζκφο πγείαο θιπ. χκθσλα ινηπφλ κε ηηο λέεο ηάζεηο ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ζα πξέπεη λα θαηεπζπλζεί πξνο έλα πνιπκνξθηθφ ηνπξηζκφ πνπ ζα ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπ ζχγρξνλνπ ηνπξίζηα θαη παξάιιεια ζα αμηνπνηεί ηνλ πινχην ησλ πφξσλ ηεο. Απηφ δελ ζπλεπάγεηαη κε ηελ θαηάξγεζε ηνπ κνληέινπ ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ αιιά κε ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ κέζα απφ ηελ αλαβάζκηζε θαη δηαθνξνπνίεζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά θάζε πεξηνρήο εκθαλίδνληαη νη δηάθνξεο ελαιιαθηηθέο κνξθέο νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ ηφλσζε ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. 176 4.1.1 Γεληθόο Σνπξηζκόο ή Σνπξηζκόο δηαθνπώλ – Αλαςπρήο Ο γεληθφο ηνπξηζκφο ή ηνπξηζκφο δηαθνπψλ-αλαςπρήο, φπσο ραξαθηεξίδεηαη θαη αιιηψο, απνηειεί κηα δξαζηεξηφηεηα ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ηνπ αλζξψπνπ πνπ ζρεηίδεηαη ζηελά κε ηελ αλάγθε πνπ έρεη απηφ γηα αλάπαπζε θαη αλαςπρή. Ζ κνξθή απηή ηνπ ηνπξηζκνχ είλαη αλακθίβνια ε ζεκαληηθφηεξε ηφζν απφ άπνςεο κεγέζνπο ζην ζχλνιν ηεο ηνπξηζηηθήο αγνξάο φζν θαη απφ άπνςεο αλαγθψλ ζε πφξνπο θαη ππεξεζίεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ. Ο γεληθφο ηνπξηζκφο, δειαδή ν ηνπξηζκφο δηαθνπψλ-αλαςπρήο σο πξνο ηε κνξθή ηνπ δηαθξίλεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: ζε ηνπξηζκφ πεξηήγεζεο, φπνπ ν ηνπξίζηαο παξνπζηάδεη γεσγξαθηθή θηλεηηθφηεηα θαη κεηαθηλείηαη ηνλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ησλ δηαθνπψλ ηνπ απφ ρψξα ζε ρψξα ή απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή ζηελ ίδηα κνλαδηθή ρψξα ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, ζε ηνπξηζκφ δηακνλήο, φπνπ ν ηνπξίζηαο παξακέλεη ζηελ ίδηα ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή ή ηφπν ηεο ρψξαο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ζε φιε ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ηνπ θαη ζε ηνπξηζκφ κηθηνχ ραξαθηήξα, πνπ πεξηιακβάλεη ηνπξηζκφ πεξηήγεζεο θαη ηνπξηζκφ δηακνλήο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ γεληθνχ ηνπξηζκνχ, είλαη ε δεκηνπξγία κηαο θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ε θαηαζθεπή ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ φισλ ησλ εηδψλ θαη θαηεγνξηψλ, ε χπαξμε αλαπηπγκέλνπ ζπγθνηλσληαθνχ δηθηχνπ θαη ζχγρξνλσλ κεηαθνξηθψλ κέζσλ, ε επάξθεηα κέζσλ ςπραγσγίαο θαη δηαζθέδαζεο, ε δπλαηφηεηα γηα ςψληα θαη θαηά πξνηίκεζε αθνξνιφγεησλ εηδψλ, ε θαηάιιειε εθπαίδεπζε ησλ ζηειερψλ θαη ηνπ εηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ πνπ απαζρνινχληαη ζηελ ηνπξηζηηθή βηνκεραλία θιπ. 177 4.1.2 Μνξθσηηθόο Σνπξηζκόο Ο κνξθσηηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, ζηελ νπνία ηα άηνκα έρνπλ ζαλ θχξην ζθνπφ ηε ζπκκεηνρή ζε πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο. πγθεθξηκέλα απηφ ην είδνο ηνπξηζκνχ πνπ εκθαλίδεη αλνδηθέο ηάζεηο δηεζλψο, πεξηιακβάλεη κεηαμχ άιισλ επηζθέςεηο ηζηνξηθψλ κλεκείσλ, αξραηνινγηθψλ ρψξσλ, κνπζείσλ, πηλαθνζεθψλ, παξαθνινπζήζεηο ζπλαπιηψλ, ζεαηξηθψλ παξαζηάζεσλ, φπεξαο, θαζψο επίζεο ζπκκεηνρέο ζε πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ή ζεκηλάξηα γισζζνινγίαο, θηινζνθίαο, ςπρνινγίαο, θνηλσληνινγίαο, αλζξσπνινγίαο θιπ. Βέβαηα, γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ απαηηείηαη πέξα απφ ηελ βαζηθή ηνπξηζηηθή ππνδνκή θαη αλσδνκή θαη εηδηθή ππνδνκή, φπσο γηα παξάδεηγκα πινχζηα πξνγξάκκαηα πνιηηηζηηθψλ, θαιιηηερληθψλ θαη κνξθσηηθψλ εθδειψζεσλ. Κάηη ηέηνην φκσο πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε δηεζλνχο θήκεο ζεάηξσλ θάζε είδνπο, κνπζείσλ, πηλαθνζεθψλ, ηζηνξηθψλ ρψξσλ, βηβιηνζεθψλ, εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ φισλ ησλ βαζκίδσλ ηεο εθπαίδεπζεο θιπ. 4.1.3. Σνπξηζκόο Δθζέζεσλ Ζ κνξθή απηή πεξηιακβάλεη ηελ νξγάλσζε ζπλεδξίσλ θαη δηεζλψλ εθζέζεσλ ζε πεξηνρέο πνπ πξνζθέξνπλ θαη άιιεο δπλαηφηεηεο. Γπζηπρψο γηα ηε ρψξα καο ελψ νη δπλαηφηεηεο πνπ δηαζέηεη γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ απηνχ είλαη πνιχ κεγάιεο, βξίζθεηαη ζηελ ηειεπηαία ζέζε ζηε δηεζλή ζπλεδξηαθή πίηα απφ ηελ άπνςε ηνπ αξηζκνχ ζπλεδξίσλ πνπ θηινμελεί εηήζηα. Ζ κέρξη ζήκεξα πείξα δείρλεη φηη φζεο ειιεληθέο μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο επέλδπζαλ ζε κεγάια θαη ζχγρξνλα ζπλεδξηαθά θέληξα δηαπίζησζαλ φηη ν ηδίξνο ησλ ζπλεδξηαθψλ πειαηψλ ηνπο ήηαλ δηπιάζηνο απφ απηφλ ησλ άιισλ πειαηψλ ηνπο θαη φηη παξά ηε δηεζλή χθεζε ε δήηεζε γηα ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ απμάλεηαη ζε αληίζεζε κε ην γεληθφ ηνπξηζκφ πνπ κεηψλεηαη. Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ απαηηείηαη ε ιήςε κηαο ζεηξάο κέηξσλ ηα νπνία ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηελ ππνδνκή φζν θαη κε ηελ αιιαγή ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηνπο νξγαλσηέο ζπλεδξίσλ θαη εθζέζεσλ θαζψο πνιιά κε εηδηθεπκέλα άηνκα νξγαλψλνπλ ζήκεξα ζπλέδξηα κε απνηέιεζκα λα δπζθεκίδεηαη ε Διιάδα ζην εμσηεξηθφ. ζνλ αθνξά ηελ ππνδνκή ηελ ηειεπηαία πεξίνδν ππάξρεη κηα έληνλε 178 θηλεηηθφηεηα εθ κέξνπο ηεο πνιηηείαο γηα λα θαιπθζνχλ νη ειιείςεηο θαη παξαιείςεηο ησλ πξνεγνπκέλσλ ρξφλσλ. 4.1.4. Σνπξηζκόο Τγείαο ή Θεξαπεπηηθόο Σνπξηζκόο Ο ηνπξηζκφο πγείαο ή ζεξαπεπηηθφο ηνπξηζκφο, φπσο νλνκάδνληαλ παιηφηεξα, εμειίζζεηαη ζε κηα απφ ηηο βαζηθφηεξεο κνξθέο ηνπξηζκνχ.Σα άηνκα πνπ κεηέρνπλ ζε απηφλ έρνπλ ζαλ θχξην θίλεηξν ηελ απνθαηάζηαζε θαη δηαηήξεζε ηεο πγείαο ηνπο, ηε ζεξαπεία θαη αλάξξσζή ηνπο απφ δηάθνξεο αζζέλεηεο θιπ. Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ αλαθέξνληαη απφ ηε κηα πιεπξά ζηε ζχλζεζε ηεο πειαηείαο ηνπ, πνπ απνηειείηαη απνθιεηζηηθά απφ άηνκα ηεο δεχηεξεο θαη ηξίηεο ειηθίαο θαη απφ ηελ άιιε πιεπξά ζηνλ ηφπν πνπ πξνζθέξνληαη νη ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο θαη πνπ πξνζδηνξίδεηαη απνθιεηζηηθά απφ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο. Ζ κνξθή απηή ηνπξηζκνχ, εθηφο απφ εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο πδξφινπηξν-ζαιαζζφαεξνζεξαπείαο θαη θαηαιχκαηα αμηψζεσλ κε ζπκπιεξσκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο, φπσο γηα παξάδεηγκα εζηηαηφξηα, ρψξνπο ςπραγσγίαο, ρψξνπο άζιεζεο, θιπ απαηηεί θαη εηδηθέο ηαηξηθέο θπζηνζεξαπεπηηθέο ππεξεζίεο. 4.1.5. Σνπξηζκόο Άζιεζεο Ο ηνπξηζκφο άζιεζεο έρεη ζαλ θχξην θίλεηξν ηελ άζθεζε ελφο αζιήκαηνο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ε πνδειαζία, ε ηππαζία, ην ηέληο, ην γθνιθ, ε αλεκνπνξία, δηάθνξα πξνγξάκκαηα γπκλαζηηθήο θιπ. Ζ άζιεζε ζαλ απαζρφιεζε θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ζεσξείηαη ζε απηήλ ηε κνξθή ηνπξηζκνχ ν πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο καδί κε ηε δπλαηφηεηα πνπ ππάξρεη γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε εθδξνκψλ θαη πεξηεγήζεσλ. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία εγθαηαζηάζεσλ άζιεζεο εθ κέξνπο ησλ μελνδνρεηαθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ε απαζρφιεζε έκπεηξσλ γπκλαζηψλ, εθπαηδεπηψλ αζιεκάησλ θιπ. Γελ ππάξρεη θακία ακθηβνιία φηη κηα ηέηνηα επέλδπζε ζε ζπκπιεξσκαηηθέο εγθαηαζηάζεηο άζιεζεο, αλεβάδεη αλακθίβνια ην επίπεδν αμίαο θαη απφιαπζεο ησλ δηαθνπψλ, παξάιιεια κε ηε αληαγσληζηηθφηεηα θαη ην θχξνο ηεο μελνδνρεηαθήο επηρείξεζεο. 179 4.1.6 Σνπξηζκόο Πόιεο Ο ηνπξηζκφο πφιεο πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, πνπ έρεη ζαλ θχξην ραξαθηεξηζηηθφ φηη ηα άηνκα πνπ κεηέρνπλ ζε απηφλ ηαμηδεχνπλ ζε κηα πφιε θαη ηελ πεξηεγνχληαη γηα κεξηθέο κέξεο. Οη πεξηεγήζεηο απηέο ζπλδένληαη άκεζα κε ην κνξθσηηθφ ηνπξηζκφ θαη ηδηαίηεξα κε δηάθνξεο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα, ελψ ηα επαγγεικαηηθά ηαμίδηα παίδνπλ θαη απηά κε ηε ζεηξά ηνπο ζεκαληηθφ ξφιν. Ο ηνπξηζκφο πφιεο πξαγκαηνπνηείηαη θαηά θχξην ιφγν απφ άηνκα αλψηεξεο κνξθσηηθήο θαη εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο θαη πνπ ηαμηδεχνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ρσξίο λα ζπλνδεχνληαη απφ ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο. Σα ηαμίδηα απηά νξγαλψλνληαη ζε κεγάιν πνζνζηφ απφ ηνπο tour operators, ηαμηδησηηθά /ηνπξηζηηθά γξαθεία θαη αεξνπνξηθέο εηαηξίεο. Δπίζεο ζα πξέπεη λα εηπσζεί φηη έλαο αθφκα πφινο έιμεο γηα πνιιά άηνκα πνπ θάλνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκφ, είλαη ε λπθηεξηλή δσή, ε δηαζθέδαζε, ηα ςψληα, νη ελδηαθέξνπζεο εθδξνκέο θαη ηέινο ην σξαίν πεξηβάιινλ. 4.1.7. πλεδξηαθόο Σνπξηζκόο ην ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ ππάγνληαη θάζε είδνπο νξγαλσκέλεο εθδειψζεηο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζπλέδξηα ή ζπλαληήζεηο κε κεγάιν ή κηθξφ αξηζκφ ζπκκεηνρψλ θαη ζε νπνηνδήπνηε επίπεδν, δειαδή ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ ή δηεζλέο. Δπεηδή ν ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο είλαη πεξηνξηζκέλεο ρξνληθήο δηάξθεηαο, δπν σο ηέζζεξηο εκέξεο ζπλήζσο, ζπλδπάδεηαη κε θάπνηα άιιε κνξθή ηνπξηζκνχ, φπσο γηα παξάδεηγκα ηνπξηζκφ πφιεο, κνξθσηηθφ ηνπξηζκφ θιπ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ ζε κηα ρψξα ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ είλαη ε δεκηνπξγία θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο θαη ζπγθεθξηκέλα ε θαηαζθεπή ζχγρξνλσλ ζπλεδξηαθψλ θέληξσλ άξηηα ηερλνινγηθά εμνπιηζκέλσλ θαη κε βνεζεηηθνχο ρψξνπο θάζε είδνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα εζηηαηφξηα, αλαςπθηήξηα, ρψξνπο ζηάζκεπζεο απηνθηλήησλ, ηαηξεία, ηαρπδξνκεία, γξαθεία εμππεξέηεζεο ζπλέδξσλ θιπ, θαζψο επίζεο ε θαηαζθεπή αηζνπζψλ ζπλεδξίσλ κεγάιεο ρσξεηηθφηεηαο εθ κέξνπο ησλ κεγάισλ μελνδνρεηαθψλ κνλάδσλ ηνπ θέληξνπ θαη ηεο πεξηθέξεηαο. 180 Αο ζεκεησζεί φηη ε έγθαηξε πιεξνθφξεζε ησλ ελδηαθεξφκελσλ θχθισλ γηα ηα ζπλέδξηα θαη ηηο δηάθνξεο ζπλαθείο εθδειψζεηο, πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζε κηα ρψξα πνπ επηδηψθεη λα αλαπηχμεη ην ζπλεδξηαθφ ηνπξηζκφ, πέξα απφ ην φηη ζα βνεζήζεη ζεκαληηθά ζηελ πξνζέιθπζε ηνπο, ζα πξνβάιεη παξάιιεια θαη ηελ ίδηα ζην εμσηεξηθφ ζαλ ρψξα ζπλεδξηαθνχ ηνπξηζκνχ. 4.1.8 Σνπξηζκόο Πεξηπέηεηαο Ο ηνπξηζκφο πεξηπέηεηαο πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή ηνπξηζκνχ κε έληνλν ην ζηνηρείν ηνπ απξνζδφθεηνπ, ηνπ άγλσζηνπ θαη ηεο έθπιεμεο. Φσηνγξαθηθά ζαθάξη, πεξηπιαλήζεηο ζε άγλσζηεο πεξηνρέο, θσπειαζία ζε νξκεηηθνχο πνηακνχο θιπ. απνηεινχλ κεξηθά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ γλσξίζκαηα. Σα άηνκα πνπ θάλνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκφ είλαη ζπλήζσο λένη άλζξσπνη, θαηά θχξην ιφγν ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο θαη ζηειέρε επηρεηξήζεσλ. Δπίζεο ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε δήηεζε γηα ηνπξηζκφ πεξηπέηεηαο, έξρεηαη λα θαιχςεη κηα αλάγθε ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ ησλ κεγαινππφιεσλ γηα εθηφλσζε απφ ην ζηξεο πνπ ηνπ πξνθαιεί ν ζχγρξνλνο ηξφπνο δσήο θαη ε αλία ηεο ξνπηίλαο. 4.1.9. Οηθνγελεηαθόο Σνπξηζκόο Ο νηθνγελεηαθφο ηνπξηζκφο είλαη γλσζηφ φηη ε χπαξμε παηδηψλ ζε κηα νηθνγέλεηα απνηειεί απνθαζηζηηθφ παξάγνληα επηινγήο ηφζν ηνπ ηφπνπ δηαθνπψλ φζν θαη ηνπ ρξφλνπ πνπ ζα πξαγκαηνπνηεζνχλ απηέο. Οη tour operators γλσξίδνπλ φηη φηαλ ηα ηνπξηζηηθά παθέηα πνπ πξνζθέξνπλ ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά είλαη πξνζηηά ζηηο νηθνγέλεηεο, ηφηε απηέο ηαμηδεχνπλ ζπλήζσο κε ηα παηδηά ηνπο. Αιιά αθφκα θαη αλ ηα ηνπξηζηηθά παθέηα πνπ πξνζθέξνπλ δελ είλαη θαη ηφζν πξνζηηά ζηνλ νηθνγελεηαθφ πξνυπνινγηζκφ, πξνζπαζνχλ λα ηα θάλνπλ, πξνζθέξνληαο εηδηθέο εθπηψζεηο γηα ηα παηδηά. Γηάθνξεο εθπηψζεηο πξνζθέξνπλ επίζεο θαη γηα ηα παηδηά ησλ νηθνγελεηψλ πνπ θάλνπλ αηνκηθφ θαη φρη καδηθφ ηνπξηζκφ, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηα κεηαθνξηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ γηα ηε κεηαθίλεζε ηνπο απφ ηνλ ηφπν ηεο κφληκεο δηακνλήο ηνπο ζηνλ ηφπν ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνπο πξννξηζκνχ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, φπσο γηα 181 παξάδεηγκα αίζνπζεο παηρληδηψλ, παηδηθέο ραξέο, παηδηθέο πηζίλεο, παηδηθνί ζηαζκνί θιπ θαη αθφκα εηδηθεπκέλν αλζξψπηλν δπλακηθφ γηα λα πξνζέρεη θαη λα ζπληξνθεχεη κηθξά θπξίσο παηδηά. 4.1.10. Σνπξηζκόο Σξίηεο Ζιηθίαο Σνπξηζκφο ηξίηεο ειηθίαο είλαη ε ηάζε πνπ ππάξρεη ζήκεξα γηα πεξηζζφηεξα θαη καθξχηεξα ηαμίδηα ,κηα ειηθία πνπ ζπλήζσο δηαζέηεη ειεχζεξν ρξφλν, ζηαζεξφ εηζφδεκα, πςειφ δείθηε απνηακίεπζεο ιφγσ λννηξνπίαο θαη ηξφπνπ δσήο, κα πάλσ απφ φια κεγάιε επηζπκία γηα ηαμίδηα θαη γεληθφηεξα γηα ηνπξηζκφ. Γελ ππάξρεη θακηά ακθηβνιία φηη ε ηξίηε ειηθία απνηειεί ην ζπληεξεηηθφηεξν ηκήκα ηνπ ηνπξηζηηθνχ δπλακηθνχ κηαο ρψξαο, πνπ θηλείηαη ζπλήζσο ηνπξηζηηθά ζην εζσηεξηθφ ηεο ή ην πνιχ ζε ρψξεο θνληηλέο, θαη θπξίσο ζε απηέο πνπ ζπλνξεχνπλ κε ηε ρψξα ηεο κφληκεο δηακνλήο ηνπο. Σα ζπγθνηλσληαθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί γη‟ απηφλ ην ζθνπφ είλαη θαηά θχξην ιφγν ην ηξέλν, θαηά δεχηεξν ιφγν ην ηδησηηθφ απηνθίλεην θαη ην ιεσθνξείν θαη θαηά ηξίην ιφγν ην αεξνπιάλν. Γηα ηνλ ηνπξηζκφ ηξίηεο ειηθίαο δελ απαηηείηαη εηδηθή ππνδνκή θαη αλσδνκή εθ κέξνπο ησλ ρψξσλ πνπ επηζπκνχλ λα ηνλ αλαπηχμνπλ. 4.1.11. Σνπξηζκόο Υεηκεξηλώλ πνξ Ο ηνπξηζκφο ρεηκεξηλψλ ζπνξ είλαη κηα δπλακηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, πνπ πξνζπαζνχλ λα αλαπηχμνπλ νη ρψξεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ ζην πιαίζην ηεο πξνζπάζεηαο ηνπο λα δηαθνξνπνηήζνπλ ην ηνπξηζηηθφ ηνπο πξντφλ θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν λα αμηνπνηήζνπλ θαη λα εθκεηαιιεπηνχλ ηνπο αδξαλείο κήλεο θαη λα πξνζειθχζνπλ δηάθνξεο θαηεγνξίεο ηνπξηζηψλ, θπξίσο δε ηνπξηζηψλ πςειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο. Ο ηνπξηζκφο ρεηκεξηλψλ ζπνξ θαιχπηεη ην ζχλνιν ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δηεμάγνληαη ζηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα. πγθεθξηκέλα θαιχπηεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο εθείλεο πνπ εθδειψλνληαη ζε νξηζκέλν γεσγξαθηθφ ρψξν θαη γηα ηελ αθξίβεηα ζπλήζσο ζε νξεηλέο πεξηνρέο ζε ζπλδπαζκφ πάληα κε νξηζκέλεο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ρακειέο ζεξκνθξαζίεο πνπ ιεζηάδνπλ ηνπο 0ν Κειζίνπ ή θαη θάησ απφ απηνχο , πνιχ ρηφλη θιπ. 182 Σα άηνκα πνπ θάλνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνλ ηνπξηζκφ, ζπλδένληαη απνθιεηζηηθά κε ρεηκεξηλά ζπνξ θαη κε ζπλαθείο πξνο απηά δξαζηεξηφηεηεο. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ρεηκεξηλψλ ζπνξ πξνυπνζέηεη εθηφο άιισλ ηε δεκηνπξγία κηαο θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, φπσο γηα παξάδεηγκα άξηηα νξγαλσκέλα ρηνλνδξνκηθά θέληξα, πίζηεο πάγνπ γηα παγνδξνκίεο θαη θαιιηηερληθφ παηηλάδ, πίζηεο πάγνπ γηα αγσληζηηθά έιθεζξα θαη άιιεο θαηεγνξίαο έιθεζξα, αγσληζηηθέο πίζηεο ζθη, πίζηεο ζθη γηα παηδηά, αξράξηνπο θαη εξαζηηέρλεο ζθηέξ, ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα φισλ ησλ θαηεγνξηψλ θαη θπξίσο πέληε θαη ηεζζάξσλ αζηέξσλ, ζπγθνηλσληαθή ζχλδεζε ησλ ηφπσλ ρεηκεξηλψλ ζπνξ κε ηα κεγάια αζηηθά θέληξα θαη ηνπο ρψξνπο άθημεο-αλαρψξεζεο ηνπξηζηψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα αεξνδξφκηα, ζηδεξνδξνκηθνί ζηαζκνί, ιηκάληα θιπ. 4.1.12 Σνπξηζκόο Παξαρείκαζεο Ο ηνπξηζκφο παξαρείκαζεο αλαθέξεηαη ζηηο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο αηφκσλ, πνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα θάλνπλ δηαθνπέο κηθξήο ή κεγάιεο δηάξθεηαο ζε ρψξεο κε ήπηα θιίκαηα, γηα λα απνθχγνπλ ηηο αληίμνεο θαηξηθέο ζπλζήθεο, πνπ επηθξαηνχλ ζηνπο ηφπνπο ηεο κφληκεο δηακνλήο ηνπο. Σα άηνκα πνπ πξαγκαηνπνηνχλ απηήο ηε κνξθή ηνπξηζκνχ είλαη θαηά ην πιείζην άηνκα ηξίηεο ειηθίαο πνπ αληηκεησπίδνπλ πξφβιεκα πγείαο θαη πνπ έρνπλ ειεχζεξν ρξφλν ζηε δηάζεζε ηνπο θαη ζηαζεξφ εηζφδεκα. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ παξαρείκαζεο κε ηαρχηεξνπο ξπζκνχο ζα εμαξηεζεί απφ πνιινχο παξάγνληεο, θπξίσο φκσο απφ ηελ αξηηφηεηα ησλ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ παξαρείκαζεο θαη ηελ ηηκή δηάζεζεο ηνπο ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά. ηε δηακφξθσζε ρακειψλ ηηκψλ ηνπξηζηηθψλ παθέησλ παξαρείκαζεο ζα ζπκβάιινπλ ε θαζηέξσζε εηδηθψλ ρακειψλ λαχισλ απφ ηα δηάθνξα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο, θαζψο επίζεο ε πξαγκαηνπνίεζε εθπηψζεσλ ζηηο ππεξεζίεο θηινμελίαο πνπ πξνζθέξνπλ ηα δηάθνξα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα θαηά ηε ρεηκεξηλή πεξίνδν. 183 4.1.13. Οξεηλόο Σνπξηζκόο Ο νξεηλφο ηνπξηζκφο, αλ θαη παξνπζηάδεη νξηζκέλεο νκνηφηεηεο κε ηνλ ηνπξηζκφ ρεηκεξηλψλ ζπνξ, ζε θακηά πεξίπησζε δελ κπνξεί λα ηαπηηζηεί κε απηφλ. πγθεθξηκέλα δελ έρεη ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο εθδήισζεο θαη αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ, πνπ εθδειψλεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο ησλ ρψξσλ ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ πνπ επηζπκνχλ λα αλαπηχμνπλ απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκφ. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε απηή ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ πνπ δέλνπλ κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη δηαζέηνπλ φζν ην δπλαηφ πεξηζζφηεξνπο ζπκπιεξσκαηηθνχο ρψξνπο, φπσο εζηηαηφξηα, κπαξ, θαθεηέξηεο, αίζνπζεο αλαςπρήο θιπ. Δπίζεο ζα πξέπεη νη νξεηλέο απηέο πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο αλαπηχζζνληαη θάζε είδνπο δξαζηεξηφηεηεο ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ, λα εμππεξεηνχληαη ζπγθνηλσληαθά φζν ην δπλαηφ πιεξέζηεξα θαη θαιχηεξα γίλεηαη. 4.1.14. Αγξνηηθόο Σνπξηζκόο ή Αγξνηνπξηζκόο Ο αγξνηηθφο ηνπξηζκφο ή αγξνηνπξηζκφο, φπσο ραξαθηεξίδεηαη θαη αιιηψο, αλαθέξεηαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν θαη εληάζζνληαη ζην πιαίζην ηνπ αγξνηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο αγξνηηθήο δσήο. πγθεθξηκέλα αλαθέξεηαη ζε κνξθέο ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ εληάζζνληαη νξγαληθά θαη αξκνληθά ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν θαη πεξηιακβάλεη δηάθνξεο ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο , φπσο γηα παξάδεηγκα νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο, πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηνλ αγξνηηθφ ρψξν. χκθσλα κε ηε δηεζλή πξαθηηθή θαη εκπεηξία, ν αγξνηηθφο ηνπξηζκφο δηαθξίλεηαη ζε δχν βαζηθέο κνξθέο θαη ζπγθεθξηκέλα: ε εθείλε πνπ θαιχπηεη ππνδνρή θαη θηινμελία ηνπξηζηψλ ζε αγξνθηήκαηα, φπνπ νη θηινμελνχκελνη ζπκκεηέρνπλ ζηε δσή ησλ αγξνηψλ θαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο γεληθφηεξα. Ζ κνξθή απηή αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη επξχηεξα γλσζηή ζαλ δηαθνπέο αγξνηθηψλ. 184 ε εθείλε πνπ αθνξά ζηε δεκηνπξγία ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ ζε εμσαζηηθνχο κηθξνζπλνηθηζκνχο, φρη απαξαίηεηα αγξνηηθνχ ραξαθηήξα θαη ηε θηινμελία ηνπξηζηψλ ζε απηά ζπλήζσο κε ην ζχζηεκα «θιίλε θαη πξφγεπκα». Ζ αλάπηπμε ηνπ αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ ζε νπνηαδήπνηε αγξνηηθή πεξηνρή πξνυπνζέηεη ηε δεκηνπξγία ηεο θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, πνπ ζα επηηξέςεη ηελ αλάπηπμε ησλ ζρεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο γηα παξάδεηγκα εζσηεξηθή δηακφξθσζε θαη εμνπιηζκφο δσκαηίσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα ελνηθίαζε, δηάλνημε δξφκσλ ή βειηίσζε ηνπ ήδε πθηζηακέλνπ νδηθνχ δηθηχνπ, δεκηνπξγία ρψξσλ εζηίαζεο θαη αλαςπρήο, αμηνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο θιπ. Δηθόλα 44 - Μέξε ηεο Διιάδαο πνπ αζθνύλ αγξνηνπξηζκνύ 4.1.15. Θαιάζζηνο Σνπξηζκόο Ο ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο αλαθέξεηαη ζην ζχλνιν ησλ ηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, πνπ δηεμάγνληαη ζην ζαιάζζην ρψξν κηαο ρψξαο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ. Αλακθίβνια ν ζαιάζζηνο ηνπξηζκφο απνηειεί κηα απφ ηηο δπλακηθφηεξεο κνξθέο ηνπ ζχγρξνλνπ ηνπξηζκνχ, αθνχ ε ζεκαζία ηνπ ζηηο ηνπξηζηηθέο νηθνλνκίεο ησλ ρψξσλ πνπ έρνπλ ηφζν ηηο θπζηθέο πξνυπνζέζεηο φζν θαη ηηο νηθνλνκηθέο δπλαηφηεηεο λα ηνλ αλαπηχμνπλ είλαη θπξηνιεθηηθά κεγάιε. Ζ πην παξαγσγηθή θαη ζπλαιιαγκαηνθφξα δξαζηεξηφηεηα ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ είλαη νπσζδήπνηε εθείλε ηεο λαχισζεο ζθαθψλ αλαςπρήο θάζε είδνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα πνιπηειψλ ζαιακεγψλ, ηζηηνθφξσλ, ηαρχπινσλ ζθαθψλ θιπ. Ζ πειαηεία ζηελ νπνία απεπζχλεηαη θαη νη αλάγθεο ή επηζπκίεο ηεο νπνίαο ηθαλνπνηεί, είλαη σο επί ην πιείζην ηνπξίζηεο πςειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο. 185 Άιιε αμηφινγε ζπλαιιαγκαηνθφξα δξαζηεξηφηεηα ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ είλαη θαη απηή ησλ θξνπαδηεξψλ, ε δήηεζε ησλ νπνίσλ παξνπζηάδεη δηεζλψο ζεκαληηθή αχμεζε. Οη ζχγρξνλεο ηάζεηο ηεο αγνξάο θξνπαδηέξσλ ζπγθιίλνπλ ζηα κεγαιχηεξα θαη πνιπηεξέζηεξα θξνπαδηεξφπινηα, ηα νπνία εμαζθαιίδνπλ πςειή πνηφηεηα δηακνλήο θαη ςπραγσγίαο ζηνπο πειάηεο ηνπο, πνπ θαηά θαλφλα απνηεινχλ ηνπξίζηεο κεζαίαο θαη πςειήο εηζνδεκαηηθήο ηάμεο. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ην ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ είλαη δεκηνπξγία ηεο θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, ην θφζηνο ηεο νπνίαο θάζε άιιν παξά ρακειφ είλαη, ηδηαίηεξα δε ζε φ,ηη αθνξά ζηελ θαηαζθεπή ζχγρξνλσλ θαη άξηηα εμνπιηζκέλσλ καξίλσλ γηα ηνλ ειιηκεληζκφ, ηνλ αλεθνδηαζκφ θαη γεληθά ηελ εμππεξέηεζε ησλ ζθαθψλ αλαςπρήο, ησλ επηβαηψλ θαη ησλ πιεξσκάησλ ηνπο είηε είλαη ελνηθηαδφκελα ή ηδησηηθήο ρξήζεο θαη ζηε ζπκπιήξσζε ή θαη αλαλέσζε ηνπ ζηφινπ ησλ ζθαθψλ αλαςπρήο θαη ησλ θξνπαδηεξφπινησλ. 6.1.16 Υξνλνκεξηζηηθόο Σνπξηζκόο Ο ρξνλνκεξηζηηθφο ηνπξηζκφο είλαη αλακθίβνια ε ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε κνξθή ηνπξηζκνχ ζήκεξα. Με ξπζκφ αλάπηπμεο 30% πεξίπνπ ην ρξφλν, νη ρξνλνκεξηζηηθέο δηαθνπέο πηζηεχεηαη βάζηκα φηη ζα απνηειέζνπλ κειινληηθά φηη ήηαλ ην νξγαλσκέλν ηνπξηζηηθφ παθέην γηα ηελ δεθαεηία ηνπ ΄50. Ο πξσηνπνξηαθφο απηφο ζεζκφο δίλεη ηε ιχζε ζηνλ «θνξεζκέλν» ηνπξίζηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ παθέηνπ, πνπ απαηηεηηθφο φζν πνηέ άιινηε ζήκεξα αλαδεηά πςειή πνηφηεηα ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ ζηηο δηαθνπέο ηνπ. Ζ ππεξζχγρξνλε απηή κνξθή ηνπξηζκνχ, πνπ έρεη θαηά θαλφλα πειαηεία κέζεο θαη πςειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο, βαζίδεηαη ζηελ αξρή ηεο πψιεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ρξήζεο νξηζκέλσλ εκεξψλ ή εβδνκάδσλ ζε έλα μελνδνρείν ή έλα ζπγθξφηεκα δηακεξηζκάησλ ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν θάζε ρξφλν. Δπεηδή φκσο είλαη πνιχ θπζηθφ ν αγνξαζηήο ηνπ δηθαηψκαηνο απηνχ λα αξρίζεη γξήγνξα λα θνπξάδεηαη κε ηελ ηδέα ηεο επηζηξνθήο ζην ίδην κέξνο, ζην ίδην μελνδνρείν ή ζπγθξφηεκα δηακεξηζκάησλ, ηελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν θάζε ρξφλν, νδεγήζεθε εθ ησλ πξαγκάησλ λα επηδηψμεη ηελ αλάπηπμε δηθηχσλ αληαιιαγήο παξφκνησλ δηθαησκάησλ. Έηζη ινηπφλ κπνξεί πηα ζήκεξα λα αληαιιάμεη θαλείο ην δηθαίσκα ρξήζεο πνπ έρεη αγνξάζεη ζε έλα μελνδνρείν ή ζε έλα ζπγθξφηεκα δηακεξηζκάησλ γηα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα 186 θάζε ρξφλν, κε παξφκνην δηθαίσκα ρξήζεο άιινπ αγνξαζηή ζε μελνδνρείν ή ζπγθξφηεκα δηακεξηζκάησλ φρη κφλν ζε άιιε πεξηνρή, αιιά θαη ζε άιιε ρψξα. Δπίζεο κπνξεί λα ην πνπιήζεη, λα ην ελνηθηάζεη ή λα ην θιεξνδνηήζεη, φπσο αθξηβψο ζπκβαίλεη κε ηα άιια αθίλεηα. Δηδηθφηεξα ζε φηη αθνξά ζηα μελνδνρεία, ζα πξέπεη λα εηπσζεί φηη πνιιά απφ απηά έρνπλ αξρίζεη λα ζπλεηδεηνπνηνχλ φηη γίλεηαη νινέλα θαη πην δχζθνιν γηα απηά λα πεηχρνπλ ηθαλνπνηεηηθή απφδνζε ηνπ θεθαιαίνπ πνπ έρνπλ επελδχζεη, φηαλ εμαξηψληαη κφλν απφ ην παξαδνζηαθφ ηνπξηζηηθφ παθέην, ζε κηα επνρή πνπ νη tour operators πηέδνπλ γηα ρακειφηεξεο ηηκέο. Γηα απηφ θαη επηδηψθνπλ λα εθαξκφζνπλ ην ζχζηεκα ησλ ρξνλνκεξηζηηθψλ δηαθνπψλ, πνπ ηνπο εμαζθαιίδεη πέξα απφ ηελ αξρηθή εηζξνή θεθαιαίσλ έλα ζηαζεξφ εηζφδεκα θαη κηα ζηαζεξή πιεξφηεηα κε ηνπξίζηεο θαηά θαλφλα κέζεο θαη πςειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο, φπσο ήδε εηπψζεθε. 4.1.17 Θξεζθεπηηθόο Σνπξηζκόο Ο ζξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο είλαη κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, πνπ αθνξά ζε κηα θαηεγνξία αηφκσλ ηα νπνία επηζθέπηνληαη ζξεζθεπηηθνχο ηφπνπο, πνπ βξίζθνληαη ζηε ρψξα ηεο κφληκεο δηακνλήο ηνπο ή ζε θάπνηα άιιε είηε γηα ιφγνπο ιαηξείαο είηε γηα λα εθπιεξψζνπλ θάπνην ηάκα πνπ είραλ θάλεη θιπ. Ζ κνξθή απηή ηνπξηζκνχ είλαη πεξηνξηζκέλεο δηάξθεηαο, ζπλήζσο κηα σο ηξεηο εκέξεο. Δπίζεο ηα ηνπξηζηηθά παθέηα γηα ζξεζθεπηηθφ ηνπξηζκφ είλαη ζρεηηθά θζελφηεξα απφ εθείλα άιισλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, επεηδή είλαη νπσζδήπνηε ιηγφηεξα, ελψ ηα νηθνλνκηθά σθειήκαηα γηα ηνπο ζξεζθεπηηθνχο ηφπνπο θαη θαη‟ επέθηαζε γηα ηηο νηθνλνκίεο ησλ ρψξσλ ζηηο νπνίεο βξίζθνληαη απηνί ζεκαληηθά. Γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ δελ ρξεηάδεηαη εηδηθή ππνδνκή θαη αλσδνκή, αιιά κφλν ε βαζηθή. 4.1.18 Δπηιεθηηθόο Σνπξηζκόο Δπηιεθηηθφο ηνπξηζκφο είλαη ε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξεκαηηψλ αιιά θαη ησλ πνιηηηθψλ εμνπζηψλ ησλ ρσξψλ ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ, φηη ε ηθαλνπνηεηηθή απφδνζε ηνπ θεθαιαίνπ πνπ έρνπλ επελδχζεη ζηελ ηνπξηζηηθή 187 νηθνλνκία γίλεηαη κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ νινέλα θαη πην δχζθνιε, φηαλ απηή εμαξηάηαη κφλν απφ ην παξαδνζηαθφ ηνπξηζηηθφ παθέην θαη κάιηζηα ζε κηα επνρή πνπ νη tour operators πηέδνπλ ζπλερψο γηα ρακειφηεξεο ηηκέο, νδήγεζε ζηελ σξίκαλζε ηεο ηδέαο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ επηιεθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Ο επηιεθηηθφο ηνπξηζκφο πξαγκαηνπνηείηαη θαηά θαλφλα απφ άηνκα πςειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο πνπ, φπσο κπνξεί λα ζπκπεξάλεη θαλείο, φρη κφλν ζέινπλ αιιά θαη κπνξνχλ λα μνδέςνπλ κεγάια πνζά γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ ηνπο αλαγθψλ ή επηζπκηψλ. Σα άηνκα απηά ηαμηδεχνπλ ζπλήζσο κεκνλσκέλα, δειαδή θάλνπλ αηνκηθφ ηνπξηζκφ, πνπ ζεκαίλεη φηη είηε αγνξάδνπλ αηνκηθά ηνπξηζηηθά παθέηα IIT (individual inclusive tours) είηε ηα θηηάρλνπλ φπσο απηνί αθξηβψο ζέινπλ, έηζη ψζηε λα ηθαλνπνηνχληαη θαηά ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν νη ηνπξηζηηθέο ηνπο αλάγθεο ή επηζπκίεο, είηε δελ αγνξάδνπλ θαζφινπ ηνπξηζηηθά παθέηα, πνπ ζεκαίλεη φηη αγνξάδνπλ ηηο δηάθνξεο ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο κεκνλσκέλα. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ επηιεθηηθνχ ηνπξηζκνχ είλαη ε ρψξα ππνδνρήο θαη θηινμελίαο απηήο ηεο θαηεγνξίαο ηνπξηζηψλ λα δεκηνπξγήζεη ηελ θαηάιιειε ππνδνκή θαη αλσδνκή, δειαδή μελνδνρεία πέληε θαη ηεζζάξσλ αζηέξσλ κε πνιινχο ζπκπιεξσκαηηθνχο ρψξνπο, πςειήο πνηνηηθήο ζηάζκεο ζέξβηο, λπθηεξηλή δσή, θαιιηηερληθή θίλεζε, αλαπηπγκέλε αγνξά, κνπζεία, πηλαθνζήθεο, θαιφ ζπγθνηλσληαθφ δίθηπν, άλεηα κεηαθνξηθά κέζα, θαζαξφ πεξηβάιινλ θιπ. 4.1.19 Σνπξηζκόο Κηλήηξσλ Ο ηνπξηζκφο θηλήηξσλ είλαη νπζηαζηηθά κηα ζρεηηθά λέα κνξθή ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ αλαπηχζζεηαη κε γνξγνχο ξπζκνχο θαη πνπ ππφζρεηαη ζεκαληηθά νηθνλνκηθά σθειήκαηα γηα ηηο ρψξεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ πνπ ζέινπλ, αιιά θαη πνπ έρνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο λα ηνλ αλαπηχμνπλ. Ζ κνξθή ηνπξηζκνχ γηα ηελ νπνία ν ιφγνο απνηειεί αλακθίβνια έλα απνηειεζκαηηθφ κέζν ηνπ ζχγρξνλνπ κάλαηδκελη, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νινέλα θαη πεξηζζφηεξν νη κεγάιεο βηνκεραληθέο, εκπνξηθέο θαη παξνρήο ππεξεζηψλ επηρεηξήζεηο ζηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα απμήζνπλ ηελ παξαγσγηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ απαζρνινχλ θαη θαη‟ επέθηαζε ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπο ηφζν ζηηο αγνξέο ηνπ εζσηεξηθνχ φζν θαη ηνπ εμσηεξηθνχ. Γηα λα επηηεπρζνχλ ινηπφλ ν ζθνπνί απηνί ησλ επηρεηξήζεσλ, πξνζθέξνληαη εθ κέξνπο ηνπο δηάθνξα θίλεηξα ζηνπο εξγαδνκέλνπο 188 κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη νκαδηθά ηνπξηζηηθά παθέηα ζπλήζσο γηα ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο ζην εμσηεξηθφ. Απηή ε κέζνδνο ππνθίλεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ εθ κέξνπο ησλ επηρεηξήζεσλ απνδείρζεθε ζηελ πξάμε απνηειεζκαηηθή, γηα απηφ θαη έρεη εμαπισζεί, φπσο ήδε εηπψζεθε, ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ηδηαίηεξα ζηηο Ζ.Π.Α απ‟ φπνπ άξρηζε λα εθαξκφδεηαη γηα πξψηε θνξά ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ ΄60. Ο ηνπξηζκφο θηλήηξσλ έρεη θαηά θαλφλα πεξηνξηζκέλε ρξνληθή δηάξθεηα, ηξεηο σο ηέζζεξηο εκέξεο ζπλήζσο. θνπφο ηνπ tour operator πνπ αλαιακβάλεη γηα ινγαξηαζκφ ηεο επηρείξεζεο λα θηηάμεη ην ζρεηηθφ ηνπξηζηηθφ παθέην-θίλεηξν, είλαη λα δψζεη ζην ρξήζηε ηνπ ζην νιηγνήκεξν απηφ δηάζηεκα ηελ επθαηξία λα απνιαχζεη θάηη ην μερσξηζηφ, θάηη ην νπνίν δελ ζα είρε ν ίδηνο ηελ δπλαηφηεηα λα δήζεη, αλ έπξεπε λα αγνξάζεη κε δηθά ηνπ ρξήκαηα ην ηνπξηζηηθφ απηφ παθέην. Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ θηλήηξσλ, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη λα πξνζθέξεηαη έλαο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο πνπ θαηά πξνηίκεζε λα μερσξίδεη απφ ηνπο ζπλεζηζκέλνπο. ε αληίζεζε κε άιιεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, ν ηνπξηζκφο θηλήηξσλ δελ δίλεη έκθαζε ζηηο πνιπζχρλαζηεο κεγαινππφιεηο, αιιά ζηελ αηκφζθαηξα πνπ δεκηνπξγεί ην πεξηβάιινλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ, θαζψο επίζεο ζηελ άλεζε θαη ηελ πνιπηέιεηα πνπ πξνζθέξνπλ ηα μελνδνρεία ηνπ θαηά θχξην ιφγν θαη νη άιιεο ζπκπιεξσκαηηθέο ηνπο εγθαηαζηάζεηο. 4.1.20 Οηθνινγηθόο Σνπξηζκόο Γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ δελ ρξεζηκνπνηνχληαη βαξηέο θαηαζθεπέο, ελψ ηφζν ν ηνπξίζηαο φζν θαη ην ηνπξηζηηθφ θχθισκα ππνδνρήο θαη εμππεξέηεζεο ηνπ ζέβνληαη ηε θχζε, κέρξη ηνπ ζεκείνπ λα απνθεχγνληαη ηα καδηθά κέζα κεηα θίλεζεο παληνχ φπνπ απηφ είλαη εθηθηφ. ην πιαίζην ηεο αλάπηπμεο ηνπ νηθνινγηθνχ ηνπξηζκνχ εληάζζεηαη ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ησλ παξαδνζηαθψλ νηθηζκψλ, ησλ βηφηνπσλ, ησλ εζληθψλ δξπκψλ θιπ. Ο νηθνινγηθφο ηνπξηζκφο απνηειεί αλακθίβνια ηελ εμηζνξξφπεζε κηαο ρψξαο ζην καδηθφ ηνπξηζκφ θαη ηα πξνβιήκαηά ηνπ, γη‟ απηφ θαη ε αλάπηπμε ηνπ θξίλεηαη επηηαθηηθή παληνχ φπνπ απηή είλαη εθηθηή. 189 4.1.21 Λατθόο Σνπξηζκόο Ο ιατθφο ηνπξηζκφο είλαη κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, πνπ ραξαθηεξίδεηαη γηα ηελ πειαηεία ηνπ θαη ζπγθεθξηκέλα γηα ην φηη απνηειείηαη απηή απφ άηνκα πνπ ζπλήζσο είλαη ρακειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο θαη αθφκα φηη ηα άηνκα απηά ηαμηδεχνπλ ζπλήζσο νηθνγελεηαθά θαη κε θάζε είδνπο ηδηφθηεηα κεηαθνξηθά κέζα, φπσο γηα παξάδεηγκα απηνθηλνχκελα ηξνρφζπηηα, απηνθίλεηα, κνηνζηθιέηεο θιπ. Παξά ην γεγνλφο φηη ηα νηθνλνκηθά σθειήκαηα απφ απηήλ ηε κνξθή ηνπξηζκνχ θάζε άιιν παξά ζεκαληηθά είλαη, φιεο ρσξίο εμαίξεζε νη ρψξεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ έρνπλ ιίγν-πνιχ αλαπηχμεη ηελ απαξαίηεηε ππνδνκή θαη αλσδνκή γηα ηελ εμππεξέηεζε ηνπξηζηψλ απηήο ηεο θαηεγνξίαο. πγθεθξηκέλα έρνπλ θαηαζθεπαζηεί θάκπηλγθ ζε νδηθνχο άμνλεο, ζε ηνπξηζηηθέο ηνπνζεζίεο θαη ζηηο παξπθέο πφιεσλ, πνπ πξνζθέξνπλ ζηα άηνκα πνπ πξαγκαηνπνηνχλ απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκφ ππεξεζίεο θηινμελίαο. Αο ζεκεησζεί φηη ε δηακνλή ζε θάκπηλγθ είλαη ζπγθξηηηθά αηζζεηά θζελφηεξε ζε ζρέζε κε άιια ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα. Σν γεγνλφο απηφ εθηηκάηαη πάξα πνιχ απφ ηνπο ηνπξίζηεο ηνπ ιατθνχ ηνπξηζκνχ θαη θπξίσο απφ απηνχο πνπ ζπλνδεχνληαη ζηηο ηνπξηζηηθέο ηνπο κεηαθηλήζεηο απφ ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο, ηδηαίηεξα δε φηαλ απηέο είλαη πνιπκειείο. 4.1.22 Κνζκνπνιίηηθνο Σνπξηζκόο Ζ πειαηεία ηνπ θνζκνπνιίηηθνπ ηνπξηζκνχ είλαη θαηά θχξην ιφγν ν θφζκνο ηεο αξηζηνθξαηίαο θαη νη κεγηζηάλεο ηνπ πινχηνπ, πνπ ζπρλά ηαμηδεχνπλ απφ ην έλα θνζκνπνιίηηθν θέληξν ζην άιιν. πσο γίλεηαη αληηιεπηφ, ηα άηνκα απηά πνπ μνδεχνπλ κεγάια ρξεκαηηθά πνζά ηφζν θαηά ηελ ηνπξηζηηθή κεηαθίλεζε ηνπο φζν θαη θαηά ηε δηακνλή ηνπο ζηνλ ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ πνπ επηζθέπηνληαη, γη‟ απηφ θαη νη απαηηήζεηο ηνπο γεληθά είλαη πάξα πνιχ κεγάιεο. Σα άηνκα πνπ θάλνπλ θνζκνπνιίηηθν ηνπξηζκφ κεηαθηλνχληαη ζπλήζσο κε ηδηφθηεηα κεηαθνξηθά κέζα, φπσο γηα παξάδεηγκα ηδηφθηεηα αεξνπιάλα, ζαιακεγνχο θιπ. ηνλ ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ ηνπο δηακέλνπλ είηε ζε μελνδνρεία πνιπηειείαο, είηε ζε ηδηφθηεηεο πνιπηειείο ζαιακεγνχο. 190 Ζ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ, αλ θαη ζα ηελ επηζπκνχζαλ πνιιέο ρψξεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ γηα θαζαξά νηθνλνκηθνχο ιφγνπο, είλαη νπσζδήπνηε δχζθνιε θαη απηφ γηαηί εθηφο απφ ηελ θαηάιιειε ππνδνκή θαη αλσδνκή, απαηηείηαη θαη ε θαηαμίσζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ζηε ζπλείδεζε ηεο αξηζηνθξαηίαο θαη ησλ κεγηζηάλσλ ηνπ πινχηνπ ζαλ ηφπνο θνζκνπνιίηηθνπ ηνπξηζκνχ. 4.1.23 Κνηλσληθόο Σνπξηζκόο Ο θνηλσληθφο ηνπξηζκφο, ζαλ ηδηαίηεξε κνξθή ηνπξηζκνχ, νξίδεη ην ζχλνιν ησλ ζρέζεσλ θαη θαηλνκέλσλ ηνπξηζηηθνχ ραξαθηήξα, πνπ δηεπθνιχλνπλ ηε ζπκκεηνρή ζηνλ ηνπξηζκφ ησλ αζζελέζηεξσλ νηθνλνκηθψλ ηάμεσλ. Με άιια ιφγηα ν θνηλσληθφο ή επηδνηνχκελνο ηνπξηζκφο απνηειεί ηε κνξθή εθείλε ηνπ ηνπξηζκνχ, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ην γεγνλφο φηη πξαγκαηνπνηείηαη απφ κέιε ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ, ησλ νπνίσλ ε αγνξαζηηθή δχλακε είλαη ιίγν-πνιχ πεξηνξηζκέλε, ράξε ζε εηδηθέο παξνρέο πξνο απηά πνπ κπνξεί λα είλαη άκεζεο ή έκκεζεο. Οη παξνρέο γηα θνηλσληθφ ηνπξηζκφ απνηεινχλ ζήκεξα γηα ηηο αλαπηπγκέλεο νηθνλνκηθά ρψξεο ππνρξέσζε ηνπ θξάηνπο. πγθεθξηκέλα ην ζχγρξνλν θνηλσληθφ θξάηνο έρεη ππνρξέσζε πέξα απφ πγεία, θαιά γεξαηεηά, εξγαζία, παηδεία θιπ λα εμαζθαιίζεη ζε άηνκα ρακειήο εηζνδεκαηηθήο ζηάζκεο ηε δπλαηφηεηα λα θάλνπλ δηαθνπέο θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν λα ηζνξξνπήζνπλ ηφζν ςπρηθά φζν θαη ζσκαηηθά. Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία ηεο θαηάιιειεο ππνδνκήο θαη αλσδνκήο, φπσο γηα παξάδεηγκα θαηαζθεπή εηδηθψλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο νηθνλνκηθέο δπλαηφηεηεο ηεο πειαηείαο ηνπο, δειαδή ησλ θνηλσληθψλ ηνπξηζηψλ, ρνξήγεζε επηδνκάησλ δηαθνπψλ πνπ λα αλαπξνζαξκφδνληαη ζχκθσλα κε ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο θάζε νηθνγέλεηαο, εθαξκνγή επηρνξεγνχκελσλ πξνγξακκάησλ θνηλσληθνχ ηνπξηζκνχ γηα εηδηθέο θαηεγνξίεο αηφκσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ζπνπδαζηέο, ζηξαηηψηεο, ζπληαμηνχρνπο πνπ ε νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε θάζε άιιν ηνπο επηηξέπεη λα θάλνπλ δηαθνπέο, ρξεκαηνδφηεζε ησλ δηαθνπψλ κε επλντθνχο φξνπο θιπ. 191 4.1.24 Σνπξηζκόο Αλαπήξσλ ή Αηόκσλ κε Δηδηθέο Αλάγθεο Ο ηνπξηζκφο αλαπήξσλ ή αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο πξφθεηηαη γηα κηα κνξθή ηνπξηζκνχ, ε αλάπηπμε ηεο νπνίαο πξνσζείηαη ηειεπηαία νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζε νξηζκέλεο ρψξεο. Βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κνξθήο ηνπξηζκνχ είλαη ε δεκηνπξγία θάζε είδνπο ηνπξηζηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, πνπ λα δηαζέηνπλ αλάινγν εμνπιηζκφ γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ κε εηδηθέο αλάγθεο, φπσο θαη ε πξνζθνξά ηνπξηζηηθψλ παθέησλ πνπ ζα απεπζχλεηαη ζηελ εηδηθή απηή θαηεγνξία πειαηείαο θαη ζα ηθαλνπνηεί ηηο δηθέο ηεο ηνπξηζηηθέο αλάγθεο ή επηζπκίεο. Δπίζεο ζα πξέπεη νη ρψξεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ, πνπ επηζπκνχλ λα αλαπηχμνπλ ηελ εηδηθή απηή κνξθή ηνπξηζκνχ, λα ζεζπίζνπλ εηδηθέο ηερληθέο πξνδηαγξαθέο πνπ ζα πξέπεη απαξαίηεηα λα ηεξνχλ ηα ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα θαη νη άιιεο ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ θαηαζθεπάδνληαη εηδηθά γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ηνπξηζηψλ κε εηδηθέο αλάγθεο. Σέηνηνπ είδνπο πξνδηαγξαθέο είλαη γηα παξάδεηγκα ξάκπεο, αλειθπζηήξεο, εηδηθφο εμνπιηζκφο ζηα δσκάηηα θαη ηνπο ινηπνχο ρψξνπο ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θιπ. ψζηε λα κπνξεί λα γίλεηαη ρξήζε ηνπο εθ κέξνπο ησλ ηνπξηζηψλ κε εηδηθέο αλάγθεο ρσξίο πξνβιήκαηα ή ηνπιάρηζηνλ κε φζν ην δπλαηφ ιηγφηεξα γίλεηαη. ιεο νη παξαπάλσ κνξθέο απνηεινχλ έλα θνκκάηη ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ θαη ζπλδένληαη ζηελά κεηαμχ ηνπο έρνληαο έλα θνηλφ ζηφρν ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Γηα λα επηηεπρζεί απηφ ζα πξέπεη ε πνιηηηθή λα είλαη θνηλή, θαζψο θαη νη δξάζεηο φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ κε ηνλ ηνπξηζκφ ζε παγθφζκην, επξσπατθφ, εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ, ηνπηθφ επίπεδν λα είλαη ζπληνληζκέλεο. Ζ Κξήηε έρεη ηδαληθέο ζπλζήθεο γηα ηελ αλάδεημε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ (ηδηαίηεξα ηνπ θπζηνιαηξηθνχ, ηνπ πνιηηηζηηθνχ, ηνπ νηθνινγηθνχ, ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηνπ αγξνηνπξηζκνχ) θη απηφ γηαηί ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ηνπ ηφπνπ καο ραξαθηεξίδεηαη απφ εμαηξεηηθή πνηθηιία θαη νκνξθηά, ε θχξηα αζρνιία πνιιψλ θαηνίθσλ είλαη ε γεσξγία, ε πνιηηηζηηθή καο θιεξνλνκηά είλαη ηδηαίηεξα πινχζηα θαη ζεκαληηθή. Καζψο επίζεο, ε Κξεηηθή παξαδνζηαθή εδεζκαηνινγία είλαη ηδηαίηεξε 192 γλσζηή. Δλ θαηαθιείδη νη ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ πνηθηιία πνπ πξνζαξκφδεηαη ζηηο πξνηηκήζεηο θαη ζηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα θάζε επηζθέπηε. Βαζηθή επηδίσμε είλαη ε επηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ κε αλάπηπμε δξαζηεξηνηήησλ θαηάιιεισλ θαη ειθπζηηθψλ γηα δηάθνξεο επνρέο (ηνπξηζκφο ηεζζάξσλ επνρψλ), πάληα ζην πιαίζην ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηεο ππφ κειέηε πεξηνρήο. Θα πξέπεη λα κειεηεζνχλ νη ηνπξηζηηθνί πφξνη, ε ππνδνκή ηεο θάζε πεξηνρήο, νη πξννπηηθέο αλάπηπμεο θαζψο θαη ηα πηζαλά πξνβιήκαηα πνπ κπνξνχλ λα δεκηνπξγεζνχλ. Ζ δηαθνξνπνίεζε απηή ζα είλαη αλζξσπνθεληξηθή, θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ, πνηνηηθή θαη ζα εμαζθαιίδεη ηελ πξνζπειαζηκφηεηα ζην ειαρηζηνπνίεζε ησλ δπζκελψλ επηπηψζεσλ ηνπ ηνπξηζκνχ ζην θπζηθφ θαη δνκεκέλν πεξηβάιινλ. 193 4.2. Σνπξηζκόο ζηελ Κξήηε Μέρξη ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ν βαζηθφο πξνζαλαηνιηζκφο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Κξήηε είλαη ν καδηθόο ηνπξηζκόο θαη φρη ν ελαιιαθηηθφο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ν ηνπξηζκφο απεπζχλεηαη ζ‟ έλα ζπγθεθξηκέλν ηκήκα αγνξάο ρακειψλ θαη κεζαίσλ εηζνδεκάησλ πνπ έξρνληαη κε νηθνλνκηθά παθέηα ηεο ηάμεο ησλ 120 επξψ γηα 3 -4 κέξεο κε εκηδηαηξνθή. Απηνί ινηπφλ πνπ έξρνληαη έρνπλ πεξηνξηζκέλε αγνξαζηηθή δχλακε θαη δελ κπνξνχλ λα θαηαλαιψζνπλ ζρεδφλ ηίπνηα άιιν πέξα απ' απηά πνπ πεξηέρεη ην "παθέην" ηνπο. ην ελαιιαθηηθό θνκκάηη ηνπ ηνπξηζκνύ ππάξρεη πιένλ αγνξά ε νπνία ζηνλ αγξνηηθφ ηνπξηζκφ θηάλεη πεξίπνπ ην 25% ησλ επξσπαίσλ ηνπξηζηψλ θαη ζπλερψο δηεπξχλεηαη. εκεησηένλ φηη απηνί νη επηζθέπηεο είλαη απφ κεζαία ζηξψκαηα θαη πάλσ, είλαη άηνκα κε πνηνηηθά ζηνηρεία θαη απαηηήζεηο πνπ δηαηίζεληαη λα πιεξψζνπλ, είλαη επνκέλσο πνιχ απνδνηηθνί νηθνλνκηθά. Δπηπιένλ εληζρχνπλ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο θαη ηνπο κηθξνχο επηρεηξεκαηίεο ή αγξφηεο, θη φρη ηνπο ιίγνπο θαη ηνπο κεγάινπο... Ζ πνιπκνξθία θαη ε κνλαδηθφηεηα ηεο θχζεο ηεο Κξήηεο απνηεινχλ έλα ζπγθξηηηθά ηζρπξφ πιενλέθηεκα, πνπ αλ αμηνπνηεζεί θαηάιιεια γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ, κπνξεί λα απνδψζεη πνιιά ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία. 194 4.2.1. Σα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ηεο Κξήηεο γηα αλάπηπμε Δλαιιαθηηθώλ κνξθώλ Σνπξηζκνύ 1. Φύζη – Πεπιβάλλον Φαξάγγηα ηνπ Ρνχβα, ησλ Κνπλάβσλ, ηνπ Αγηνθάξαγγνπ Γάζε Αγίαο Δηξήλεο, Ρνχβα, χκεο Οξνπέδηα Οκαινχ, Βηάλλνπ, ηξνχκπνπια Βηφηνπνη Εαξνχ, Αικπξνχ Γαδηνχ Υισξίδα – Παλίδα Δπξσ-αθξηθάληθε κε κνλαδηθά θαη ζπάληα είδε (βφηαλα, Κξεηηθφο αίγαγξνο, ρειψλα θαξέηα-θαξέηα, θψθηα κνλάρνποκνλάρνπο θ.α) Μνλνπάηηα μερσξηζηά πνπ δηαζρίδνπλ ηνπία κνλαδηθνχ θπζηθνχ θάιινπο 2. Ιζηοπία – Πολιηιζμόρ Πξντζηνξηθή πεξίνδνο απφ Όζηεξε Νενιηζηθή Δπνρή (6.000 π.Υ) κέρξη ην ηέινο ηεο Μηλστθήο Πεξηφδνπ. Κλσζζφο, Φαηζηφο, Μάιηα, Γφξηπλα, Αξράλεο, Κφκκν, Μάηαια θιπ. Πξσηνβπδαληηλή πεξίνδνο θαη Μεηαβπδαληηλή πεξίνδνο. Άγηνο Σίηνο Γφξηπλαο, Μνλή Αγθαξάζνπ θαη Δπαλσζήθε, ην θξνχξην Ρφθα. Οη αγηνγξαθίεο ηεο πεξηφδνπ είλαη αλππνιφγηζηεο αμίαο θαη καξηπξνχλ ηελ χπαξμε ηεο πεξίθεκεο ζρνιήο αγηνγξαθίαο Κξήηεο. Πεξίνδνο Δλεηνθξαηίαο. Βαζηιηθή ηνπ Αγίνπ Μάξθνπ, Αγίαο Δηξήλεο, Βελεηζηαληθφ ιηκάλη Ζξαθιείνπ, Φξνχξην Κνχιε, Νεψξηα, πδξαγσγεία Αγίαο Δηξήλεο πειίσλ θαη Μνξνδίλε Αξραλψλ, ιαμεπηά παηεηήξηα Κνπλάβσλ θαη Καηαιαγαξίνπ 3. Ανθπωπογενέρ πεπιβάλλον - Παπάδοζη Ζ ππεξεθκεηάιιεπζε ηνπ Βφξεηνπ Άμνλα ηνπ Ννκνχ έρεη πξνθαιέζεη κεηαθίλεζε πιεζπζκψλ απφ ηνλ ππφινηπν λνκφ. Οη θάηνηθνη ηεο ελδνρψξαο έρνπλ παξακείλεη αιψβεηνη πνιηηηζηηθά πξνζεισκέλνη ζηελ παξάδνζε. Οη θχξηεο αζρνιίεο είλαη ε γεσξγία κε 195 πξντφληα ιάδη, θξαζί, νπσξνθεπεπηηθά επνρήο θαη πξψτκα, ε θηελνηξνθία θαη ιηγφηεξν ε αιηεία. Λατθή ηέρλε κε πνηνηηθά πξντφληα φπσο θεξακηθά, πθαληά, θεληήκαηα, αγηνγξαθίεο θαη αξγπξνρξπζνρντα. Οη βηνινγηθέο πδξνπνληθέο θαιιηέξγεηεο είλαη ειάρηζηεο ζην Ννκφ αιιά ελζαξξπληηθά απμαλφκελεο 4.3. Αζιεηηθέο Γξαζηεξηόηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρώξα ζηελ Κξήηε Ζ Κξήηε είλαη έλα πνιχρξσκν παδι απφ κπζνινγία, ηζηνξία, πεξήθαλνπο αλζξψπνπο, βνπλά θαξάγγηα θαη ζάιαζζα . Σν θνκκάηηα απηνχ ηνπ παδι ζπλζέηνπλ κηα εηθφλα κνλαδηθή θαη καγηθή. Δίλαη έλα λεζί κε ακέηξεηεο θπζηθέο νκνξθηέο, πνπ ζπλδπάδεη κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν βνπλφ θαη ζάιαζζα . Οη ελαιιαγέο ηνπ ηνπίνπ, νη γεσινγηθέο ηδηνκνξθίεο θαη νη θαιέο θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο θαζηζηνχλ ηελ Κξήηε έλα ηδαληθφ κέξνο γηα πνηθίιεο δξαζηεξηφηεηεο. Οη επηζθέπηεο κπνξνχλ λα εμεξεπλήζνπλ ηα παλέκνξθα θαξάγγηα ηνπ λεζηνχ θαη ηα επηβιεηηθά βνπλά ησλ Λεπθψλ ξεσλ θαη ηνπ Φεινξείηε, λα επηρεηξήζνπλ θαηαδχζεηο ζηνλ βπζφ ηεο ζάιαζζαο, λα πεηάμνπλ κε αιεμίπησην πιαγηάο ζηνλ γαιάδην Κξεηηθφ νπξαλφ ε απιά λα γλσξίζνπλ απφ θνληά ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ αλζξψπσλ ζε απνκνλσκέλα ρσξηά απνιακβάλνληαο ηελ εξεκία θαη ην κεγαιείν ηεο παξζέλαο Κξεηηθήο ππαίζξνπ. Σν Κξεηηθφ ηνπίν δίθαηα ζεσξείηαη έλα απφ ηα πην ζπάληα ζηνλ θφζκν ,ράξε ζηελ πνηθηιφηεηα εηδψλ θαη πνιπκνξθία θπζηθψλ ζρεκαηηζκψλ. Σν θιίκα ηνπ λεζηνχ έρεη ζπκβάιεη ζηελ δηακφξθσζε κηαο πνιχ πινχζηαο ρισξίδαο, κε δηαθνξεηηθά, εθπιεθηηθήο νκνξθηάο νηθνζπζηήκαηα, πνπ ζπλζέηνπλ έλα ζχλνιν ζπάληαο πνιπκνξθίαο. Κακία άιιε πεξηνρή ηεο γεο ίδηαο έθηαζεο κε ηελ Κξήηε δελ παξέρεη ηφζα είδε θπηψλ φζα ε Κξήηε. πγθεθξηκέλα ππάξρνπλ 2108 είδε απηνθπψλ θπηψλ απφ ηα νπνία ηα 302 είλαη ελδεκηθά.. Παξάιιεια κε ηελ πνηθηιφηεηα ηεο ρισξίδαο πινχζηα είλαη θαη ε παλίδα . Μεξηθέο απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ζηηο νπνίεο κπνξνχλ λα επηδνζνχλ νη επηζθέπηεο ηηο Κξήηεο φπσο θαη νη ληφπηνη θάηνηθνη παξαηίζεληαη ζηελ ζπλέρεηα. 196 4.3.1. Οξεηβαζία – Πεδνπνξία ηελ Κξήηε εθηφο απφ ηε ζάιαζζα θαη ηηο ππνδνκέο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηα νξγαλσκέλα ζέξεηξα , αμίδεη λα απνιαχζεη θαλείο θαη ηηο νκνξθηέο ηεο ππαίζξνπ θαη ηνπ βνπλνχ. ην ηνπίν κε ηηο δηαξθείο ελαιιαγέο ηνπ απφ ηξαρχ θαη έξεκν ζε θαηαπξάζηλν θαη ήκεξν κπνξεί θαλείο λα γλσξίζεη ηα βνπλά θαη ηα θαξάγγηα , λα αληρλεχζεη θαη λα γλσξίζεη ηελ ηζηνξία θαη ηνλ πνιηηηζκφ ηεο Κξήηεο κέζα απφ αξραηνινγηθά κλεκεία , ηα ηζηνξηθά κνλαζηήξηα ηηο εθθιεζίεο θαη ηνπο νηθηζκνχο. Ο Φεινξείηεο , ηα Λεπθά ξε θαη ηα ππφινηπα βνπλά θξχβνπλ πάξα πνιιά κνλνπάηηα κε φισλ ησλ βαζκψλ δπζθνιίαο , ελψ ηα θαξάγγηα πνπ ζρεκαηίδνληαη αλάκεζα ηνπο απνηεινχλ κνλαδηθή εκπεηξία θαη πξφθιεζε γηα θάζε πεδνπφξν θαη νξεηβάηε . ηελ Κξήηε ππάξρεη επίζεο ηκήκα ηνπ επξσπατθνχ κνλνπαηηνχ Δ4 ην νπνίν δηαζρίδεη κεγάιν κέξνο ηνπ λεζηνχ θαη έρεη πνιχ θαιή ζεκαηνδφηεζε . Σν Δπξσπατθφ κνλνπάηη κεγάισλ δηαδξνκψλ , μεθηλά απφ ηα Ππξελαία , δηαζρίδεη νιφθιεξε ηελ νξνζεηξά ησλ Άιπεσλ θαη κέζσ ηεο Γηνπγθνζιαβίαο θηάλεη ζηελ Φιψξηλα απ' φπνπ μεθηλά ην Διιεληθφ θνκκάηη . Γηαζρίδεη νιφθιεξε ηελ Διιάδα απ'φπνπ θηάλεη ζην Γχζεην θαη απφ εθεί λνεηά ζην Καζηέιη απ' φπνπ αξρίδεη ην Δ4 ζηελ Κξήηε , θηάλνληαο κέρξη ηελ Εάθξν φπνπ ηειεηψλεη. Γίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηνπο πεξηπαηεηέο λα γλσξίζνπλ ηελ άγλσζηε Κξεηηθή θχζε, κηαο θαη πεξλά απφ παιηά κνλνπάηηα, νηθηζκνχο, κνλαζηήξηα θαη βέβαηα ηα ςειά βνπλά ηεο Κξήηεο. Ζ ράξαμε θαη ε ζεκαηνδφηεζε έγηλε κε πξσηνβνπιία ηεο Πεξηθέξεηαο Κξήηεο, ζε ζπλεξγαζία κε ηηο θνηλφηεηεο ησλ πεξηνρψλ φπνπ δηαζρίδεη ην Δ4 θαη φινπο ηνπο νξεηβαηηθνχο πιιφγνπο ηεο Κξήηεο. Τπεχζπλνο γηα φιν ην έξγν θαζψο θαη ηελ ραξηνγξάθεζε ηνπ Δ4 ζηελ Κξήηε είλαη ν αξρηηέθησλ-ζπγγξαθέαο θαη νξεηβάηεο Γηψξγνο Πεηξάθεο. E4 Μονοπάηια Γηαδξνκέο 1-10 : Ν. ΥΑΝΗΧΝ Γηαδξνκέο 11-20 : Ν. ΥΑΝΗΧΝ - Ν. ΡΔΘΤΜΝΟΤ Γηαδξνκέο 21-30 : Ν. ΡΔΘΤΜΝΟΤ - Ν. ΖΡΑΚΛΔΗΟΤ Γηαδξνκέο 31-40 : Ν. ΖΡΑΚΛΔΗΟΤ - Ν. ΛΑΗΘΗΟΤ 197 Ηδαληθέο γηα οπειβαζία / αναππίσηζη πεξηνρέο ζην λεζί είλαη νη εμήο: Γπηηθή Κξήηε 1. Καιαζάο: Αλαξξηρεηηθή πίζηα , ζηνλ Καιαζά Υαλίσλ 2. ηαπξφο: ην Αθξσηήξη Υαλίσλ 3. Γθίγθηινο: Βξίζθεηαη αθξηβψο πάλσ απφ ην θαξάγγη ηεο ακαξηάο θαη ε πξφζβαζε απαηηεί πεδνπνξία πεξίπνπ κίαο ψξαο , απφ ην κνλνπάηη, ε απφ ην Ξπιφζθαιν. 4. Θέξξηζνο: 14 ρηιηφκεηξα λνηηνδπηηθά απφ ηα Υαληά ππάξρεη ην θαξάγγη ηνπ Θεξίζνπ.. 5. Παιηφθαζηξν – Ν. Ρεζχκλνπ. Αλαηνιηθή Κξεηή 6. Κνςηάο – αλαξξηρεηηθή πίζηα ζην Ν. Ζξαθιείνπ,πεξηνρή Κνθθίλη Υάλη. 7. Αγηνθάξαγγν – Ν. Ζξαθιείνπ- Καινί Ληκέλεο 8. Καπεηαληαλά - Ν. Ζξαθιείνπ - ηα Αζηεξνχζηα ξε 9. Αικπξφο - Ν. Ζξαθιείνπ 10. Γίθηε – Ν. Λαζηζίνπ: 4.3.2 Αιεμίπησην Πιαγηάο – Παξά Πέληε Σν αιεμίπησην πιαγηάο ή αιεμίπησην πάξα πέληε ιεηηνπξγεί φπσο ηα γλσζηά αιεμίπησηα, αιιά πξηλ ηελ πηψζε ν αιεμηπησηηζηήο ρξεζηκνπνηεί ηελ ίδηα ηαθηηθή πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη ρεηξηζηέο αλεκνπηέξσλ θαη αησξνπηέξσλ. Γηα λα ζπλδεζνχλ ηα αζιήκαηα ηεο ππαίζξνπ κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη λα δηθαηνινγεζεί ν ηνπξηζκφο αζιεκάησλ Τπαίζξνπ ζαλ ελαιιαθηηθή κνξθή ηνπξηζκνχ, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη πνιιέο θνξέο δηνξγαλψλνληαη αγψλεο αζιεκάησλ ππαίζξνπ ζε δηάθνξεο πεξηνρέο. Απηνί νη αγψλεο πξνζειθχνπλ φρη κφλν ηνπο αζιεηέο, ηνπο πξνπνλεηέο, ηνπο ζπλνδνχο θαη ην βνεζεηηθφ πξνζσπηθφ πνπ ρξεηάδνληαη ηα αζιήκαηα, αιιά θαη πνιινχο ζεαηέο/ νπαδνχο πνπ ηαμηδεχνπλ ζε άιια κέξε γηα λα ζπκκεηέρνπλ ή γηα λα παξαθνινπζήζνπλ ηνπο αγψλεο. ινη απηνί νη άλζξσπνη απνηεινχλ ηελ ηνπξηζηηθή πειαηεία ηνπ αζιεηηθνχ ηνπξηζκνχ. ηελ Κξήηε ιεηηνπξγνχλ ζρνιέο φπνπ κπνξεί ν θαζέλαο λα κάζεη ηα κπζηηθά ηεο πηήζεο θάλνληαο παξάιιεια θαη πξαθηηθή εμάζθεζε. Δπίζεο αξθεηέο πίζηεο φπνπ αξράξηνη ή πξνρσξεκέλνη έρνπλ ηελ 198 δπλαηφηεηα λα εμαζθεζνχλ απνιακβάλνληαο απφ ςειά ηελ Κξεηηθή θχζε. ηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο ζπλνιηθά ελλέα πεξηνρέο πνπ πξαγκαηνπνηείηαη αιεμίπησην πιαγηάο. Πην ζπγθεθξηκέλα: Ακκφινθνο Νέαο Υψξαο Βξίζθεηαη κέζα ζηελ πφιε ησλ Υαλίσλ, κφιηο 2 ρικ. απφ ην θέληξν ηεο πφιεο. Έρεη βφξεην πξνζαλαηνιηζκφ θαη είλαη ηδαληθφο γηα αξράξηνπο θαη γηα εθκάζεζε. Τςνκεηξηθή δηαθνξά κφιηο 10κ. Οξνπέδην Οκαινχ Οη πηήζεηο εδψ είλαη καγηθέο κηαο θαη βξίζθνληαη δίπια ζην θαξάγγη ηεο ακαξηάο θαη ηνλ Γθίγθηιν. Ζ πςνκεηξηθή δηαθνξά είλαη 640κ. Φαιάζαξλα ην δπηηθφηεξν θνκκάηη ηεο Κξήηεο, πάλσ απφ ηελ αξραία Φαιάζαξλα απνγεηψλνληαη νη ζχγρξνλνη αηνξσπηεξηζηέο. Οξνπέδην Αζθχθνπ . Σν νξνπέδην αθφκε θαη κε άπλνηα βγάδεη δπλαηά ζεξκηθά ηθαλά λα θξαηήζνπληνλ αιεμηπησηηζηή ζηνλ αέξα ψξεο νιφθιεξεο. Λίκλε Κνπξλά Πεξίπνπ 50 ρικ. απφ ηα Υαληά βξίζθεηαη ε ιίκλε ηνπ Κνπξλά.. Οη πιαγηέο γχξσ απφ ηε ιίκλε βγάδνπλ δπλαηά ζεξκηθά, ηέηνηα πνπ θάλνπλ ηελ πηήζε πνιχσξε θαη ελδηαθέξνπζα. Βαξχπεηξo Μφιηο 7 ρικ. έμσ απφ ηα Υαληά βξίζθεηαη ην ρσξηφ ηνπ Βαξχπεηξνπ. Έρεη βφξεην πξνζαλαηνιηζκφ θαη ε ζέα είλαη θαηαπιεθηηθή κηαο θαη πίζσ βξίζθνληαη ηα Λεπθά ξε θαη ε ιίκλε ηεο Αγπάο. Αβδνχ ην θεληξηθφ θαη αλαηνιηθφ θνκκάηη ηεο Κξήηεο ζην ρσξηφ Αβδνχ ππάξρεη κία αθφκε πηήζε Parapente. Ζ πςνκεηξηθή ηεο δηαθνξά είλαη 350κ. θαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ηεο βφξεηνο. Κακηλάθη Μηα πεξηνρή πνπ ζπλδπάδεη κνλαδηθέο νκνξθηέο . Σν νξνπέδην ηνπ Λαζηζίνπ. Μπνξεί θαλείο λα πεξπαηήζεη, λα θάλεη cave - exploring ζην Γηθηαίν Άληξν, πνπ βξίζθεηαη θνληά, αθφκε θαη λα πεηάμεη κε parapente απφ ην ρσξηφ . 199 4.3.3 Πνδειαζία Οη ζαπκάζηνη επαξρηαθνί δξφκνη , πληγκέλνη ζην πξάζηλν θαη ηα αξψκαηα ησλ βνηάλσλ θαη ησλ ινπινπδηψλ, φρη απιψο πξνζθέξνληαη, αιιά κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ θαηαπιεθηηθέο εκπεηξίεο ζηνλ ιάηξε ηνπ mountain bike. Πνδειαζία κπνξεί λα θάλεη θαλείο είηε νξγαλσκέλα, ζπκκεηέρνληαο ζε θάπνηα νκάδα κε πξνγξακκαηηζκέλεο εμνξκήζεηο (Σάισο, Κχδσλ, Αξηέκηδεο), είηε κεκνλσκέλα λνηθηάδνληαο πνδήιαην θαη αθνινπζψληαο δηαδξνκέο κε νδεγφ ην έλζηηθην θαη ηε δηάζεζε γηα γλσξηκία κε ηελ Κξήηε. 4.3.4. Καηαδύζεηο Καηά ηελ παξακνλή ζηελ Κξήηε θάζε επηζθέπηεο έρεη ηελ επθαηξία λα δνθηκάζεη ηελ εκπεηξία ησλ θαηαδχζεσλ ζηνλ ππέξνρν ππνζαιάζζην θφζκν ηεο Κξήηεο. Αθφκε θαη γηα ηνπο αξράξηνπο, ζε φιε ηελ Κξήηε ιεηηνπξγνχλ θέληξα θαηαδχζεσλ πνπ ζα ηνπο κπήζνπλ ζηα κπζηηθά ηεο αζθαινχο θαηάδπζεο θαη ζα ηνπο ζπλνδεχζνπλ ζε απίζηεπηεο νκνξθηάο ηνπία ζην βπζφ ηεο ζάιαζζαο, παξέρνληαο παξάιιεια θαη ηνλ απαξαίηεην εμνπιηζκφ. 4.3.5. Ηζηηνπινΐα ήκεξα 4.000 ρξφληα κεηά ηνπο Μηλσηηεο αλ θαη πνιιά πξάγκαηα έρνπλ αιιάμεη, παξακέλνπλ ηα ίδηα θχκαηα ηεο ίδηαο ζάιαζζαο πνπ πξνθαινχλ γηα έλα ηαμίδη κε ηνπο ίδηνπο αλέκνπο ηνπ Κξεηηθνχ πειάγνπο. Οη απφγνλνη ησλ Μηλσηηψλ, νη άλζξσπνη ησλ ηζηηνπιντθψλ νκίισλ ηεο Κξήηεο πξνζθέξνπλ κε ηελ γλψζε ηνπο απηή ηε δηαρξνληθή αζιεηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ είλαη ηζηηνπινΐα. Οη εθπιεθηηθέο ζπλζήθεο πνπ δεκηνπξγνχλ νη ζαιάζζηνη βνξεηνδπηηθνί άλεκνη θάλνπλ ηελ Κξήηε έλα ηφπν ηδαληθφ θαη γηα ηνπο serfers ραξίδνληάο ηνπο κνλαδηθέο δπλαηφηεηεο θαη ζπγθηλήζεηο. ηελ Κξήηε ππάξρνπλ πνιιά ιηκάληα θαη αγθπξνβφιηα γηα φζνπο ζειήζνπλ λα επηζθεθζνχλ ην λεζί κέζν ζαιάζζεο. Σέινο ππάξρνπλ ζρνιέο ηζηηνπινταο, θαη εηαηξίεο ελνηθηάζεσο ζθαθψλ, γηα θξνπαδηέξεο κε αθεηεξία ην λεζί. 200 4.3.6 Ηππαζία Ζ Κξήηε πξνζθέξεηαη ζαλ ηδαληθφο ηφπνο γηα ηππνηνπξηζκφ. Ζ αλεθηήκηηεο νκνξθηάο Κξεηηθή θχζε, κε ηελ ηεξάζηηα πνηθηιία γεσθπζηθψλ ζρεκαηηζκψλ θαη βιάζηεζεο, ηνλ πινχην ησλ κλεκείσλ φισλ ησλ κεγάισλ Μεζνγεηαθψλ πνιηηηζκψλ θαη κηα νινδψληαλε ιατθή παξάδνζε, είλαη ην πιαίζην κέζα ζην νπνίν ε ηππαζία γίλεηαη κηα δξαζηεξηφηεηα απφιαπζεο θαη ραξάο. Σν λεζί δηαζέηεη αξθεηά Ηθαλνπνηεηηθά νξγαλσκέλνπο ζηάβινπο θαη ηππηθνχο νκίινπο, κε αλζξψπνπο πνπ αγαπνχλ θαη ραίξνληαη ηελ ζρέζε ηνπο κε ηα άινγα. 4.3.7. Γθνιθ «H Eιιάδα ζα είλαη ε ζεκαληηθφηεξε ηνπξηζηηθή αγνξά γθνιθ ηεο Mεζνγείνπ ηα πξνζερή 10 ρξφληα». H θξάζε απηή αλήθεη ζηνλ Γηφραλ Mπάρκαλ, δηεπζχλνληα ζχκβνπιν ηεο Swiss Golf Invest AG, ε νπνία είλαη κία απφ ηηο μέλεο εηαηξείεο, πνπ επελδχνπλ δηζεθαηνκκχξηα επξψ ζηελ Eιιάδα, ηδίσο ζε δεκνθηιείο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο (φπσο ην Crete Golf Club ) , ην κεγαιχηεξν θαη πην ζχγρξνλν γήπεδν γθνιθ ζηελ Διιάδα, ηo Crete Golf Club, έλα δηακάληη γηα ηνλ Αζιεηηζκφ θαη ην Σνπξηζκφ ηεο Κξήηεο Σν γήπεδν θαηαιακβάλεη ζπλνιηθή έθηαζε 720 ζηξεκκάησλ θαη έρεη 18 δηαδξνκέο (νπέο). Κάζε δηαδξνκή έρεη γίλεη κε ηξφπν ψζηε λα ελαξκνλίδεηαη κε ην ππάξρνλ ηνπίν. Βαζηθή αξρή ηεο θηινζνθίαο ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ ππήξμε ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ε δηαηήξεζε ησλ ηππηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ηνπίνπ ηεο Κξήηεο. H Kξήηε φκσο έρεη πξνζειθχζεη θαη άιιε κία ζεκαληηθή επέλδπζε, απφ ηνλ θππξηαθφ φκηιν ηνπ θ.Φ. Φσηηάδε θαη ηε ζπγαηξηθή ηνπ εηαηξεία Emeral Developments SA., πνπ έρνπλ απνθηήζεη 1.600 ζηξέκκαηα ζηηο λφηηεο αθηέο ηνπ λεζηνχ, ζηελ πεξηνρή ηεο Aγίαο Γαιήλεο γηα ηελ θαηαζθεπή εγθαηαζηάζεσλ Golf, spa θαη ζπγξνηεκαηα πνιπηειψλ θαηνηθηψλ 201 4.4 Σα Αξλεηηθά θαη ηα Θεηηθά ηνπ Κξεηηθνύ Σνπξηζκνύ Τα απνηηικά ηος Κπηηικού ηοςπιζμού: Διιείςεηο ζε θνηλσληθέο ππνδνκέο, εμνπιηζκφ θαη ζπλαθείο ππεξεζίεο. Αδπλακίεο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο επηκέξνπο ηνπξηζηηθψλ θιάδσλ πνπ νδεγνχλ ζε ρακειήο πνηφηεηαο ηνπξηζηηθφ πξντφλ. Πεξηνξηζκέλε δηεχξπλζε ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ζε λέεο θαηεγνξίεο θαη λέεο αγνξέο. Υακειή εκεξήζηα δαπάλε θαη κηθξή δηάξθεηα παξακνλήο εηζεξρφκελνπ ηνπξηζκνχ. Υακειή αληαγσληζηηθφηεηα ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Δμάξηεζε απφ κεγάια πξαθηνξεία δηεζλνχο ηνπξηζκνχ. Έιιεηςε θαηάιιεια εθπαηδεπκέλνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ηφζν ζε αξηζκφ φζν θαη ζχλζεζε. Άληζε αλάπηπμε κεηαμχ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο, Κφπσζε ησλ ηνπξηζηψλ απφ πξντφληα ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ αιιά θα απφ ηνπο παξαδνζηαθνχο ρψξνπο ππνδνρήο. Απμαλφκελε επαηζζεηνπνίεζε ζε ζέκαηα πνηφηεηαο ην πεξηβάιινληνο. Οη επηζθέπηεο απνθεχγνπλ πεξηνρέο κε πξνβιήκαηα ξχπαλζεο θαζψο θαη πεξηνρέο ππέξ-εκπνξεπκαηνπνηεκέλεο, αηηψληαο πεξηζζφηεξεο απζεληηθέο εκπεηξίεο. Τα θεηικά ηος Κπηηικού ηοςπιζμού: εκαληηθφο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο παγθνζκίσο Πνιχ ζεκαληηθνί ηζηνξηθνί θαη πνιηηηζηηθνί πφξνη. Αθζνλία θαη πνηθηινκνξθία θπζηθψλ πφξσλ. Δπξχηαηε παξαγσγή πξντφλησλ πξσηνγελνχο θαη δεπηεξνγελνχο ηνκέα Γεκηνπξγία ηα ηειεπηαία ρξφληα ζεκαληηθψλ επηρεηξήζεσλ φισλ ησλ θιάδσλ γηα πξνζέιθπζε εηδηθνχ ηνπξηζκνχ, αλαβάζκηζε θαη εθζπγρξνληζκνί κνλάδσλ. 202 ηε Κξήηε ν ηνπξηζκφο είλαη κηα ζεκαληηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ θαηέρεη ηελ θπξίαξρε ζέζε ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα. «Ζ Κξήηε, απφ ηφηε πνπ εκθαλίζηεθε ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά, απνδείρζεθε κηα αμηφινγε πεξηνρή ππνδνρήο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ξεχκαηνο θαη γξήγνξα θαζηεξψζεθε σο παξαδνζηαθφο πξννξηζκφο νξγαλσκέλνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ» (Γεκ. Σεξδάθεο). Σν λεζί είλαη ζε ζέζε λα αλαπηχμεη πνηνηηθφ ηνπξηζκφ θαη λ' αληαπνθξηζεί ζηελ αλαπηπζζφκελε δήηεζε γηα πνιηηηθά ηνπξηζηηθά πξντφληα ζπλδπάδνληαο ηηο πνιηηηζηηθέο ηεο επαηζζεζίεο θαη ηνλ νηθνλνκηθφ δπλακηζκφ ηνπ ηνπξηζκνχ. Μέζα ζ' απηφ ην πιαίζην κπνξνχλ λ' αλαπηπρζνχλ λέεο κνξθέο ηνπξηζκνχ, φπσο: εθπαηδεπηηθφο ηνπξηζκφο, κνλαζηεξηαθφο ηνπξηζκφο, ζπλεδξηαθφο ηνπξηζκφο, αζιεηηθφο ηνπξηζκφο, αγξνηηθφο ηνπξηζκφο, πνιηηηζκηθφο ηνπξηζκφο, εζσηεξηθφο ηνπξηζκφο θ.α. Ζ Κξήηε, σο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο έρεη κεγάιεο δπλαηφηεηεο λα πξνζειθχζεη, φρη κφλν μέλνπο ηνπξίζηεο, αιιά θπξίσο λα ηνλψζεη ηνλ εζσηεξηθφ ηνπξηζκφ, παξαηείλνληαο έηζη ηελ ηνπξηζηηθή πεξίνδν. Υσξίο ακθηβνιία ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ έρεη ζεκαληηθέο ζεηηθέο θαη αξλεηηθέο επηπηψζεηο . Ζ ζεκαζία ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηδηαίηεξα ε νηθνλνκηθή ζεκαζία ηνπ είλαη εκθαλήο απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε κεγάισλ έξγσλ ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο απφ ην θξάηνο, ηε δεκηνπξγία ππνπξγείσλ ηνπξηζκνχ, απφ ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ θ.ι.π. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζπλέβαιε ζηελ δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο, ζηελ ηφλσζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο πεξηθέξεηαο, ζηελ πξαγκαηνπνίεζε κεγάισλ επελδχζεσλ ζε έξγα ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο, ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηζνδπγίνπ πιεξσκψλ, ζηελ αχμεζε ηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο. 203 Κεθάιαην 5 5.1 πκπεξάζκαηα Ο ηνπξηζκφο ζηελ Κξήηε βξίζθεηαη ζε ζηαζεξά αλνδηθή πνξεία ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη δελ ππάξρνπλ ηνκείο κε κεγάια πεξηζψξηα αλάπηπμεο. Ζ αλάγθε απηή εληνπίδεηαη θπξίσο ζηελ ειιηπή ηνπξηζηηθή ππνδνκή θαζψο θαη ζηελ απαμίσζε νξηζκέλσλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Σν θαηλφκελν απηφ ζπλαληάηαη θπξίσο ζην ζαιάζζην ηνπξηζκφ θαζψο πξφθεηηαη γηα ην είδνο ηνπ ζην νπνίν ελψ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα αλαπηπρζεί ζε κεγάιν κέξνο ηεο Κξήηεο, δε γίλνληαη νη απαξαίηεηεο ελέξγεηεο απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο ψζηε λα αλαδεηρζεί. χκθσλα κε ηνλ ηειεπηαίν Αλαπηπμηαθφ Νφκν (ΑΝ), πξνβιέπνληαλ επελδχζεηο ζε κηθξνηνπξηζηηθφ επίπεδν, δειαδή ζηε βαζηθή ππνδνκή θαη θπξίσο ζε μελνδνρεηαθέο θιίλεο. Βεβαίσο έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί επελδχζεηο ζε θιάδνπο πνπ δελ ππάξρεη θξαηηθή ελίζρπζε φπσο ζηηο αεξνκεηαθνξέο, ζηελ επίγεηα εμππεξέηεζε ησλ αεξνδξνκίσλ, ζην ζαιάζζην ηνπξηζκφ θαη αιινχ, ρσξίο φκσο λα είλαη νξαηά ηα απαηηνχκελα απνηειέζκαηα. Οη πεξηθεξεηαθέο πχιεο εηζφδνπ ζηελ Κξήηε πζηεξνχλ ηνπ κέζνπ Δπξσπατθνχ φξνπ θαη ηα φπνηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηά καο ζην ζαιάζζην ηνπξηζκφ ράλνληαη ιφγσ ηνπ ειιηπνχο θαη ρακειήο πνηφηεηαο δηθηχνπ ιηκέλσλ θαη καξίλσλ. Παξαηεξψληαο πξνζεθηηθά ην πξψην θεθάιαην εληνπίδνπκε ην πιήζνο ησλ ιηκαληψλ πνπ πεξηζηνηρίδνπλ ην λεζί. Πξφθεηηαη ζπλνιηθά γηα είθνζη δχν ιηκάληα απφ ηα νπνία αλ εμαηξέζνπκε ηα εθηά πην κεγάια θαηά θχξην ιφγν εκπνξηθά ιηκάληα (ΖξαθιείνπΡέζπκλνπ- Υαλίσλ- Αγ. Νηθνιάνπ- εηείαο- Ηεξάπεηξαο- νχδαο) φια ηα ππφινηπα θαληάδνπλ ηδαληθά γηα ηελ νπζηαζηηθή αλαβάζκηζε ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ. Πξφθεηηαη γηα γξαθηθνχο θνιπίζθνπο πνπ έρνπλ δηαηεξήζεη ηε θπζηθή θαη ελίνηε άγξηα νκνξθηά ηνπο φπνπ σζηφζν νη ιάηξεηο ηνπ ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ κπνξνχλ λα απνιαχζνπλ ηελ εξεκία ηνπ ηνπίνπ θάλνληαο δηαθνπέο ηεο αξεζθείαο ηνπο θαη ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη ζηεξνχληαη ηεο επθαηξίαο λα πεξηεγεζνχλ θαη ζηελ ελδνρψξα ηνπ λεζηνχ θαζψο νη ρηιηνκεηξηθέο απνζηάζεηο απνηεινχλ ακειεηέα πνζφηεηα. Δπηπξνζζέησο ζα πξέπεη λα επηκείλνπκε ζηελ επίιπζε ηνπ ρσξνηαμηθνχ πξνβιήκαηνο ηνπιάρηζηνλ ησλ ηξηψλ κεγάισλ ιηκαληψλ ηνπ λεζηνχ, ψζηε λα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα θηινμελνχληαη πεξηζζφηεξα θξνπαδηεξφπινηα θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν, επλνψληαο έηζη ηελ επηζθεςηκφηεηα ζηα κνπζεία θαη ηα κλεκεία ησλ 204 αζηηθψλ θέληξσλ ηνπ λεζηνχ θαζψο θαη ηελ αχμεζε ηεο εηζξνήο ζπλαιιάγκαηνο, γηαηί αθφκα θαη ν πεξηνξηζκέλνο ρξφλνο ησλ επηζθεπηψλ ζηε ζηεξηά – αθνχ ε δηακνλή ηνπο είλαη ζηα πινία- κπνξεί λα απνβεί ηδηαίηεξα σθέιηκε γηα ηελ ηνπηθή νηθνλνκία. Δκκέλνληαο αθφκα ζηνλ ηνκέα ηεο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο, ρξεηάδεηαη λα ηνληζηεί πφζν απαξαίηεηε είλαη ε παξέκβαζε ησλ θξαηηθψλ θνξέσλ, δειαδή ηνπ ππνπξγείνπ Μεηαθνξψλ αιιά θαη ηεο Πεξηθέξεηαο Κξήηεο φζνλ αθνξά ηηο ρσξνηαμηθέο αιιά θαη ηηο αηζζεηηθέο παξεκβάζεηο ηνπιάρηζηνλ ζηα δπν δηεζλή αεξνδξφκηα ηεο Κξήηεο (Ζξάθιεην & Υαληά). Παξάιιεια κε απηνχ ηνπ είδνπο ηηο παξεκβάζεηο ζα πξέπεη λα ιπζεί θαη ην πξφβιεκα ηεο θάιπςεο επνρηθψλ αλαγθψλ ζε πξνζσπηθφ, ηφζν ζε ππαιιήινπο αξκνδηφηεηαο ΤΠΑ, φζν θαη ζε πξνζσπηθφ ειέγρνπ θαη αζθάιεηαο. πκπιεξσκαηηθά, απφ ηνπο πξσηαξρηθνχο ζηφρνπο επηβάιιεηαη λα είλαη ε νινθιήξσζε θαη αλαβάζκηζε ηνπ νδηθνχ δηθηχνπ ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Δμίζνπ ζεκαληηθή ζα είλαη ε ζπκπιήξσζε θαη αλαβάζκηζε ησλ βαζηθψλ νδηθψλ αξηεξηψλ ησλ αζηηθψλ θέληξσλ ηεο Κξήηεο κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο θαη ιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ πφιεσλ. Σέινο, ζα ήηαλ σθέιηκν λα νξγαλσζεί κηα δηαθεκηζηηθή θακπάληα απφ ηελ Πεξηθέξεηα Κξήηεο, απεπζπλφκελε πξνο ηνπο νδεγνχο κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ηεο νδηθήο ηνπο ζπκπεξηθνξάο ζηα εζληθά νδηθά δίθηπα, πνπ ηείλεη λα γίλεη αλαζηαιηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ επηζθεςηκφηεηα ζην λεζί. 205 5.2. Πξνηάζεηο – Δηζεγήζεηο Ο ηνπξηζκφο απνηειεί γηα ην λεζί καο έλα θιάδν νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ε ζεκαζία ηνπ νπνίνπ δελ κπνξεί λα ππνβαζκηζηεί θαη πνιχ πεξηζζφηεξν λα αγλνεζεί. Δθηφο φκσο απφ νηθνλνκηθέο επηδξάζεηο ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ αζθεί θαη άιιεο επηδξάζεηο, νη ζεκαληηθφηεξεο απφ ηηο νπνίεο είλαη νη θνηλσληθέο, νη πνιηηηζηηθέο θαη νη πεξηβαιινληηθέο. Πξέπεη ινηπφλ λα ιεθζνχλ κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηπηψζεσλ απηψλ αιιά θαη λα πξνζηαηεπηνχλ νη ππφινηπεο πεξηνρέο πξνθεηκέλνπ λα κε θηάζνπλ ζε απηφ ην ζεκείν. Γηα ην ιφγν απηφ ζα πξέπεη λα αλαπηπρζεί έλα ζρέδην ηνπξηζκνχ γηα ην λεζί, ην νπνίν ζα πξέπεη λα γίλεη απνδεθηφ απφ φινπο ηνπο θνξείο θαη λα ππεξεηεζεί κε ζπλέπεηα. Πξέπεη ινηπφλ ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηεο Διιάδoο, θαη ηδηαηηέξα ηεο Κξήηεο, λα είλαη ηζoξξoπεκέλε θαη πεξηθεξεηαθά απoθεληξσκέλε, φρη φκσο αζχλδεηε θαη ρσξίο ζπλoιηθή δηάξζξσζε θαη ζπλoρή. Ηδηαίηεξα ζήκεξα πoπ o ηoπξηζκφο βξίζθεηαη ζε κία ελδηαθέξoπζα θακπή δεκηνπξγψληαο ηελ ζπλείδεζε φηη απoηειεί θαη εμειίζζεηαη ζε βαζηθφ ππιψλα ηεο εζληθήο καο oηθoλoκίαο αιιά θαη φηη εηζέξρεηαη ζε κία ελδηαθέξoπζα πεξίoδo λέαο ηζoξξoπίαο, θηλδχλσλ θαη πξνθιήζεσλ. Ο ηoπξηζκφο σο έλα επαίζζεηo πξoτφλ, είλαη απφ ηoπο θιάδoπο εθείλoπο πoπ δέρoληαη ηηο κεγαιχηεξεο πηέζεηο απφ ηελ δηεζλή θξίζε ζηελ πoιηηηθή θαη ηελ oηθoλoκία. Παξ‟φια απηά φκσο, βξίζθεηαη ζε κία πεξίoδo δπλακηθήο αλάπηπμεο, κε ηo άλoηγκα λέσλ αγoξψλ, λέσλ πξoτφλησλ θαη κε ηε δηακφξθσζε λέσλ φξσλ θαη θαλφλσλ, πoπ ρξεηάδoληαη γηα ηελ πoηφηεηα, ηoλ εκπιoπηηζκφ θαη ηελ δηεχξπλζε ηoπ ηoπξηζηηθoχ πξoτφληoο. ηφρoο, ησλ αξκφδησλ θνξέσλ ζα πξέπεη λα είλαη ε ζηαδηαθή εμέιημε ηνπ ηνπξηζκνχ απφ καδηθφ ζε επηιεθηηθφ, πξoζαλαηoιηζκέλo ζηηο απαηηήζεηο θαη ηα ελδηαθέξoληα ηoπ ζχγρξoλoπ ηoπξίζηα-θαηαλαισηή. Ζ εμέιημε απηή δελ ζπλεπάγεηαη θαζφιoπ ηoλ πεξηoξηζκφ ηoπ oξγαλσκέλoπ ηoπξηζκoχ, αιιά ηελ πoηoηηθή βειηίσζή ηoπ θαη ηελ πξoζθoξά παξάιιεια λέσλ πξoτφλησλ. Πξέπεη λα είλαη κία ζπληoληζκέλε πξoζπάζεηα γηα ηελ αλαβάζκηζε ηoπ επηπέδoπ ησλ πξoζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ, ηε βειηίσζε ηεο εηζoδεκαηηθήο δηαζηξσκάησζεο θαη ηε ρξoληθή επέθηαζε ηεο ηoπξηζηηθήο δήηεζεο πξoο ηε ρψξα καο. 206 Σo δεηoχκελo είλαη, πιέoλ, πσο ζα εμειηρζεί ε ηoπξηζηηθή θίλεζε ηo ηξέρoλ έηoο θαη κε πηζαλφηεξo ελδερφκελo λα επεξεαζζoχλ επηκέξoπο ηoκείο, θαη πεξηoρέο φπσο είλαη εθείλεο πoπ εμαξηψληαη απφ κηα ρψξα πξoέιεπζεο. Ζ πoιηηηθή επέθηαζεο ηεο ηoπξηζηηθήο πεξηφδoπ, θαζ' φιo ηoλ ρξφλo, είλαη ζηφρoο ηεο ηoπξηζηηθήο πoιηηηθήο. κσο απηφ πεξλάεη κέζα απφ ηελ παξάιιειε πξoψζεζε πoιιψλ κoξθψλ ηoπξηζκoχ φπσο ν αζιεηηθφο, ηνπξηζκφο ηξίηεο ειηθίαο, ηακαηηθφο, ζπλεδξηαθφο, αγξoηηθφο θ.α , εξγαιεία κε ηα oπoία ζα πεηχρoπκε ηελ επέθηαζε ηoπ ηoπξηζκoχ ζηo ζχλoιo ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο θαη παξάιιεια ηελ επέθηαζε ηεο ηoπξηζηηθήο πεξηφδoπ. Αθνπινπζνχλ πξνηάζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο εηθφλαο ηνπ λεζηνχ, πνπ ε πξαγκαηνπνίεζή ηνπο κπνξνχλ λα θάλνπλ ηνλ ηνπξηζκφ πην πξνζνδνθφξν βειηηψλνληαο έηζη θαη ην νηθνλνκηθφ αιιά θαη ην θνηλσληθφ πξνθίι ηεο Κξήηεο. Πποηάζειρ 1. Τπνζηήξημε ησλ επηρεηξήζεσλ πξνθεηκέλνπ λα παξάμνπλ ππεξεζίεο θαη πξντφληα πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο θαη πςειήο ηερλνινγίαο. 2. Δλίζρπζε ησλ ππνδνκψλ ησλ Δξεπλεηηθψλ Ηδξπκάησλ ηεο Κξήηεο κε ζηφρν ηελ παξαγσγή λέαο γλψζεο θαη ηελ ελ ζπλερεία κεηαηξνπή ηεο ζε θαηλνηνκηθά πξντφληα. 3. Αλαβάζκηζε ησλ ππνδνκψλ εθπαίδεπζεο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο πξνθεηκέλνπ ην πεξηθεξεηαθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο ζχγρξνλεο αλάγθεο ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο νηθνλνκίαο. 4. Θεζκνζέηεζε ηεο δηαθήκηζεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο, κε ηελ εθαξκνγή ζχγρξνλσλ κεζφδσλ θαη εξγαιείσλ κάξθεηηλγθ ζηε βάζε ηξηκεξνχο ζπλεξγαζίαο θξάηνπο, επηρεηξήζεσλ / εξγαδνκέλσλ θαη ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, εληζρχνληαο έηζη ηελ εηθφλα ηεο Κξήηεο ζε δηεζλέο επίπεδν. 5. Πξνζέιθπζε πςεινχ επηπέδνπ επηζθεπηψλ ηζηνξηθψλ ρψξσλ / κλεκείσλ. 6. Οινθιήξσζε ησλ ππνδνκψλ δηαρείξηζεο ιπκάησλ θαη ζηεξεψλ απνξξηκκάησλ ζηελ Κξήηε θαζψο θαη πξνζαξκνγή ησλ ηνπξηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη πξννξηζκψλ ζηηο λέεο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο. 207 7. Ζ δεκηνπξγία ελφο απνδνηηθνχ θαη νηθνλνκηθά βηψζηκνπ ζπζηήκαηνο Τγείαο θαη Κνηλσληθήο αιιειεγγχεο κε ζθνπφ ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ θαη ησλ επηζθεπηψλ ηεο Κξήηεο. 8. Δπέλδπζε ζε ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Ζ δεκηνπξγία κηαο ζεηξάο ηνπξηζηηθψλ ππνδνκψλ ζαιαζζνζεξαπείαο, φπσο ζπλεδξηαθέο αγξνηνπξηζηηθά αίζνπζεο, ππνδνκέο θαηαιχκαηα, ηνπξηζκνχ θέληξα πγείαο θαη ζαιάζζηνπ ηνπξηζκνχ θαη πξνπνλεηηθά θέληξα, είλαη κεξηθνί απφ ηνπο ηνκείο πνπ κε ηελ εμέιημή ηνπο ζα αλαβαζκίζνπλ ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ θαη ζα δψζνπλ δπλαηφηεηα επέθηαζεο ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ ελψ παξάιιεια ζα δεκηνπξγεζνχλ λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο θαη ζα πξνζειθχζνπκε πςειφηεξνπ επηπέδνπ επηζθέπηεο. 9. Ζ πξνζέιθπζε λέσλ ηνπξηζηηθψλ αγνξψλ. Ζ δηεχξπλζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο δίλεη ζηελ Κξήηε ηε δπλαηφηεηα γηα πξνζέιθπζε λέσλ ηνπξηζηηθψλ αγνξψλ φπσο ηεο Μάιηαο, ηεο Πνισλίαο, ηεο Λεηνλίαο, Οπγγαξίαο, ινβελίαο, ινβαθίαο, Δζζνλίαο θαη Σζερίαο πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζεί κηα καθξφρξνλε αλάπηπμε ζην λεζί. 10. Πξνψζεζε ηνπ γαζηξνλνκηθνχ ηνπξηζκνχ θαη αμηνπνίεζε ηνπ Κξεηηθνχ δηαηξνθηθνχ πξνηχπνπ, ην νπνίν είλαη ήδε γλσζηφ θαη αγαπεηφ ζε πνιιέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο. 11. Ζ ζπγθξάηεζε ησλ ηηκψλ ζηα θαηαιχκαηα ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αλάζρεζε ηεο θζίλνπζαο πνηφηεηαο ησλ εμνμελνδνρεηαθψλ ππεξεζηψλ βειηηψλνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ειιεληθνχ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. 12. Ζ άκεζε αληαπφθξηζε ζε επίπεδν καθξνπξφζεζκνπ ζρεδηαζκνχ, ηφζν ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ, πξνθεηκέλνπ λα πξνζηαηεπηεί ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ ν πιαλήηεο θαη λα αλαπηπρζεί ν ηνπξηζκφο ζηα πιαίζηα ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο, θαζψο νη κεηαβνιέο ζηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο αλακθίβνια ζα επεξεάζνπλ ζεκαληηθά ηνπο ηνπξηζηηθνχο πξννξηζκνχο θαη ηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο. 13. Να δνζεί έκθαζε ζηελ εμέιημε ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπξηζκνχ. Αξθεί βέβαηα λα ζεκεηψζνπκε φηη ε κέρξη ηψξα εμέιημε απηνχ ηνπ είδνπο ηνπξηζκνχ νθείιεηαη ζε κεγάιν βαζκφ θαη ζηελ πξνβνιή ηνπ πξνγξάκκαηνο «Μέλνπκε Διιάδα». 14. Πξνζειθπζε λέσλ δεκνγξαθηθψλ ηκεκάησλ κε ηελ αλάιπζε ππαξρφλησλ target group,επηζήκαλζεο κειινληηθψλ θαη πξνηαζεηο γηα πξνζέιθπζε λέσλ 208 15. Κξνπαδηέξεο θαη ζπλέξγαζία Σνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ κε ηελ εθκεηάιιεπζε αλεθκεηάιιεπησλ ιηκαληψλ θαη πξννξηζκψλ θαζψο θαη ζπλεξγαζία γεηηνληθψλ ρσξψλ γηα πξνλνκηαθά παθέηα θξνπαδηέξαο.εκαληηθφ παξάδεηγκα είλαη νη πξφνδνη πνπ έρνπλ γίλεη ζηηο αθίμεηο ησλ θξνπαδηεξφπινησλ θαζψο ηνλ ηειεπηαίν ρξφλν επηζθέθηεθαλ ηελ πφιε ηνπ Ζξαθιείνπ 273 θξνπαδηεξφπινηα. πσο θαηαιαβαίλνπκε, ε άθημε θξνπαδηεξφπινησλ είλαη κηα ζεκαληηθή αλάζα γηα ηνλ Κξεηηθφ ηνπξηζκφ. Γηα απηφ ην ιφγν έρεη ηεζεί σο ζηφρνο, απφ ην Γήκν Υαλίσλ, γηα ην έηνο 2011 ε εθβάζπλζε ηεο πξνβιήηαο «Αδξίαο», ε εθβάζπλζε ηνπ ιηκαληνχ, θαηαζθεπή επηβαηηθνχ ζηαζκνχ, έηζη ψζηε λα θαηαζηεί ην ιηκάλη ηεο νχδαο ζηαζκφο θξνπαδηέξαο. Σν γεληθφ ζπκπέξαζκα είλαη, νηη ηα ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ηνπξηζκνχ ηεο Κξήηεο ππεξθαιχπηνπλ νπνηεζδήπνηε αδπλακίεο, θαη νη πεξαηηέξσ πξννπηηθέο αλάπηπμεο είλαη απφ ηηο πιένλ αηζηφδνμεο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, ηφζν πνζνηηθά, φζν θαη πνηνηηθά. Βέβαηα, . Αλ δελ αληηκεησπίζνπκε κε ηφικε θαη απνθαζηζηηθφηεηα ηα ρξφληα πξνβιήκαηα πνπ αθήζακε λα ζπζζσξεπηνχλ, ηφηε είλαη πηζαλφ ζην άκεζν κέιινλ λα δπζθνιεπηνχκε ζηελ θαηαγξαθή ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ . 209 Βηβιηνγξαθία Υάξεο Κνθθψζεο, Πάξηο Σζάξηαο, Βηψζηκε Σνπξηζηηθή Αλάπηπμε θαη Πεξηβάιινλ, Δθδφζεηο Αζήλα, Κξηηηθή, 2000. Λαγφο Γεκήηξηνο, Γ. Σνπξηζηηθή Οηθνλνκία, Αζήλα, Κξηηηθή, 2000. ηέιηνο Βαξβαξέζνο, Σνπξηζκφο (Έλλνηεο, κεγέζε, δνκέο), Ζ Διιεληθή Πξαγκαηηθφηεηα, Αζήλα, Πξνπνκπφο, 2000. ηέιηνο Βαξβαξέζνο, Σνπξηζηηθή Αλάπηπμε θαη Γηνηθεηηθή Απνθέληξσζε, Αζήλα, Πξνπνκπφο, 1999 Ζγνπκελάθεο Νίθνο, Σνπξηζηηθή Οηθνλνκία, Αζήλα Interbooks, 1997. Κξαβαξίηεο Κσλζηαληίλνο, Δπαγγεικαηηθφο Σνπξηζκφο πλεδξίσλ, Κηλήηξσλ, Δθζέζεσλ, Αζήλα, Interbooks, 1992. Γεσξγία Γηαλλνπνχινπ, Ζ Οιηθή Πνηφηεηα ζηνλ Σνπξηζκφ: Ζ Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηφηεηνο θαη νη Δθαξκνγέο ηεο ζε Σνπξηζηηθέο Δπηρεηξήζεηο, Αζήλα, Έιιελ, 2004. Λνχθαο Γ. Αζλαλαζίνπ, Σνπξηζηηθή Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε: Δμειίμεηο, Πξνβιήκαηα, Αλάγθεο θαη Πνιηηηθή, Αζήλα Η.Σ.Δ.Π. 2004. Γξεγφξεο Θ. Παπαλίθνο, Οη Διιεληθέο Σνπξηζηηθέο Δηζπξάμεηο, Αζήλα, Η.Σ.Δ.Π., 2005 Κακίιεο Π. θαη Βαγηνλήο Ν., Σνπξηζηηθφο ρεδηαζκφο, Μέζνδνη θαη Πξαθηηθέο Αμηνιφγεζεο, Αζήλα, Πξνπνκπφο, 1999. Κακίιεο Π., Οηθνηνπξηζκφο, Ζ Δλαιιαθηηθή Πξννπηηθή Αεξνθφξνπ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, Αζήλα, Πξνπνκπφο, 2001. Σνπξηζηηθή πνιηηηθή, σηεξηάδεο Μάξηνο Δηζαγσγή ζηνλ ηνπξηζκφ, Νίθνο Γ. Ζγνπκελάθεο, Κψζηαο Ν. Κξαβαξίηεο, Πεξηθιήο Ν.– 1999 Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ Κξεηηθφ πεξηνδηθφ «ΣΗΓΜΔ» Μαδηθφ θαη Δλαιιαθηηθφο Σνπξηζκφο, Πεξηβαιινληηθή Οκάδα 6νπ ΣΔΔ Ζξαθιείνπ Δλαιιαθηηθέο Μνξθέο Σνπξηζκνχ : Θαιάζζηνο Σνπξηζκφο θαη ε Αλάπηπμε ζηνλ Ννκφ Υαλίσλ, Πηπρηαθή Δξγαζία Σδαβάξαο Μαξία & Γηαλλνχηζνπ Ησάλλα Ηζηνξηθφ Αξρείν Κξήηεο 210 Ζιεθηξνληθή Βηβιηνγξαθία www.ecocrete.gr www.lato.fm.gr www.wikipedia.org/wiki/nomosla sithiou-39kν www.creteregion.gr www.creta-info.gr info.biz2crete.gr www.alternativegreece.gr skoulakis.blogspot.com www.ecocrete.gr www.minpres.gr www.crete.gr www.nd.gξ www.traveldailynews.gr www.rethimno.gr www.patris.gr www.chania.gr www.heraclion.gr www.lassithi.gr www.in.gr www.iraklio.gr www.gnto.gr www.liaison.gr/ketakritis_2007 www.ecotourism.com www.crete.tournet.gr www.sportourism.com www.apodimos.com www.agrotravel.gr www.4crete.gr www.synedrion.gr www.wikipedia.org/wiki/nomosir www.minagric.gr akliou-39ko www.4crete.gr/creteguide/lasithi.h www.traveldailynews.gr www.hapco.gr tm 211